Polska już raz wyrażała chęć przystąpienia do Nuclear Sharing, czyli programu współdzielenia taktycznej broni jądrowej, w 2022 r., również ze względu na groźby nuklearne ze strony Rosji w miarę eskalacji konfliktu rosyjsko-ukraińskiego. Ostatnia prośba Polski o pomoc nuklearną ze strony NATO pojawiła się po rozmieszczeniu (na początku czerwca) przez Rosję na Białorusi taktycznej broni jądrowej. Geneza Nuclear Sharing, czyli współdzielenia taktycznej broni nuklearnej w ramach NATO sięga, jak łatwo domyśleć się, czasów zimnowojennych. Miał to być element systemu odstraszania Układu Warszawskiego przed atakiem na Zachód, miał być swego rodzaju niwelatorem przewagi sowieckiej w potencjale broni konwencjonalnej. Polityka atomowego odstraszania była prowadzona przez Wielką Brytanię i Francję (te państwa mają obecnie 550 głowic) oraz USA. Przy czym z zasobów Stanów Zjednoczonych miała być udostępniana niektórym państwom członkowskim NATO broń jądrowa. Czyli: składowana na ich terytorium, ale pozostająca wyłącznie pod kontrolą USA.
W późnych latach 50. i 60. w NATO toczyły się intensywne dyskusje na temat tego, jaką formę NS należy ustanowić. Niemcy naciskały na USA, aby zezwoliły im na pewien rodzaj udziału w planowaniu nuklearnym, podejmowaniu decyzji oraz dowodzeniu i kontroli. Jednak deklarowane państwa posiadające broń jądrową chciały ograniczyć dostęp do niej innych członków NATO. W połowie lat 60. wypracowano kompromis i ustanowiono w NATO system tzw. udziału jądrowego, który w swoich podstawowych funkcjach pozostał niezmieniony do dziś.
Według Sztokholmskiego Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem (SIPRI), Stany w ramach NS przechowują w Europie ok. 100 głowic NNWS (niestrategicznej broni jądrowej). Magazynowana jest w w sześciu bazach w pięciu krajach członkowskich NATO: • Kleine Brogel w Belgii, • Büchel Air Base w Niemczech, • Aviano i Ghedi Air Base we Włoszech, • Volkel Air Base w Holandii oraz Incirlik w Turcji. W NS do 1984 r. była Kanada, a do 2001 r. – Grecja.
Udostępniona broń jest nieuzbrojona. Przechowuje się ją w podziemnych bunkrach WS3 (Weapons Storage and Security System). Kody do kontrolerów dostępu do NNWS (Permissive Action Link) mają wyłącznie Amerykanie. Do jej przenoszenia w Europie obecnie przeznaczone są myśliwce F-35A, F-18 Super Hornet oraz Panavia Tornado i Eurofighter Typhoon. Siedem kolejnych państw uczestniczy we Wsparciu Operacji Jądrowych Konwencjonalną Taktyką Powietrzną (SNOWCAT), udzielając pomocy w misjach jądrowych poprzez konwencjonalne wsparcie lotnicze. Są to: Czechy, Dania, Grecja, Węgry, Norwegia, Polska i Rumunia. Wszyscy członkowie Sojuszy, poza Francją, są również częścią Grupy Planowania Nuklearnego (The Nuclear Planning Group – NPG), organu decyzyjnego NATO w kwestiach związanych z bronią jądrową.
Obecnie USA w ramach NS udostępniają/magazynują wyłącznie bomby grawtitacyjne B61-xx (o równoważniku trotylowym od 0,3 do 300 kT, obecnie te konstrukcje (z pierwszej połowy lat 60.) są zmodernizowane. Nuclear Sharing wzbudza prawnicze wątpliwości. Zgodnie z art. I układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) „Każde Państwo-Strona Układu nieposiadające broni jądrowej zobowiązuje się nie otrzymywać od jakiegokolwiek przekazującego broni jądrowej lub innych jądrowych urządzeń wybuchowych lub kontroli nad taką bronią lub urządzeniami wybuchowymi, bezpośrednio lub pośrednio…”.
Podcasty
Playlisty tematyczne
