2 listopada miała miejsce wizyta prezydenta Francji Emmanuela Macrona w Uzbekistanie, gdzie podpisano umowy obejmujące sektor energetyczny oraz wydobywczy, a jednym z tematów poruszonych była współpraca wojskowo-techniczna. W czasie spotkania jak podają francuskie media Intelligence Online, Uzbekistan miał wyrazić zainteresowanie zakupem 24 samolotów Rafale. Na razie nie wiadomo nic na temat potencjalnego kontraktu ani warunków finansowych. Jednak samo zainteresowanie zakupem w czasie wizyty francuskiego prezydenta, może świadczyć o bardzo prawdopodobnych planach zakupowych. Zwłaszcza, że Francja przeżywa obecnie bum na te samoloty. Ostatnio Chorwacja odebrała swojego pierwszego Rafale, a Indie zdecydowały się na zakup tychże samolotów na swoje lotniskowce w wersji morskiej, Grecja także zakupiła te samoloty, Indonezja, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Katar oraz Egipt. Zainteresowanie wyraziła także Arabia Saudyjska, która po blokadzie Niemiec na dokupienie Eurofighterów i napiętych relacjach z USA nie ma szans na pozyskanie kolejnych F-15, dlatego w grze jest francuski Rafale.
Zamówienia na Rafale osiągnęły w zeszłym roku rekordową kwotę 21 miliardów euro, dane także wskazują, że Francja zwiększyła swój udział w światowej sprzedaży broni do 11 procent w 2022 roku z 7 procent wcześniej. W 2022 Francja wyprodukowała 42 samoloty Rafale na własne potrzeby i 88 na eksport. W 2023 ta liczba ma dobić do jak się prognozuje do 150 szt.
W całej tej sytuacji zainteresowania Uzbekistanu francuskimi samolotami jest najciekawsze to, że kraj ten jest byłym członkiem ZSRR oraz byłym członkiem państw założycielskich Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym (ODKB) - opuścił układ w 2012 roku - czyli potocznie można by powiedzieć takie „NATObis” zrzeszające niektóre państwa członkowskie Wspólnoty Niepodległych Państw. W skład ODKB wchodzi: Armenia, Białoruś, Kazachstan, Kirgistan, Rosja, Tadżykistan.
Uzbekistan posiada w swojej flocie około 80 starych samolotów rosyjskich w tym: 38 – MiG-29; 20 – Su-25 oraz 20 – Su-27. Według mediów są to samoloty w większości niesprawne i są z nimi kłopoty. Co ciekawe w 2021 roku, Uzbekistan miał podobno otrzymać nieznaną liczbę samolotów Su-30SM od Rosji. Kraj ten jest także użytkownikiem rosyjskich śmigłowców, około 40 - Mi-8 oraz 37 – Mi-24/35. Kraj ten jednak jakiś czas temu kupił od Airbus Helicopters 11 - H125M oraz 15 - H215M czyli Eurocopter Super Puma. Uzbekistan jest także posiadaczem czterech lekkich samolotów transportowych Airbus C-295W. Widać więc, że kraj ten posiada już pewne kontakty z francuskim przemysłem i zapewne będzie chęć po stronie Francji sprzedaży tych samolotów. Uzbekistan przeznaczył w 2023 roku na budżet obronny około 1,4 mld USD.
Jednak problemem, który może stać na przeszkodzie w tej całej transakcji są obecnie moce produkcyjne francuskiej firmy Dassault Aviation odpowiedzialnej za produkcje samolotów Rafale, ponieważ Dassault Aviation, stoi obecnie w obliczu dużej ilości zamówień z krajów takich jak Katar, Chorwacja i Indonezja. Ponadto trwają negocjacje z Arabią Saudyjską, co dodatkowo komplikuje harmonogram produkcji.
Dlatego pewnym rozwiązaniem (chwilowym lub nie) byłoby zaproponowanie Uzbekistanowi samolotów Dassault Mirage 2000, które może nie są już najnowsze ale nadal są służbie wielu krajów w tym np. Tajwanu, który chwali je bardzo i poprosił niedawno Dassault Aviation o przedłużenie żywotności 9 dwumiejscowych myśliwców Mirage o 20 lat. Poza tym użytkownikami są także Egipt, Indie, Peru, Katar, ZEA oraz Grecja i oczywiście Francja.
Więc jeśli Uzbekistanowi uda się pozyskać samoloty Rafale lub Mirage 2000, to będzie pierwszym krajem z byłego bloku sowieckiego, który przeniesie swoje siły powietrzne z floty sowieckich/rosyjskich na zaawansowane francuskie samoloty, nie mówiąc o znaczącej zmianie geopolitycznej w krajobrazie wojskowym Azji Środkowej.
Uzbekistan od pewnego czasu, daje jasny sygnał, że nie chce już ścisłych relacji z Rosją. Jak zwraca uwagę w tekście Shakhzodbek Makhmudov w The Diplomat pt: „How the Russia-Ukraine War Is Reshaping EU-Uzbekistan Relations”, wojna na Ukrainie przyśpieszyła proces odejścia tego kraju od współpracy z Rosją, bo jak pisze „konflikt ukraiński przyspieszył ten proces, nawet wśród tych, którzy mówią głównie po rosyjsku. Ta zmiana perspektywy oznacza rosnącą świadomość uzbeckiej tożsamości narodowej, skutecznie kwestionując ideologiczną supremację Rosji. Jednocześnie nastąpiła znacząca transformacja w krajobrazie medialnym, wraz z zauważalnym wzrostem treści antyrosyjskich. Ostatnie przykłady tego trendu obejmują odwołanie festiwalu z udziałem rosyjskich piosenkarzy, gdzie dano głośne poparcie dla integralności terytorialnej Ukrainy.
To na co zwraca także uwagę autor, to potrzeba przez Uzbekistan stabilnego wzrostu gospodarczego i globalna ścieżka rozwoju. Dlatego również Uzbekistan zaczął rygorystycznie przestrzegać międzynarodowych sankcji nałożonych na Rosję po agresji na Ukrainie, pomimo głębokich powiązań politycznych, gospodarczych i kulturalnych Uzbekistanu z Rosją. Uzbekistan obecnie wzmacnia swoje stosunki gospodarcze z Unią Europejską w kontekście sankcji antyrosyjskich. W 2021 r. Uzbekistan dołączył do unijnego systemu GSP+, który zniósł cła na szereg ważnych towarów eksportowanych z Uzbekistanu, w tym tekstylia, odzież i tworzywa sztuczne. W 2022 roku, obroty handlowe między Unią Europejską a Uzbekistanem wyniosły 4,5 miliarda dolarów.
