Spis treści
- Samoloty bojowe dla USA
- Walka o kontrakt na samolot dla Marynarki Wojennej
- Co z F/A-XX dla Marynarki Wojennej?
- Nowy samolot na US Navy potrzebny
- Dlaczego nowy samolot jest tak ważny dla Marynarki Wojennej?
- Czym jest program F/A-XX?
- F/A-18 Super Hornet
Samoloty bojowe dla USA
Wokół samolotów dla Sił Powietrznych armii amerykańskiej jest w ostatnim czasie dość głośno. Najpierw 21 marca Donald Trump ogłosił, że koncern Boeing został wyznaczony do budowy nowych myśliwców szóstej generacji, którym nadano nazwę F-47. Plany prowadzone są pod hasłem Next Generation Air Dominance (NGAD). Według najnowszych informacji program już pochłonął 8,7 mld dolarów, a Pentagon zażądał w tym roku dodatkowych 400 mln dolarów. Potem gen. David Allvin, szef sztabu Sił Powietrznych USA przekonywał na platformie X, że F-47 będzie miał znacznie większy promień bojowy od myśliwców F-15EX, F-22, czy F-35, a w planach jest budowa ponad 185 F-47. A grafika dołączona do wpisu sugeruje, że F-47 osiągnie operacyjność w latach 2025-2029.
Walka o kontrakt na samolot dla Marynarki Wojennej
Nadal jednak nie wiadomo co z następcą ikonicznych m.in z filmu "Top Gun: Maverick" samolotów F/A-18 Super Hornet. W marcu agencja Reuters informowała, że Marynarka Wojenna USA ma ogłosić decyzję, kto zbuduje myśliwiec nowej generacji F/A-XX bazujący na lotniskowcach, który to o kontrakt wart setki miliardów dolarów walczy Boeing i Northrop Grumman. Jednak ogłoszenie decyzji nie nastąpiło. Jak się okazuje Marynarka Wojenna i Kongres walczą z nową administracją o finansowanie — o czym się dowiedziała w połowie maja agencja Reuters.
Co z F/A-XX dla Marynarki Wojennej?
Jak twierdzą osoby zaznajomione ze sprawą, na które powołuje się agencja, podczas gdy Marynarka Wojenna chce przystąpić do przyznania kontraktu jak najszybciej, to niektórzy urzędnicy Pentagonu chcą opóźnić program nawet o trzy lata, powołując się na obawy dotyczące kwestii inżynieryjnych i zdolności produkcyjnych.
Jak twierdzą te osoby, trzyletnie opóźnienie dla Marynarki Wojennej oznaczałoby w praktyce anulowanie programu w jego obecnej formie, ponieważ w tym czasie wygasłyby kontrakty i ceny, co sprawiłoby, że nowy konkurs byłby niemal nieunikniony. Biuro oceny kosztów Sekretarza Obrony Pete'a Hegsetha planuje obciąć fundusze na rozwój samolotu nowej generacji poprzez przesunięcie 454 milionów dolarów, które Kongres przeznaczył na F/A-XX w budżecie na rok fiskalny 2025, na inne programy, twierdzą dwaj dyrektorzy branżowi i asystent Kongresu zaznajomieni ze sprawą. Pentagon przygotowuje się do zwrócenia się do Kongresu z prośbą o nieprzekazywanie 500 milionów dolarów na program, który uwzględniono w oczekującym na rozpatrzenie projekcie ustawy, mającym na celu przyspieszenie prac nad nowym odrzutowcem.
Z kolei portal The War Zone powołując się na swoje źródła i urzędnika napisał, że „nic nie jest opóźnione”. Jak powiedziało źródło: „Decyzja jeszcze nie zapadła. Ta decyzja jest nadal ustalana przez [przyp. red. Pentagon] i osoby decyzyjne, a także przez rozmowy w Kongresie. To duży program. Oczywiście, takie rzeczy nie są rozstrzygane przez jedną osobę. Liderzy podejmują decyzję o tym, czy inwestować. To wszystko jest częścią procesu”. Urzędnik, z którym rozmawiał portal, zapewnił, że żadne decyzje dotyczące finansowania F/A-XX nie zostały jeszcze podjęte, dodając, że „nie ma poczucia, kiedy” może to nastąpić.
„To nie jest tak, że istnieje sztywny termin” - stwierdził urzędnik. „To wszystko dzieje się w kontekście decyzji budżetowych. Omawiamy budżet na rok fiskalny 2025 i kolejne lata. Trwają dyskusje na temat tego, gdzie zainwestować dolary na obronę".
Nowy samolot na US Navy potrzebny
Jak zauważa Reuters:
"Walka o finansowanie F/A-XX uwypukla szersze pytania o przyszłość lotnictwa morskiego i rolę lotniskowców w konfrontacji z Chinami. Opóźnienie programu może sprawić, że Marynarka Wojenna nie będzie miała nowoczesnego myśliwca zdolnego do operowania z lotniskowców w latach 30. XXI wieku i później, co potencjalnie osłabi zdolność floty do projekcji siły w spornych środowiskach".
Podobnego zdania jest także Ken Calvert, R-Calif, szef podkomisji ds. obrony w Izbie Reprezentantów, który podczas przesłuchania z udziałem sekretarza marynarki wojennej, pełniącego obowiązki szefa operacji morskich i dowódcy Korpusu Piechoty Morskiej, powiedział:
„Potrzebujemy myśliwców szóstej generacji. Marynarka wojenna USA potrzebuje myśliwców szóstej generacji. Obawiam się, że jakiekolwiek wahanie z naszej strony, aby kontynuować planowany zakup myśliwców szóstej generacji dla Marynarki Wojennej, sprawi, że będziemy niebezpiecznie niedopasowani w walce z Chinami”.
Dodał on, że "nie należy czekać". „Co więcej, nie możemy oczekiwać rozwoju bazy przemysłu obronnego poprzez jej osłabianie. Programy lotnicze, które opierają się na wysoce wyspecjalizowanych łańcuchach dostaw i wykwalifikowanej sile roboczej, nie mogą być włączane i wyłączane jak przełącznik”.
Dla kontrastu Chiny przeprowadziły już loty testowe zaawansowanych myśliwców J-50 i J-36, które są przez nie uważane jako myśliwce szóstej generacji. Według raportu Departamentu Obrony USA z 2024 r. pt. China Military Power, połączone lotnictwo Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej (PLAAF) i Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej (PLAN) stanowi trzecie co do wielkości siły powietrzne na świecie, dysponujące 3150 samolotami, z czego 2400 to samoloty bojowe.
„Ameryka nie może wiele zrobić ze swoimi lotniskowcami w ciągu 30 lat, jeśli nie zainwestuje w myśliwiec nowej generacji dla Marynarki Wojennej” — powiedział urzędnik USA, którego cytuje Reuters. „Szybsze podejmowanie decyzji, rozszerzony zasięg operacyjny, integracja z autonomicznymi systemami i maksymalna siła rażenia są kluczowe dla przyszłości walki powietrznej, szczególnie w Indo-Pacyfiku” — dodał urzędnik.
Dlaczego nowy samolot jest tak ważny dla Marynarki Wojennej?
Pełniący obowiązki szefa operacji morskich adm. Jim Kilby powiedział podczas przesłuchania, dlaczego Marynarka Wojenna potrzebuje myśliwca uderzeniowego nowej generacji teraz, a nie później. Jak mówił:
„Lotniskowce są najbardziej wytrzymałymi okrętami, jakie mamy, kropka. Myśliwiec szóstej generacji jest podstawą naszego skrzydła lotniczego przyszłości (...) Lotniskowiec ma moc podtrzymującą [przy. red. floty], a to, co jej to zapewnia, to myśliwiec piątej i szóstej generacji w przyszłości”.
Sekretarz Marynarki Wojennej John Phelan, poproszony o wypowiedzenie się na temat wpływu potencjalnego opóźnienia F/A-XX i efektu domina na lotniskowce, powiedział, że służba „wciąż próbuje uporządkować odpowiednią postawę sił i uzyskać odpowiednią równowagę między platformami załogowymi i bezzałogowymi”, ale zapewnił polityków, że Marynarka Wojenna nie zrobi nic, co zagroziłoby flocie.
Czym jest program F/A-XX?
Program F/A-XX Amerykańskiej Marynarki Wojennej (US Navy) to inicjatywa mająca na celu opracowanie nowej generacji wielozadaniowego samolotu bojowego, który zastąpi obecne myśliwce pokładowe F/A-18E/F Super Hornet, przy okazji będąc wspierany przez F-35C. Jest to część szerszego planu modernizacji lotnictwa morskiego w ramach programu Next Generation Air Dominance (NGAD), który obejmuje zarówno Marynarkę Wojenną, jak i Siły Powietrzne USA (USAF). Potrzebę zbudowania takiego samolotu stwierdzono po raz pierwszy w czerwcu 2008 roku.
Nowy samolot będzie charakteryzować technologią stealth, poprawionym zasięgiem i wytrzymałością, a także będzie mógł współpracować zarówno z bezzałogowymi samolotami bojowymi, jak i systemami obrony powietrznej Marynarki Wojennej bazującymi na lotniskowcach. Samolot ma zapewnić przewagę technologiczną nad potencjalnymi przeciwnikami, takimi jak Chiny w kontekście rosnącej skuteczności systemów obrony powietrznej i samolotów.
Jak powiedział kontradmirał Michael „Buzz” Donnelly, dyrektor ds. wojny powietrznej w czasie swojej prezentacji na konferencji Sea-Air-Space 2025 zorganizowanej przez Navy League na początku kwietnia, F/A-XX zapewni „ponad 125 procent zasięgu” obecnych samolotów taktycznych bazujących na lotniskowcach — co oznacza wzrost o 25 procent zasięgu bojowego bez tankowania w porównaniu do istniejących myśliwców, takich jak Super Hornet i F-35C. Ten pozornie skromny wzrost ma ogromne znaczenie dla strategii lotnictwa morskiego USA, zwłaszcza w regionie Indo-Pacyfiku, gdzie ogromne odległości i możliwości przenoszenia rakiet stanowią wyzwanie dla tradycyjnych koncepcji operacji lotniskowców. Dla porównania promień bojowy Super Hornetów ogranicza się do około 500–650 mil morskich przy realistycznym obciążeniu bronią. Z kolei promień F-35C wynosi około 600–670 mil morskich, tylko nieznacznie więcej niż Super Hornet.
Program jest wciąż w fazie koncepcyjnej i wczesnego rozwoju. Marynarka Wojenna planuje wprowadzenie F/A-XX do służby w latach 30. XXI wieku, prawdopodobnie około 2030-2035 roku, choć dokładny termin zależy od finansowania i postępu technologicznego, a F/A-18 Super Hornet pozostaną operacyjne do lat 40. XXI wieku. Marynarka Wojenna ma obecnie około 128 samolotów F/A-18, które są w służbie od połowy lat 90, zastępując samoloty F-14 Tomcat, wycofane ze służby w 2006 r.
F/A-18 Super Hornet
F/A-18 Hornet został skonstruowany w oparciu o prototyp YF-17 Cobra. Pierwszy prototyp oblatano 18 listopada 1978 roku. Sama konstrukcja jak na owe czasy był przełomowa. Pilot w kabinie dysponował trzema wielofunkcjonalnymi monitorami. Debiutem bojowym F/A-18 było zestrzelenie podczas wojny nad Zatoką Perską w 1991 roku dwóch irackich MiG-21. Samoloty te brały też udział w bombardowaniach w czasie tej wojny jak i w byłej Jugosławii. Hornety także prowadziły bombardowania na cele w Afganistanie w 2001-2002.
F/A-18 Super Hornet, stanowi obecnie podstawowy samolot lotnictwa myśliwsko-uderzeniowego US Navy na lotniskowcach. Samolot jest pochodną oryginalnego Horneta i jest znacznie większy w swojej konstrukcji w porównaniu do swojego poprzednika. Wersja jedno miejscowa otrzymała oznaczenie F/A-18E, a dwumiejscowa F/A-18F. Super Hornet bazował na kadłubie F/A-18C, ale miał większą długość, masę powiększone skrzydła z dodatkowymi przednimi powierzchniami sterowanymi oraz większy statecznik pionowy. Boeing dostarczył pierwszy Block III F/A-18 Super Hornet do US Navy we wrześniu 2021 roku. Producent opisuje ten samolot jako najbardziej zaawansowaną wersję Super Horneta, które przekraczają możliwości myśliwca czwartej generacji. F/A-18 Super Hornet ma masę startową wynoszącą 29 940 kg. Wymiary samolotu to: 18,31 m długości, rozpiętość skrzydeł to 13,62 m, a wysokość 4,88 m. Samolot posiada napęd w postaci dwóch silników odrzutowych dwuprzepływowych General Electric F414-GE-400 o ciągu 98 kN. Prędkość maksymalna samolotu to 1,6 Ma. Zasięg to 2350 km (z uzbrojeniem w postaci dwóch pocisków rakietowych powietrze-powietrze AIM-9). Uzbrojenie samolotu to: 6-lufowe działko M61A1 Vulcan kal. 20 mm oraz pociski rakietowe lub bomby o masie do 8050 kg podwieszone na węzłach uzbrojenia, dwoma na końcach skrzydeł i trzech pod kadłubem. Boeing od 1983 roku dostarczył ponad 2000 Super Hornetów i Growlerów, a także starszych F/A-18A/B/C/D Hornetów, klientom na całym świecie. US Navy planuje eksploatować Super Hornety do 2030 roku.
