Spis treści
Trzeba przyznać, że decyzja władz Portugalii o rezygnacji z zakupu samolotów F-35 po tym jak stwierdzono, że Stany Zjednoczone za Trump są „mało przewidywalnym partnerem”., dość mocno wpłynęła na przyszłość sił powietrznych tego kraju, który jak to mówią "już witał sie z F-35" ale decyzja polityczna zmieniła wszystko, przez co wojsko zostało nadal ze starzejącą się flotą F-16 i nie wiadomo co dalej.
My w Polsce dobrze wiemy jak decyzje polityczne podejmowane przez polityków w kontekście potrzeb wojska, utrudniają sprawne budowanie armii. Nic więc dziwnego, że armia zaczyna decyzję krytykować.
Spór o przyszłość portugalskiego lotnictwa wojskowego
Jak przekazał tygodnik „Expresso” decyzja ministra obrony Nuno Melo o rezygnacji z zakupu amerykańskich myśliwców F-35, ogłoszona w marcu br., wywołała sprzeciw w armii, portugalscy wojskowi nadal spotykają się z przedstawicielami Lockheed Martin, producenta F-35.
„Rząd i siły powietrzne spierają się o amerykańskie F-35. Przedstawiciele Lockheed Martin byli w Portugalii promować swoje myśliwce preferowane wśród wojskowych” - napisał „Expresso”, dodając, że Amerykanie chcieliby zawrzeć długoletnią umowę o współpracy szacowaną na 5 mld euro.
Innym potencjalnym dostawcą, a zarazem rozmówcą portugalskich władz, jest szwedzki koncern Saab, poszukujący nabywcy na myśliwce Gripen. Prezes Saaba, Mikael Johansson, publicznie oświadczył, że trwają negocjacje z Lisboną w sprawie potencjalnej sprzedaży Gripena. Problem jednak z tym samolotem polega na tym, że Saab JAS 39 Gripen jest napędzany silnikiem General Electric F414G produkcji amerykańskiej, co nie byłoby problemem, gdyby nie nowa polityka administracji Trumpa wobec europejskich sojuszników NATO. Waszyngton groził nawet wetem na reeksport jego podzespołów, jeśli Szwecja zdecyduje się sprzedać Gripen Kolumbii.
F-35 nie jest stracony?
W kwietniu dyrektor ds. inżynierii i programów portugalskich sił powietrznych, generał dywizji João Nogueira, wyjaśnił, że pod względem służbowym wszystkie opcje są nadal brane pod uwagę, a F-35 nie jest wykluczony. Co ważne według mediów portugalskich Siły Powietrzne nie przeprowadziły jeszcze formalnej analizy opcji, co stanowi ważny czynnik wpływający na przyszłe decyzje polityczne.
22 kwietnia szef sztabu portugalskich sił powietrznych generał Joao Cartaxo Alves oświadczył, że Portugalia nie ma obecnie innego wyjścia, jak tylko kupić Lockheed Martin F-35A Lightning II, aby zastąpić starzejącą się flotę F-16AM/BM Fighting Falcons. „Nie ma innej opcji” – powiedział, potwierdzając, że kraj zmierza w kierunku nabycia amerykańskich myśliwców wielozadaniowych.
Zgodnie z wcześniejszymi planami władz Portugalii resort obrony miał zakupić 27 samolotów F-35 za kwotę 5,5 mld euro. Kwotę tą portugalskie władze zamierzały uiścić w okresie 20 lat.
Portugalia obecnie eksploatuje 21 myśliwców F-16A i cztery samoloty szkoleniowe modelu B z 48 pozyskanych. Pierwsze samoloty zostały zamówione w 1994 roku w liczbie 20 sztuk, a kolejne 1999 roku w liczbie 28 sztuk. Od tamtej pory część samolotów została wycofana, a część podana modernizacji i sprzedana do Rumunii - 12 sztuk. Z tego też powodu, że kraj ten posiada małą liczbę F-16 nie zdecydował się na przekazanie samolotów Ukrainie. Cztery myśliwce zostaną od kwietnia wysłane do Estonii, gdzie wezmą udział w misji NATO Baltic Air Policing z bazy lotniczej Amari.
Lockheed Martin bierze sprawy w swoje ręce
3 czerwca Lockheed Martin podpisał protokół ustaleń z platformą biznesową AED Cluster Portugal w celu znalezienia lokalnych firm zainteresowanych „integracją przyszłych działań przemysłowych” z programem F-35. AED Cluster, zatrudniający 140 współpracowników w różnych segmentach portugalskiej gospodarki, będzie pośrednikiem między Lockheed Martin a członkami platformy, tworząc w ten sposób podwaliny grupy lokalnych dostawców myśliwców stealth piątej generacji.
Według CNN Portugal, Lockheed Martin jest zainteresowany produkcją komponentów, badaniami i rozwojem, a także konserwacją i szkoleniami.
JR MacDonald, wiceprezes ds. rozwoju biznesu w firmie F-35, powiedział: „Lockheed Martin jest zdeterminowany, aby budować silne partnerstwa z przemysłem w krajach, w których działają lub rozważają nabycie samolotów F-35”.
F-35 kontra Saab Gripen E/F
F-35 Lightning II to jednomiejscowy myśliwiec stealth 5. generacji, wielozadaniowy, dostępny w wariantach F-35A (konwencjonalny start/lądowanie), F-35B (krótki start/pionowe lądowanie) i F-35C (lotniskowce). Kosztuje około 80-110 mln USD za sztukę, z kosztem eksploatacji około 36 000 USD za godzinę lotu. Wykorzystuje technologię stealth, zaawansowany radar AESA AN/APG-81, systemy DAS i EOTS, co zapewnia wykrywanie celów na dużą odległość i wymianę danych w czasie rzeczywistym. Przenosi do 8 ton uzbrojenia w wewnętrznych komorach (np. AIM-120 AMRAAM, JDAM) lub na zewnętrznych węzłach, osiąga prędkość Mach 1.6, zasięg 2200-2800 km i ma zaawansowane zdolności walki elektronicznej. Jest skomplikowany w utrzymaniu, ale oferuje niezrównane możliwości sieciocentryczne i integrację danych.
Saab Gripen E/F to jednomiejscowy myśliwiec 4.5 generacji, wielozadaniowy, kosztujący około 60-80 mln USD za sztukę, z kosztem eksploatacji około 7000 USD za godzinę lotu. Nie posiada pełnej technologii stealth, ale ma niską sygnaturę radarową. Wyposażony w radar AESA Raven ES-05, systemy IRST i zaawansowaną awionikę, oferuje wysoką manewrowość, prędkość Mach 2.0 i zasięg około 4000 km z dodatkowymi zbiornikami. Przenosi do 7 ton uzbrojenia, w tym pociski Meteor, IRIS-T czy bomby kierowane. Jest prostszy w obsłudze, tańszy w eksploatacji i łatwy w modernizacji, ale ustępuje F-35 w technologiach stealth i zdolnościach sieciocentrycznych.
F-35 przewyższa Gripena w skrytości, integracji sensorów i zdolnościach do walki sieciowej, ale jest droższy i bardziej złożony w utrzymaniu. Gripen oferuje lepszą manewrowość, niższe koszty i elastyczność operacyjną, szczególnie w mniej wymagających środowiskach. Wybór zależy od potrzeb operacyjnych i budżetu – F-35 dla zaawansowanych misji sieciocentrycznych, Gripen dla efektywności kosztowej i wszechstronności.
