Spis treści
- Jak kształtują się wydatki na obronność w Unii Europejskiej?
- Europa, a USA, Rosja i Chiny
- Przyszłość
- Inwestycje obronne
- A jak się kształtowały inwestycję w zakup nowego sprzętu?
- Spadki w badania i rozwój obronny, a także wspólne zamówienia
Trend światowy w wydatkach na obronne widać w zasadzie od rozpętania wojny na Ukrainie oraz rosnącego napięcia w regionie Indo-Pacyfiku, gdzie Chiny przyjmują coraz bardziej agresywną politykę. Ciekawy okres w którym przyszło na żyć sprawia, że państwa po tzn. „pauzie strategicznej” po zakończeniu zimnej wojny i kryzysie 2008 roku, zaczęły znowu wydawać więcej na obronne.
Europa, która zmaga się z zagrożeniem ze stron Rosji (jeszcze nie bezpośrednim) ale np. w ramach wojny hybrydowej czy walki informacyjnej prowadzonej przez Rosję, także wyszła ze „snu pokojowego okresu” i pojedyncze państwa od rozpętania pełnoskalowej wojny na Ukrainie zaczęły wydawać więcej.
Bo jak czytamy na stronie Europejskiej Agencji Obrony na podstawie wypowiedzi szefa Europejskiej Agencji Obrony Josepa Borrella: „nasze siły zbrojne muszą być gotowe na znacznie bardziej wymagającą erę. Dostosowanie się do tych nowych realiów oznacza przede wszystkim większe inwestycje w obronność. Rekordowa kwota 240 miliardów euro stanowi podstawę zaangażowania państw członkowskich we wzmacnianie europejskiej obronności. Mamy jednak kluczowe luki w zakresie zdolności i nadal pozostajemy w tyle za innymi globalnymi graczami pod względem wydatków. Dlatego nie chodzi tylko o to, by wydawać więcej na obronę, ale także o to, by wydawać lepiej i wspólnie. Musimy znaleźć dodatkową wartość w naszej zdolności do współpracy i wykorzystać możliwości wzmocnienia naszych sił zbrojnych poprzez wspólne planowanie, wspólne projekty i wspólne zamówienia”
Jak kształtują się wydatki na obronność w Unii Europejskiej?
Według raportu Europejskiej Agencji Obronny (EDA), która opublikowała raport pt. Defence data 2022. Key findings and analysis w 2022 roku, łączne wydatki na obronność 27 państw członkowskich wyniosły 240 mld euro, jak dodaje się w raporcie „kontynuując pozytywny trend ośmiu kolejnych lat wzrostu - włączenie Danii potwierdza ten trend”. Jako odsetek produktu krajowego brutto (PKB) wydatki na obronność osiągnęły 1,5%, czyli podobny poziom, jak w ostatnich dwóch latach. W ujęciu realnym wydatki na obronę wzrosły o ponad 6% w porównaniu z 2021 r.. A jak to się kształtuje jeśli chodzi o czas od 2014 roku, czyli tak naprawdę rozpoczęcia wojny na Ukrainie? Według raportu wydatki na obronę wzrosły od tamtego okresu o 69 mld euro, czyli o 40% w ujęciu realnym.
W raporcie czytamy także, że w 2022 roku łącznie 20 państw członkowskich zwiększyło swoje wydatki na obronę w porównaniu z 2021 r., podczas gdy siedem państw członkowskich zmniejszyło swoje wydatki na obronę. Zaś sześć państw członkowskich zwiększyło wydatki na obronność o ponad 10%. Najwyższy wzrost wydatków na obronę wyniósł ponad 30% w ujęciu względnym.
Państwa, które odnotowały najwyższy wzrost ogólnych wydatków wśród 27 państw członkowskich UE to:
- Szwecja (+30,1%);
- Luksemburg (+27,9%);
- Litwa (+27,6%);
- Hiszpania (+19,3%);
- Belgia (+14,8%);
- Grecja (+13,3%);
Polska znalazła się wśród krajów, które odnotowały wzrost o ponad 10% obok takich państw jak Niemcy, Francja, Włochy, Słowacja, Łotwa czy Estonia. Zmniejszenie zanotowano w Czechach, Austrii, Holandia, Węgry czy Rumunia.
Polecany artykuł:
Europa, a USA, Rosja i Chiny
A jak wydatki kształtowały się w odniesieniu do takich państw USA, Rosja czy Chiny? Tu Europa niestety przegrywa na tym polu. Kiedy wydatki w Europie są na stałym poziomie mniej więcej 1,5 PKB na obronność tak, Stany Zjednoczone wykazały szerszy zakres, z wydatkami na obronność wahającymi się średnio 3,5% w ciągu ostatnich trzech lat. Jeśli chodzi o Rosję, dane wskazują, że w 2022 r. Rosja zwiększyła swoje wydatki na obronność z 3,6% w roku poprzedzającym konflikt do 4,3% PKB w 2022 r., utrzymując średnią na poziomie 4,0% PKB w ciągu ostatnich trzech lat. Z kolei wydatki Chin na obronność pozostały względnie stabilne, wahając się między 1,6% a 2,3% PKB, co należy uwzględnić w realiach ich dużej i rozwijającej się gospodarki. W 2022 r. Chiny odnotowały niewielki wzrost wydatków na obronność w stosunku do PKB o 0,1% w porównaniu z rokiem poprzednim, osiągając średnio 1,7% PKB w ciągu ostatnich trzech lat.
W liczbach bezwzględnych Stany Zjednoczone były zdecydowanie największym światowym liderem wydatków na obronność w 2022 r., przeznaczając na ten cel znaczną kwotę 794 mld euro. Na drugim miejscu znalazły się Chiny z kwotą 273 mld euro, podczas gdy państwa członkowskie EDA pochwaliły się zbiorowymi w wysokości 240 mld euro, a Rosja - 92 mld euro. Raporcie zaznacza się jednak, że „ze względu na trwający konflikt przewiduje się, że wydatki Rosji na obronność jako procent PKB będą nadal znacząco rosły w porównaniu z innymi międzynarodowymi graczami”
Przyszłość
Według skoordynowanego rocznego przeglądu w zakresie obronności (CARD) oszacowano, że wydatki na obronność wzrosną o 70 mld euro do 2025 roku, a „państwa członkowskie są na dobrej drodze, aby zrealizować swoje zobowiązania w tym horyzoncie czasowym” – czytamy w raporcie.
Polecany artykuł:
Inwestycje obronne
Poza tym, na inwestycje obronne przeznaczono rekordową kwotę 58 mld euro, czyli 24,2% całkowitych wydatków obronnych państw członkowskich. Jak czytamy w raporcie „w 2022 roku, łącznie 20 państw członkowskich osiągnęło 20-procentowy poziom dla inwestycji w obronność, podczas gdy pozostałe siedem państw członkowskich musi podjąć dodatkowe kroki w celu osiągnięcia tej wspólnie uzgodnionej liczby, zgodnie z wiążącymi zobowiązaniami podjętymi w ramach PESCO i odpowiednimi zaleceniami CARD”.
Zaś najwyższy udział wydatków obronnych przeznaczonych na inwestycje obronne wynosi 53,5% (Luksemburg), przy czym 14 państw członkowskich przekroczyło 25% udziału, podczas gdy tylko jedno państwo członkowskie wydało mniej niż 10% całkowitych wydatków obronnych na inwestycje obronne. Państwa, które mogą się pochwalić przekraczając 25% to: Francja, Włochy, cały region państw Trójmorza. Państwa, które wydał najmniej niż 10%: to Niemcy, Belgia, Austria, Irlandia, Portugalia oraz Cypr.
A jak się kształtowały inwestycję w zakup nowego sprzętu?
Według raportu w 2022 r., podobnie jak w poprzednich latach, państwa członkowskie przeznaczyły 48,6 mld euro na zakup nowego sprzętu, co stanowi 83,7% wydatków inwestycyjnych na obronność, podczas gdy znacznie mniejsza część, 16,3% lub 9,5 mld euro, jest przeznaczona na badania i rozwój w dziedzinie obronności. W porównaniu z 2021 r. inwestycje w zakup nowego sprzętu wzrosły o 7%, podczas gdy wydatki na badania i rozwój w dziedzinie obronności spadły o 1,9% w porównaniu z 2021 r.
Spadki w badania i rozwój obronny, a także wspólne zamówienia
Niestety są także widoczne spadki, według raportu EDA, w 2022 roku, państwa członkowskie przeznaczyły 3,5 mld euro na badania i rozwój w dziedzinie obronności w całej UE, co stanowi spadek o 200 mln euro w porównaniu z rokiem poprzednim i jest znacznie poniżej poziomu odniesienia wynoszącego 2%.
Spadek także odnotowano w kwestii wspólnych zamówień obronnych, jak czytamy w raporcie „w 2022 r. dane liczbowe dotyczące europejskich wspólnych zamówień na sprzęt obronny przekazało jedynie 9 państw członkowskich, co oznacza spadek zarówno w porównaniu z rokiem 2020, jak i 2021, kiedy dane przekazało odpowiednio 11 i 14 państw członkowskich. Agencja stoi obecnie przed wyzwaniami związanymi z przeprowadzeniem znaczącej analizy tego wskaźnika ze względu na ograniczoną liczbę dostępnych danych”.
Polecany artykuł:
