Spis treści
- Przyczyny wyboru KAAN przez Indonezję
- Potencjalni nabywcy i dalszy rozwój KAAN
- Implikacje i perspektywy
- Turecki myśliwiec 5. generacji KAAN
26 lipca 2025 roku podczas Międzynarodowych Targów Przemysłu Obronnego (IDEF) 2025 w Stambule doszło do podpisania umowy między Turcją a Indonezją dotyczącą eksportu 48 myśliwców piątej generacji KAAN. Indonezyjskie ministerstwo obrony, oraz sekretarz tureckiego przemysłu zbrojeniowego, Haluk Görgün, uczestniczyli w ceremonii podpisania. Wartość kontraktu wynosi około 10 miliardów dolarów. Umowa obejmuje produkcję, inżynierię oraz transfer technologii, z udziałem indonezyjskich firm PT Republik Aero Dirgantara i PT Dirgantara Indonesia w procesie wspólnej produkcji.
Dostawy mają być realizowane przez 10 lat, a myśliwce będą wyposażone w krajowe silniki TF-35000 opracowane przez turecką firmę TUSAS Engine Industries (TEI).
W kwietniu 2025 roku prezydent Subianto, podczas wizyty w Ankarze, wyraził chęć udziału w programie KAAN, podkreślając jego strategiczne znaczenie dla indonezyjskiej obronności. Jak donosił serwis TURDEF (15 kwietnia 2025), rozmowy koncentrowały się na współpracy przemysłowej i transferze technologii, co idealnie wpisuje się w politykę Indonezji unikania zależności od jednego dostawcy uzbrojenia. Decyzja o zakupie KAAN jest odpowiedzią na fiasko współpracy z Koreą Południową przy projekcie KF-21, gdzie Indonezja borykała się z problemami finansowymi i zarzutami o nieautoryzowany transfer danych. KAAN, oferujący konkurencyjną cenę (ok. 208 mln USD za sztukę) i większą autonomię technologiczną, przez co stał się atrakcyjną alternatywą dla zachodnich platform.
Przyczyny wyboru KAAN przez Indonezję
Indonezja od kilku lat wykazuje zainteresowanie modernizacją swojej floty lotniczej, w tym zastąpieniem starzejących się F-16, budując jednocześnie zróżnicowaną flotę myśliwców, łącząc sprzęt z Rosji i Zachodu. Obecnie jej siły powietrzne opierają się głównie na wielozadaniowych samolotach Su-27SK/SKM i Su-30MK/MK2 rosyjskiej produkcji oraz amerykańskich F-16 w wersjach A/B i C/D, zmodernizowanych w ramach programów Peace Bima Sena I i II.
Uzupełnieniem są szkolno-bojowe Hawk 200 oraz koreańsko-indonezyjskie T-50i Golden Eagle. W ostatnich latach Indonezja zamówiła 42 francuskie Rafale. Pierwsza partia sześciu maszyn została zakontraktowana w 2022 roku, kolejne 18 w 2023 roku, a reszta ma być zakupiona w zależności od dostępnych funduszy. W planach jest także zakup amerykańskich F-15EX Eagle II. W 2022 roku podpisano z Boeingiem wstępne porozumienie na dostawę do 24 tych myśliwców, ale finalna umowa wciąż czeka na zatwierdzenie. Co istotne, rozmowy obejmują możliwość lokalnej produkcji nawet 85% komponentów F-15EX, co mogłoby znacząco wesprzeć rozwój indonezyjskiego przemysłu obronnego.
Wiceprezydent Cevdet Yılmaz skomentował na X umowy, stwierdzając:
„Dzięki stabilności politycznej, która umożliwia realizację długoterminowych projektów, oraz wizji i silnemu przywództwu naszego prezydenta Recepa Tayyipa Erdoğana, nasz przemysł obronny z każdym rokiem zyskuje nowy wymiar”.
Dodał: „Oby nasza umowa z Indonezją dotycząca samolotu bojowego KAAN była pomyślna”, dziękując jednocześnie wszystkim zaangażowanym stronom.
Prezes Defence Industries, Haluk Gorgun, powiedział, że umowa jest zgodna z podpisanym w czerwcu porozumieniem międzyrządowym, i dodał, że sprzedaż ta stanowi „historyczny moment” w dwustronnych stosunkach obronnych.
„Jestem przepełniony wdzięcznością, że możemy być świadkami tej chwili razem. Jesteśmy podekscytowani, a jednocześnie dumni” – powiedział Gorgun.
Jak dodał: „Dzięki tej współpracy chcemy wesprzeć rozwój lokalnej infrastruktury przemysłowej w Indonezji i zacieśnić współpracę między oboma krajami, zarówno w zakresie produkcji, jak i inżynierii”.
Potencjalni nabywcy i dalszy rozwój KAAN
Zapytany, czy trwają rozmowy z innymi krajami w sprawie sprzedaży KAAN, Gorgun odpowiedział:
„Jest wiele krajów. Podzielimy się szczegółami w odpowiednim czasie”.
W ostatnich miesiącach zainteresowanie KAAN-em wyraziły także inne kraje, m.in. Pakistan, Azerbejdżan, Arabia Saudyjska i ZEA.
Implikacje i perspektywy
Doniesienia wskazują, że drugi i trzeci prototyp KAAN, wyposażony w wewnętrzne komory uzbrojenia, systemy tankowania w powietrzu i drobne modyfikacje płatowca, mają odbyć swoje pierwsze loty odpowiednio w kwietniu i lipcu 2026 roku. Modele te przyspieszą rozwój platformy przed rozpoczęciem produkcji seryjnej. Niedawno Turecka Prezydencja Przemysłu Obronnego (SSB) poinformowała o zamówieniu szóstego prototypu myśliwca KAAN, rozwijanego przez Turkish Aerospace Industries (TAI). Każdy z zamówionych prototypów ma inne zadanie w ramach programu. Pierwszy służył do testów konstrukcji, kolejne – do walidacji awioniki i sensorów. Szósty prototyp posłuży do testów równoległych, obejmujących m.in. próby aerodynamiczne, badania odporności środowiskowej, walidację zaawansowanych systemów pokładowych i próby startowe.
Rozpoczęcie seryjnej produkcji myśliwców KAAN planowane jest na rok 2028. Umowa z Indonezją stanowi ważny kamień milowy w rosnącej obecności Turcji w światowym przemyśle zbrojeniowym. Umowa wzmacnia więzi obronne między Turcją a Indonezją, opierając się na wcześniejszych wspólnych projektach, takich jak czołg Kaplan MT czy fabryka dronów Baykar.
Porozumienie z Indonezją to przełom dla tureckiego przemysłu lotniczego, który zyskuje międzynarodowe uznanie. KAAN, dzięki konkurencyjnej cenie i zaawansowanym technologiom, ma szansę stać się alternatywą dla drogich zachodnich myśliwców. Dla Indonezji kontrakt oznacza krok w kierunku unowocześnienia sił powietrznych i większej niezależności strategicznej w regionie Indo-Pacyfiku, gdzie rosną napięcia związane z ekspansją morską Chin. Jednak ograniczenia budżetowe Indonezji (wydatki na obrone to mniej niż 1% PKB) i równoległe kontrakty na Rafale oraz rozmowy o F-15EX i J-10 mogą skomplikować realizację ambitnego planu i ostatecznie możemy mieć powtórkę z rozrywki jak przy koreańskim KF-21.
Turecki myśliwiec 5. generacji KAAN
Program KAAN rozpoczął się formalnie w 2016 roku jako część strategii modernizacji tureckich sił powietrznych. Wcześniejsze prace obejmowały analizy koncepcyjne i symulacje komputerowe. W 2019 roku na salonie lotniczym w Paryżu zaprezentowano pełnowymiarowy model maszyny, a w lutym 2024 roku KAAN odbył pierwszy lot, potwierdzając szybkie tempo rozwoju projektu.
Intensywny rozwój KAAN-a to bezpośrednia odpowiedź na decyzję USA z 2019 roku o wykluczeniu Turcji z programu F-35 po zakupie rosyjskiego systemu rakietowego S-400. Ankara, pozbawiona dostępu do amerykańskiej technologii, przyjęła wówczas kurs na pełną niezależność. Choć we wczesnej fazie projektowania wsparcia udzielił jej brytyjski BAE Systems, obecnie program rozwijany jest przede wszystkim siłami krajowymi.
Co jednak ciekawe, Ankara wznowiła rozmowy z Waszyngtonem na temat możliwości powrotu do programu F-35. Nie stoi to jednak na przeszkodzie tworzenia własnego myśliwca, który w przyszłości może znaleźć zainteresowanie również na rynkach zagranicznych, zwłaszcza Turcja że chce oferować ten samolot państwom, które z różnych względów nie mogą lub nie chcą kupować F-35. Już teraz Turcy przekonują, że KAAN znajduje się na liście zakupów Indonezji. Zainteresowanie nim mają też wykazywać kraje z Zatoki Perskiej.
Maszyna jest klasycznym przedstawicielem piątej generacji — dwusilnikowym, naddźwiękowym samolotem stealth, zdolnym do prowadzenia operacji zarówno w zakresie walki powietrznej, jak i uderzeń na cele naziemne. Wyposażony jest w dwa silniki General Electric F110 (docelowo TF-35000), osiąga prędkość do 1,8 Macha i ma promień bojowy 600 mil morskich. Posiada zaawansowaną awionikę, radar AESA, systemy wyszukiwania i śledzenia w podczerwieni oraz zdolność do integracji z dronami i sztuczną inteligencją. KAAN wyróżnia się niską wykrywalnością radarową, wewnętrznymi komorami uzbrojenia i możliwością precyzyjnych ataków. Pierwszy lot prototypu odbył się w lutym 2024 roku. TAI planuje również rozwój wersji szóstej generacji z zaawansowanymi systemami AI i zdolnościami walki elektronicznej.
KAAN ma osiągać prędkości naddźwiękowe, wykazywać dużą manewrowość w walce. Już teraz pojawiają się doniesienia, że w przyszłości może potencjalnie przenosić broń hipersoniczną, a ostatnio Turcja pochwaliła się opracowaniem pocisków powietrze‑ziemia SOM‑M specjalnie na potrzeby KAAN-a.
Rozwój i integracja myśliwca w siłach powietrznych mają potrwać do początku lat 30., a pełną gotowość operacyjną KAAN ma osiągnąć w 2035 roku.
Polecany artykuł:
