Spis treści
- Trump zmienia decyzję
- Przyczyny wstrzymania transferu
- Przegląd zapasów i napięta sytuacja na Bliskim Wschodzie
- Notatka z zaleceniami i decyzja Feinberga
- Krytyczny moment dla Ukrainy
- Trump krytykuje Putina i obiecuje wznowienie dostaw
- Zdolność produkcyjna USA
- Obawy dotyczące rakiet Patriot i Stinger
Według publikacji The Guardian zapasy rakiet Patriot spadły do tak niskiego poziomu, że w Pentagonie pojawiły się obawy, że może to zagrozić potencjalnym operacjom wojskowym USA. Zastępca sekretarza obrony Stephen Feinberg zezwolił na wstrzymanie transferu, podczas gdy trwała weryfikacja regionów, do których wysyłano broń.
Trump zmienia decyzję
Donald Trump wydawał się co najmniej częściowo zmienić tę decyzję w poniedziałek (7 listopada), kiedy przed kolacją w Białym Domu z premierem Izraela Benjaminem Netanjahu powiedział dziennikarzom, że „wyśle więcej broni” na Ukrainę, chociaż nie ujawnił wówczas, czy będzie to obejmowało systemy Patriot.
Trump powiedział również prezydentowi Ukrainy Wołodymyrowi Zełenskiemu podczas rozmowy telefonicznej, że nie jest odpowiedzialny za wstrzymanie dostaw broni i że zlecił przegląd zapasów broni w USA, ale nie nakazał ich zamrożenia. Przypomnijmy, że USA wstrzymały:
- 30 rakiet PAC-3 do systemów Patriot
- 8,5 tys. sztuk amunicji artyleryjskiej
- 252 rakiety GMLRS do systemów HIMARS
- 92 pociski AIM-7 stosowane do strącania rakiet przez F-16 i systemy naziemne NASAMS
Według informacji podanych przez Associated Press, która powołuje się na trzy osoby, decyzja prezydenta Donalda Trumpa o wysłaniu większej ilości broni na Ukrainę zapadła po tym, jak prywatnie wyraził on frustrację z powodu urzędników Pentagonu, którzy ogłosili wstrzymanie niektórych dostaw w zeszłym tygodniu.
Dwie osoby, z którymi rozmawiała agencja, a które są wśród kadry kierowniczej Pentagonu, powiedziały, że w Pentagonie istniał pewien wewnętrzny sprzeciw wobec przerwy w dostawach dla Ukrainy - koordynowanej przez szefa polityki Pentagonu Elbridge'a Colby'ego - zanim została ogłoszona. Jedna z osób opisała Trumpa jako „zaskoczonego” tą zapowiedzią.
Przyczyny wstrzymania transferu
Według informacji przedstawionych przez The Guardian, decyzja o wstrzymaniu transferu, podjęta w zeszłym miesiącu, była w dużej mierze oparta na globalnym systemie śledzenia amunicji, który służy do generowania minimalnego poziomu amunicji wymaganego do realizacji planów operacyjnych amerykańskich sił zbrojnych. Według systemu, zapasy wielu kluczowych rodzajów amunicji od kilku lat pozostają poniżej tego poziomu, odkąd administracja Joe Bidena rozpoczęła wysyłanie pomocy wojskowej na Ukrainę.
Przegląd zapasów i napięta sytuacja na Bliskim Wschodzie
Administracja Trumpa rozpoczęła przegląd wyczerpanych zapasów rakiet Patriot i innej amunicji około lutego. Rozważania przyspieszyły po tym, jak Stany Zjednoczone rozmieściły więcej Patriotów na Bliskim Wschodzie w celu wsparcia kampanii przeciwko Huti oraz w Izraelu. Sytuacja stała się jeszcze bardziej napięta po decyzji Trumpa o zbombardowaniu irańskich obiektów jądrowych w zeszłym miesiącu, kiedy to Stany Zjednoczone wystrzeliły blisko 30 rakiet Patriot w celu przechwycenia irańskich pocisków balistycznych wystrzelonych w ramach demonstracji siły w bazie Al Udeid w Katarze.
Notatka z zaleceniami i decyzja Feinberga
Niedawne wyczerpanie zapasów rakiet do Patriotów i innej amunicji stanowiło część podstawy „notatki z zaleceniami” autorstwa Elbridge'a Colby'ego, podsekretarza obrony ds. polityki, w której nakreślono kilka opcji oszczędzania broni i przesłanej do biura Feinberga. Decyzja została podjęta przez Feinberga, byłego dyrektora generalnego Cerberus Capital Management, któremu podlega Colby. Sekretarz obrony Pete Hegseth zatwierdził następnie decyzję Feinberga.
Krytyczny moment dla Ukrainy
Nagłe wstrzymanie transferu nastąpiło w krytycznym momencie dla Ukrainy, ponieważ w zeszłym tygodniu Rosja rozpoczęła największą jak dotąd ofensywę powietrzną, a Ukraina ma ograniczone możliwości pozyskania zarówno broni precyzyjnej, jak i podstawowej, aby powstrzymać coraz intensywniejsze ataki rosyjskie. Ukraina nie jest również w stanie bezpośrednio kupować broni od dostawców sprzętu wojskowego, ponieważ realizacja nowego zamówienia zajęłaby lata i zostałoby ono zrealizowane dopiero po zrealizowaniu zamówień Pentagonu, który jest klientem o wyższym priorytecie.
Trump krytykuje Putina i obiecuje wznowienie dostaw
Decyzja Trumpa o zmianie kursu i zezwoleniu na wysłanie części amunicji na Ukrainę wydaje się wynikać z rosnącej frustracji wobec prezydenta Rosji Władimira Putina, którego w poniedziałek skrytykował za brak pomocy w zakończeniu wojny.
8 lipca podczas posiedzenia gabinetu Donald Trump nie szczędził gorzkich słów pod adresem Putina. Stwierdził nawet, że rosyjski przywódca „Opowiada nam bzdury”. Najwyraźniej rozczarowania Putinem przełożyły się też na decyzję o dalszym wsparciu militarnym dla Ukrainy. Trump potwierdził, że zatwierdził wysłanie broni defensywnej na Ukrainę. Jak sam powiedział: „Chcemy (wysłać) broń defensywną, bo Putin nie traktuje odpowiednio życia ludzkiego. Zabija zbyt wielu ludzi. Więc wysyłamy broń defensywną Ukrainie i zatwierdziłem to”.
Rzecznicy Białego Domu i Pentagonu potwierdzili, że niektóre transfery zostaną wznowione zgodnie z poleceniem Trumpa, ale nie sprecyzowali, czy broń wysyłana na Ukrainę będzie obejmowała amunicję, której zapasy są krytycznie niskie.
Agencja Axios donosi, że Donald Trump obiecał Ukrainie systemy obrony powietrznej Patriot, ale pod pewnym warunkiem. Chce, by broń pochodziła z innych krajów niż Stany Zjednoczone. Trump w tej sprawie ma naciskać na Niemcy. Według źródeł Axiosa, prezydent USA obiecał Ukrainie 10 systemów Patriot, co jest liczbą mniejszą niż planowano przed przeglądem rezerw amerykańskiego uzbrojenia.
Kanclerz Niemiec Friedrich Merz miał zadzwonić do Trumpa przed poniedziałkową zapowiedzią, prosząc o wznowienie dostaw. Źródła portalu Axios twierdzą, że Merz zadeklarował gotowość Niemiec do zakupu systemów Patriot od USA i przekazania ich Kijowowi. Trump zaproponował natomiast, by Berlin sprzedał Ukrainie jeden ze swoich systemów Patriot, a USA i kraje europejskie wspólnie zrefundują koszty tego zakupu. Mimo braku porozumienia, rozmowy w tej sprawie mają być kontynuowane. Warto jednak zwrócić uwagę, że na początku lipca dziennik Bild donosił, że niemiecki rząd już kilka tygodni temu wystosował do ministra obrony USA, Pete’a Hegsetha, formalny wniosek o zgodę na dostarczenie dwóch baterii Patriot Ukrainie. Jak informował, sprzęt miałby opłacony przez Berlin. Niewykluczone więc, że władze obydwu państw dojdą do jakiegoś porozumienia w kwestii Patriotów dla Ukrainy.
Zdolność produkcyjna USA
Feinberg został poinformowany, że większym problemem jest zdolność Stanów Zjednoczonych do produkcji broni, która pozwoliłaby szybko uzupełnić wyczerpane zapasy. Stany Zjednoczone przekazują broń Ukrainie dwoma głównymi kanałami: poprzez zmniejszenie zapasów Departamentu Obrony oraz poprzez Inicjatywę Pomocy Bezpieczeństwu Ukrainy (USAI), w ramach której Departament Obrony płaci kontrahentom za produkcję broni przeznaczonej dla Ukrainy.
Obawy dotyczące rakiet Patriot i Stinger
Główne obawy wydają się dotyczyć rakiet Patriot, których Stany Zjednoczone produkują 600 rocznie, podczas gdy sam Iran posiada ponad 1000 pocisków balistycznych, które teoretycznie mógłby wykorzystać przeciwko bazom amerykańskim w regionie, gdyby doszło do zerwania zawieszenia broni z Izraelem. Stany Zjednoczone przekazały również Ukrainie około 2000 pocisków Stinger, co według szacunków urzędników odpowiada dwuipółletniej produkcji.
Lockheed Martin, główny producent rakiet PAC-3 MSE, osiągnął rekordowy poziom produkcji w 2024 roku, wytwarzając ponad 500 rakiet PAC-3 MSE, co stanowi wzrost o ponad 30% w porównaniu do 2023 roku. W 2025 roku firma realizuje kontrakt na produkcję 550 rakiet, z planem zwiększenia zdolności do 600–650 rakiet rocznie do końca roku, zgodnie z umową z US Army na zwiększenie zdolności produkcyjnych. Docelowo, do połowy 2027 roku, Lockheed Martin planuje osiągnąć poziom 750 rakiet PAC-3 MSE rocznie, co jest odpowiedzią na globalne zapotrzebowanie. Nowa fabryka w Camden, Arkansas (otwarta w 2022 roku przez Aerojet Rocketdyne, dostawcę silników rakietowych), zwiększyła produkcję silników rakietowych o 60% (z 70 000 w 2021 roku do 115 000 w 2023 roku, w tym dla PAC-3 MSE). Jedna rakieta PAC-3 MSE kosztuje około 3,7–4 mln USD, co sprawia, że masowa produkcja jest kosztowna, zwłaszcza w obliczu konkurencji z innymi programami zbrojeniowymi, jak rozwój broni hipersonicznej.
Boeing, odpowiedzialny za produkcję głowic naprowadzających z radarem Ka-band dla rakiet PAC-3 MSE, osiągnął w 2024 roku rekordowy poziom ponad 500 głowic rocznie. W 2025 roku firma kontynuuje zwiększanie produkcji, aby sprostać zapotrzebowaniu na rakiety PAC-3 MSE, które wymagają zaawansowanych systemów naprowadzania. Boeing zoptymalizował swoje linie produkcyjne, wprowadzając nowe technologie i narzędzia. W 2025 roku rozpoczęto budowę nowej fabryki rakiet Patriot w Niemczech, prowadzoną przez COMLOG (joint venture Raytheon i MBDA Deutschland). Fabryka ta ma wspierać europejskie zapotrzebowanie, ale pełne zdolności produkcyjne osiągnie dopiero za kilka lat (rawdopodobnie w 2028–2030.
W styczniu 2024 roku NATO podpisało kontrakt na produkcję do 1000 rakiet PAC-2 GEM-T dla koalicji krajów, w tym Niemiec, Holandii, Rumunii i Hiszpanii, co dodatkowo zwiększa europejskie zaangażowanie w produkcję. Polska odgrywa istotną rolę w produkcji komponentów. Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 1 w Łodzi rozpoczęły w 2025 roku produkcję kontenerów transportowo-startowych dla rakiet PAC-3 MSE, a pierwsza partia została dostarczona Lockheed Martin 17 kwietnia 2025 roku.
