Według chińskiej armii, Fujian opuścił stocznię Jiangnan o 8 rano w środę 1 maja, gdzie lotniskowiec jest budowany od ponad sześciu lat, według Szanghajskiej Administracji Bezpieczeństwa Morskiego. Jak podano, próba morska została przeprowadzona w celu przetestowania i zweryfikowania niezawodności i stabilności systemów zasilania i elektrycznych lotniskowca. Nie podano żadnych szczegółów dotyczących lokalizacji ani czasu trwania prób morskich, ale Chińska Administracja Bezpieczeństwa Morskiego wydała zawiadomienie o zagrożeniu nawigacyjnym dla obszaru 80 mil od Szanghaju, począwszy od 1 maja i kończąc 9 maja. Jak podała Xinhua, okręt wojenny został zwodowany w 2022 roku i „zakończył próby cumowania, prace wyposażeniowe i regulacje sprzętu”, przygotowując się do najnowszych prób morskich.
Agencja prasowa Xinhua zwróciła uwagę, że rozpoczęty 1 maja test na morzu będzie zaledwie pierwszym z wielu, a Fujian będzie potrzebował kilku prób, nim wejdzie do służby. Próby morskie są ostatnim krokiem przed oddaniem lotniskowca do użytku chińskiej marynarce wojennej. Lotniskowiec Liaoning przed rozpoczęciem służby przeszedł 10 takich prób, a Shandong – przeprowadził dziewięć prób morskich od maja 2018 r. do listopada 2019 r., zanim został oddany do użytku w grudniu 2019 r. Zdjęcia lotniskowca w pełnej okazałości można zobaczyć tutaj.
W sumie analitycy spodziewają się, że próby morskie Fujiana potrwają co najmniej rok, a jego oddanie do służby prawdopodobnie nastąpi w przyszłym roku lub w 2026 roku, umożliwiając tym samym grupom uderzeniowym lotniskowców Chińskiej Marynarki Ludowo-Wyzwoleńczej utrzymanie zdolności rozmieszczania. Ani Liaoning, ani Shandong nie przeprowadziły w tym roku żadnego wdrożenia. Liaoning pracuje nad osiągnięciem gotowości operacyjnej po zakończeniu rocznego remontu, który rozpoczął się w lutym 2023 roku. Shandong pozostaje w swojej macierzystej bazie w Sanya, prowadząc ćwiczenia portowe i szkolenia załogi od grudnia ubiegłego roku, kiedy to powrócił z północnych Chin po miesięcznym szkoleniu pilotów lotnictwa transportowego.
Fujian to pierwszy lotniskowiec w całości opracowany i zbudowany w Chinach. Jest większy i bardziej nowoczesny niż dwa okręty tego typu, które obecnie znajdują się już na wyposażeniu chińskiej marynarki. Pierwszy z nich, Liaoning, został zbudowany w ZSRR, a pod koniec lat 90. XX wieku Chiny kupiły go od Ukrainy. Drugi – Shandong – został zbudowany w Chinach w oparciu o projekt Liaoninga i wszedł do służby w 2019 roku.
W marcu Yuan Huazhi, komisarz polityczny Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej, powiedział chińskim mediom, że Chiny wkrótce ogłoszą czwarty lotniskowiec, a także ujawnią, czy będzie on napędzany energią jądrową, czy konwencjonalnie, jak trzy istniejące lotniskowce. Czwarty lotniskowiec ma być również wyposażony w katapultę elektromagnetyczną, ale ma być jeszcze większy od Fujian. Według różnych plotek może mieć wyporność nawet 110 000 t, a więc więcej niż amerykańskie superlotniskowce typu Nimitz i Ford. Jednak jak dotąd nie wydano żadnego oficjalnego komunikatu w sprawie budowy.
Fujian nowa przyszłość chińskiej marynarki wojennej
Fujian jest trzecim lotniskowcem chińskiej marynarki wojennej, którego budowę rozpoczęto przed 2018 r., Okręt ma długość 320 m i długość na linii wody 300 m, szerokość pokładu wynosi 78 m. Szacuje się, że jego wyporność to 71 875 t, natomiast wyporność pełna ma wynieść 80 000-85 000 t. Napęd stanowią kotły parowe zintegrowane z silnikami elektrycznymi. Lotniskowiec wyposażony jest w dwie windy lotnicze i trzy katapulty. Dla porównania dwa poprzednie chińskie lotniskowce, Liaoning i Shandong, mają wyporność około 60 000 ton każdy.
Nowy lotniskowiec, który przedstawia nowatorskie rozwiązania, jest pierwszym lotniskowcem w chińskiej flocie, który jest wyposażony katapulty elektromagnetyczne. Pekin tym rozwiązaniem zasadniczo „przeskakuje” katapulty parowe stosowane na lotniskowcach typu Nimitz Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych, które po raz pierwszy weszły do służby w latach 70. XX wieku. Nie wiadomo na razie jak Chińczycy, dokładnie skopiowali rozwiązanie amerykańskie, zwłaszcza że Amerykanie sami mieli początkowo problemy z tym systemem. W raporcie US Government Accountability Office z czerwca 2022 r., stwierdzono, że Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych „nadal boryka się z niezawodnością elektromagnetycznego systemu startu samolotów i zaawansowanego sprzętu zatrzymującego potrzebnego do spełnienia wymagań szybkiego rozmieszczania samolotów” i wskazano, że marynarka nie spodziewa się, że EMALS (Electromagnetic Aircraft Launch System) i AAG (Advanced Arresting Gear) osiągną swoje cele w zakresie pełnej niezawodności do lat trzydziestych XX wieku. Dlatego interesujące będzie zobaczyć, ile czasu zajmie Chinom udoskonalenie własnych wersji tych systemów.
Poza tym, amerykański lotniskowiec jest atomowy, a chiński nie, co sprawia, że zasilanie katapult elektromagnetycznych jest w inny sposób rozwiązane i zapewne mniej efektywne. Lotniskowce Lianoning i Shandong, które są oparte o radziecką myśl technologiczną, mają jedynie skocznie (ski-jump). Fujian będzie mógł przenosić 55 statków powietrzny w tym 24 - J-15, a także różnego rodzaju bezzałogowe statki latające, czyli drony, 4 samoloty walki radioelektronicznej J-15D, 12 samolotów nowej generacji J-35, 4 śmigłowce Z-9C do walki przeciw okrętom podwodnym oraz 4 samoloty wczesnego ostrzegania Xi’an KJ-600. Niedawno także obserwatorzy zauważyli na pokładzie lotniskowca makietę nowego pokładowego samolotu szkolenia zaawansowanego JL-10J.
Obecnie używane lotniskowce Chin mają na stanie 12 i 32 samoloty plus śmigłowce. Uzbrojenie obronne mają stanowić trzy systemy broni bliskiej kal. 30 mm. Oczywiście jest to broń z radarowym systemem kierowania ogniem. System ten jest w stanie przechwytywać nadlatujące rakiety przeciwokrętowe poruszające się z maksymalną prędkością Mach 4 i większą, ze skutecznością co najmniej 96 proc. Inną bronią defensywną mogą być rakiety przeciwlotnicze krótkiego zasięgu i wyrzutnie rakiet przeciw okrętom podwodnym.
Według szacunków Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych (CSIS) większe amerykańskie lotniskowce mogą zabrać na pokład więcej samolotów, około 75. Analitycy zauważyli również, że amerykańskie lotniskowce mają więcej katapult i więcej wind, aby umożliwić szybsze rozmieszczanie samolotów z pokładu hangarowego w porówaniu do Fujiana. Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych ma już w budowie trzy nowe lotniskowce typu Ford, przyszłe to John F Kennedy, Enterprise i Doris Miller.
Fujian odgrywa kluczową rolę w dążeniu Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej, by rzucić wyzwanie dominacji Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych. Kiedy wejdzie do służby, Chiny będą dysponować drugą co do wielkości liczbą operacyjnych lotniskowców, spośród wszystkich marynarek wojennych na świecie. Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych obsługuje obecnie 11 lotniskowców. Zgodnie z planem chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza (ALW) ma do 2035 roku posiadać w sumie sześć lotniskowców i dysponować drugą co do wielkości flotą zdolną do działań globalnych, po USA.
Postępy w pracach nad okrętem Fujian sugerują, że marynarka wojenna Chin, osiągnie swój krótkoterminowy cel, jakim jest uzyskanie w pełni zmodernizowanej armii do 2027 r., czyli w setną rocznicę jej powstania. Zdolność Chin do przenoszenia okrętów wojennych z deski kreślarskiej do prób morskich jest zgodna z ich ambicją. Czy plany się udadzą? Zobaczmy, jak na razie Chiny robią wszystko, by posiadać ogromną flotę, by rzucić wyzwanie USA.
Analitycy twierdzą, że Chiny prawdopodobnie będą korzystać ze swoich trzech lotniskowców głównie w regionie Indo-Pacyfiku, próbując kontrolować obszary wody, które uważają za własne, takie jak Tajwan i sporne Morze Południowochińskie.
W zeszłym roku w rocznym raporcie Ministerstwo Obrony Tajwanu stwierdziło, że Fujian wzmocni zdolność Chin do okrążenia wyspy, potencjalnie opóźniając lub uniemożliwiając armii amerykańskiej i jej sojusznikom zbliżenie się, aby pomóc Tajpej w obronie w przypadku chińskiej inwazji.
Jednak chińskie lotniskowce w dalszym ciągu stoją przed wieloma wyzwaniami, a obserwatorzy zauważają, że pomiędzy poziomem wyszkolenia marynarzy a wymaganiami bojowymi utrzymuje się znaczna rozbieżność.
