Dokument został podpisany w czwartek 16 lutego podczas ceremonii w Brukseli, której gospodarzem był minister obrony Niemiec Boris Pistorius. Do kierowanej przez Niemcy inicjatywy już wcześniej przyłączyły się: Belgia, Czechy, Dania, Estonia, Litwa, Łotwa, Holandia, Słowenia i Węgry.
W zainicjowanej przez Niemcy w 2022 roku Sky Shield (European Sky Shield Initiative - ESSI) uczestniczy obecnie 19 państw. Celem przedsięwzięcia jest zarządzanie zakupami i konserwacją systemów obrony powietrznej na poziomie europejskim, co pozwoliłoby zmniejszyć koszty, a także zapewniłoby lepszą koordynację szkoleń i logistyki.
Niemiecki minister obrony Boris Pistorius powiedział, że 21 narodów europejskich „stoi obecnie zjednoczonych” w swoim zaangażowaniu we wzmacnianie naziemnej obrony powietrznej. Przytoczył Niemcy, Estonię, Łotwę i Słowenię, które nabyły niemiecki system średniego zasięgu Diehl IRIS-T SLM wystrzeliwany z powierzchni, którego pierwsze dostawy będą miały miejsce w przyszłym roku. Pistorius powiedział, że system „udowodnił swoje wyjątkowe działanie na Ukrainie”.
"Ta inicjatywa stanowi ważny krok w kierunku spełnienia wymagań NATO, przy jednoczesnym zapewnieniu interoperacyjności i integracji sojuszników. Jako Turcja jesteśmy gotowi wnieść wkład w tę inicjatywę za pomocą naszego szerokiego zakresu zdolności krajowych" - powiedział minister obrony Turcji Yasar Guler. Przed przystąpieniem Turcji do ESSI prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan złożył w listopadzie wizytę w Berlinie, podczas której obie strony omawiały współpracę w dziedzinie obronności.
Według różnych plotek medialnych, Turcja chciała przystąpić do projektu wcześniej, ale przeszkodą mogła być obecność rosyjskich systemów obrony przeciwrakietowej S-400. Niedawno, turecki minister obrony Yaar Güler powiedział dziennikarzom, że system S-400 będzie używany tylko w razie potrzeby. Jak zauważa Al-Monitor w swojej analizie: "chociaż Ankara nie ogłosiła zamiaru rezygnacji z S-400, to wspólna integracja Turcji i Grecji może mieć związek z próbą przyjęcia przez NATO zrównoważonej polityki wobec obu państw członkowskich, które miały ze sobą napięte stosunki. Być może zawarto umowę, zgodnie z którą, jeżeli jedno państwo dołączy, to drugie również – tłumaczy Svena Arnolda. Innym wyjaśnieniem zmiany zdania Niemiec mogą być negocjacje pomiędzy Turcją, NATO i Szwecją w sprawie przystąpienia Szwecji do NATO.
Komentując spotkanie z tureckim ministrem przy okazji podpisania memorandum grecki odpowiednik Nikos Dendias zaznaczył, że jest ono "szansą na uzmysłowienie sobie absolutnej konieczności powstrzymania się od działań zagrażających niedawno ustanowionemu klimatowi umiarkowania".
Polecany artykuł:
Projekt Sky Shield (European Sky Shield Initiative - ESSI) został początkowo uruchomiony, aby kraje kupujące nową naziemną obronę powietrzną mogły wykorzystać korzyści wynikające ze wspólnych zamówień między kilkoma krajami, uzyskując oszczędności dzięki korzyściom skali. Kanclerz Scholz przedstawił propozycję jej utworzenia w sierpniu 2022 roku i jest to zasadniczo pierwsza próba stworzenia europejskiej obrony przeciwrakietowej po rosyjskiej inwazji na Ukrainę i rozmieszczenie rosyjskich rakiet balistycznych Iskander w Obwodzie Królewieckim. Systemy obrony powietrznej w ramach inicjatywy to niemiecki IRIS-T SLM do obrony powietrznej krótkiego/średniego zasięgu, amerykański MIM-104 Patriot do obrony powietrznej dalekiego zasięgu oraz izraelski system przeciwrakietowy Arrow 3 do obrony górnej warstwy. W przypadku Turcji pociski IRIS-T SLM mają najmniejsze szanse na znalezienie się w rekach Turcji, ponieważ Ankara opracowało już pociski HİSAR-O+ i HİSAR RF, a także system GÖKDEMİR jako środki obrony powietrznej średniego zasięgu. Umowa na produkcję seryjną systemów HİSAR-A+ i HİSAR-O+ została podpisana w grudniu 2023 roku.
W inicjatywie uczestniczy już 19 państw członkowskich NATO: Niemcy, Belgia, Bułgaria, Czechy, Estonia, Finlandia, Węgry, Łotwa, Litwa, Holandia, Norwegia, Słowacja, Słowenia, Rumunia, Wielka Brytania, Dania, Szwecja, a także „neutralnych” Austrii i Szwajcarii. Niemcy wybrały izraelski system Arrow 3 jako swoją tarczę przeciwrakietową, a wiele innych uczestniczących krajów obsługuje amerykański system Patriot.
Polecany artykuł:
Francja nie wzięła dotychczas udziału, uznając, że niemiecka inicjatywa jest szczególnie silnie uzależniona od sprzętu produkowanego poza Europą oraz wyrażając niezadowolenie i zaniepokojenie faktem, że francusko-włoski system przeciwrakietowy SAMP-T został wyłączony z ESSI, podczas gdy w inicjatywy, swój udział nie zadeklarowały jeszcze Włochy, Hiszpania i Polska.
Polska buduje własny system obrony powietrznej w ramach programów "Narew" (przeciwlotnicze zestawy rakietowe krótkiego zasięgu) oraz "Wisła" (oparte na systemach Patriot z pociskami PAC-3 MSE koncernu Lockheed Martin).
PM/PAP
