Biały Dom faworyzuje Siły Powietrzne kosztem Marynarki Wojennej? F/A-XX zagrożony

Spis treści

1. Kontrowersje wokół finansowania F/A-XX i F-47
2. Stanowisko Białego Domu i Marynarki Wojennej
3. Boeing kontra Lockheed Martin w wyścigu o F-47
4. Czym jest program F/A-XX?

Wokół przyszłego samolotu F/A-XX dla Marynarki Wojennej USA robi się coraz bardziej niebezpiecznie. Wydawało się w marcu, że wybór następcy dla F/A-18 Super Hornet to jest kwestia czasu, ponieważ pojawiły się doniesienia, że Marynarka Wojenna jest bliska wyboru wykonawcy na fazę inżynieryjno-produkcyjną (EMD). W kwietniu 2025 roku ogłoszono dodatkowe finansowanie w wysokości 500 milionów USD na przyspieszenie rozwoju F/A-XX w ramach nowej inicjatywy obronnej USA, wartej 150 miliardów USD do 2029 roku. Środki te mają wspierać projektowanie, testowanie demonstratorów, prototypowanie napędów i ocenę materiałów.

W maju 2025 roku pojawiły się doniesienia o możliwym trzyletnim opóźnieniu programu, co według Reuters mogłoby oznaczać de facto anulowanie obecnej rywalizacji, ponieważ kontrakty i ceny wygasłyby, wymagając nowego przetargu.

W budżecie na rok fiskalny 2026 zaproponowano jedynie 74 miliony USD na dokończenie projektowania F/A-XX, co oznacza znaczne ograniczenie funduszy w porównaniu z 454 milionami USD przyznanymi w 2025 roku. Pentagon zaproponował przesunięcie 453 milionów USD na inne priorytety oraz rezygnację z dodatkowych 500 milionów USD z ustawy, co wywołało sprzeciw Marynarki Wojennej i Kongresu.

Według doniesień medialnych Pentagon, pod kierownictwem sekretarza obrony Pete’a Hegsetha, priorytetowo traktuje program F-47 Sił Powietrznych USA (USAF), przeznaczając na niego 3,5 miliarda USD w 2026 roku, co ogranicza zasoby dla F/A-XX. Argumentuje się, że baza przemysłowa nie jest w stanie realizować obu programów jednocześnie z powodu braku wykwalifikowanych inżynierów i ograniczeń infrastrukturalnych.

Kontrowersje wokół finansowania F/A-XX i F-47

Według doniesień Breaking Defense w odpowiedzi na poprawki budżetowe podkomisji ds. obrony Izby Reprezentantów, Biały Dom opublikował oficjalne oświadczenie, w którym wyrażono zastrzeżenia dotyczące kwot zaproponowanych przez podkomisje ds. obrony Izby Reprezentantów. Zwrócono uwagę na dwie kwestie związane z zakupami, gdzie komisja dodała środki wykraczające poza wnioskowany przez Pentagon budżet.

Pierwsza dotyczy F/A-XX, myśliwca szóstej generacji Marynarki Wojennej. Komisja ds. finansów Izby Reprezentantów dodała 972 miliony dolarów na kontynuację prac nad samolotem, który Marynarka Wojenna chce wykorzystać do zastąpienia starszych myśliwców F/A-18. O kontrakt na F/A-XX ubiegają się Northrop Grumman i Boeing.

Druga kwestia dotyczy finansowania samolotu Boeing E-7 Wedgetail, z którego Pentagon postanowił zrezygnować na rzecz opcji nadzoru kosmicznego i wczesnego ostrzegania. Komisja budżetowa Izby Reprezentantów przeznaczyłaby 500 mln dolarów na utrzymanie programu Wedgetail, a także 1,2 mld dolarów na zakup czterech samolotów wczesnego ostrzegania Northrop Grumman E-2D Advanced Hawkeye.

Stanowisko Białego Domu i Marynarki Wojennej

„Administracja zdecydowanie popiera ponowną ocenę programu F/A-XX ze względu na obawy dotyczące bazy przemysłowej związane z realizacją dwóch programów szóstej generacji jednocześnie” – napisał Biały Dom. „Przyznanie kontraktu na F/A-XX w obecnej formie prawdopodobnie opóźni realizację programu F-47, który ma wyższy priorytet, a jednocześnie jest mało prawdopodobne, aby poprawiło to harmonogram wprowadzenia do służby myśliwca szóstej generacji dla Marynarki Wojennej” - dodano.

Co ciekawe, Marynarka Wojenna uwzględniła wniosek o 1,4 mld dolarów na wsparcie programu F/A-XX w swoim corocznym wykazie priorytetów nieobjętych finansowaniem.

„Dodatkowe fundusze umożliwią Marynarce Wojennej przyznanie kontraktu na myśliwiec szóstej generacji przemysłowi” – napisała Marynarka Wojenna w liście do ustawodawców. „Myśliwiec szóstej generacji Marynarki Wojennej jest kluczowym elementem zarówno przyszłej grupy uderzeniowej lotniskowców, jak i przyszłego skrzydła powietrznego”.

Wynik trwających dyskusji budżetowych w Kongresie prawdopodobnie zadecyduje o przyszłości obu programów. Marynarka Wojenna i niektórzy kongresmani, tacy jak Ken Calvert, naciskają na kontynuację F/A-XX, argumentując, że opóźnienia mogą zagrozić zdolnościom bojowym w regionie Indo-Pacyfiku.

Boeing kontra Lockheed Martin w wyścigu o F-47

W marcu Boeing pokonał Lockheed Martin w walce o kontrakt na F-47, po tym jak ten ostatni wycofał się z konkursu F/A-XX. Dyrektor generalny Boeing Defense, Steve Parker, podkreślił, że baza przemysłowa „zdecydowanie” jest w stanie podjąć się produkcji F-47 i F/A-XX. Siły powietrzne oczekują, że F-47 wzbije się w powietrze przed końcem kadencji prezydenta Donalda Trumpa.

Czym jest program F/A-XX?

Program F/A-XX Amerykańskiej Marynarki Wojennej (US Navy) to inicjatywa mająca na celu opracowanie nowej generacji wielozadaniowego samolotu bojowego, który zastąpi obecne myśliwce pokładowe F/A-18E/F Super Hornet, przy okazji będąc wspierany przez F-35C. Jest to część szerszego planu modernizacji lotnictwa morskiego w ramach programu Next Generation Air Dominance (NGAD), który obejmuje zarówno Marynarkę Wojenną, jak i Siły Powietrzne USA (USAF). Potrzebę zbudowania takiego samolotu stwierdzono po raz pierwszy w czerwcu 2008 roku.

Nowy samolot będzie charakteryzować technologią stealth, poprawionym zasięgiem i wytrzymałością, a także będzie mógł współpracować zarówno z bezzałogowymi samolotami bojowymi, jak i systemami obrony powietrznej Marynarki Wojennej bazującymi na lotniskowcach. Samolot ma zapewnić przewagę technologiczną nad potencjalnymi przeciwnikami, takimi jak Chiny w kontekście rosnącej skuteczności systemów obrony powietrznej i samolotów.

Jak powiedział kontradmirał Michael „Buzz” Donnelly, dyrektor ds. wojny powietrznej w czasie swojej prezentacji na konferencji Sea-Air-Space 2025 zorganizowanej przez Navy League na początku kwietnia, F/A-XX zapewni „ponad 125 procent zasięgu” obecnych samolotów taktycznych bazujących na lotniskowcach — co oznacza wzrost o 25 procent zasięgu bojowego bez tankowania w porównaniu do istniejących myśliwców, takich jak Super Hornet i F-35C. Ten pozornie skromny wzrost ma ogromne znaczenie dla strategii lotnictwa morskiego USA, zwłaszcza w regionie Indo-Pacyfiku, gdzie ogromne odległości i możliwości przenoszenia rakiet stanowią wyzwanie dla tradycyjnych koncepcji operacji lotniskowców. Dla porównania promień bojowy Super Hornetów ogranicza się do około 500–650 mil morskich przy realistycznym obciążeniu bronią. Z kolei promień F-35C wynosi około 600–670 mil morskich, tylko nieznacznie więcej niż Super Hornet.

Program jest wciąż w fazie koncepcyjnej i wczesnego rozwoju. Marynarka Wojenna planuje wprowadzenie F/A-XX do służby w latach 30. XXI wieku, prawdopodobnie około 2030-2035 roku, choć dokładny termin zależy od finansowania i postępu technologicznego, a F/A-18 Super Hornet pozostaną operacyjne do lat 40. XXI wieku. Marynarka Wojenna ma obecnie około 128 samolotów F/A-18, które są w służbie od połowy lat 90, zastępując samoloty F-14 Tomcat, wycofane ze służby w 2006 r.