Spis treści
Turecki przemysł obronny intensywnie pracuje nad rozwojem dwóch konkurencyjnych pocisków rakietowych powietrze-powietrze klasy BVRAAM (ang. beyond-visual-range air-to-air missile – pocisk powietrze-powietrze działający poza zasięgiem wzroku) Gökbora i Gökhan, które mają zapewnić Turcji zdolności porównywalne z europejskim pociskiem Meteor. Oba zostały zaprezentowane podczas targów IDEF 2025 w Istambule.
Rywalizacja między tymi dwoma projektami, z których każdy wykorzystuje inną technologię napędu, stanowi kluczowy element strategii uniezależnienia się w dziedzinie zaawansowanego uzbrojenia lotniczego. W ostatnich latach Turcja opracowała i wdrożyła już na uzbrojenie krajowe odpowiedniki rakiet Sidewinder i AMRAAM, które zastępują zagraniczne uzbrojenie w arsenale myśliwców F-16.
Gökbora: Paliwo stałe i zaawansowany seeker
Pierwszy pocisk, rozwijany przez Roketsan we współpracy z Aselsan nosi nazwę Gökbora. Ma on osiągać zasięg ponad 100 mil morskich (około 185 km) przy masie około 200 kg. Gökbora wykorzystuje napęd strumieniowy na paliwo stałe. Naprowadzanie pocisku w pierwszej fazie lotu odbywa się za pomocą systemu nawigacji inercyjnej i dwukierunkowego łącza wymiany danych z między platformą startową. W końcowej fazie ataku aktywuje się radiolokacyjny system naprowadzania z aktywnym skanowaniem elektronicznym (AESA) opracowywany wspólnie przez Aselsan i Roketsan pod auspicjami SSB.
Ważną cechą konstrukcyjną Gökbora są składane stateczniki tylne, co ma ułatwić jego pomieszczenie w wewnętrznych komorach uzbrojenia m.in. myśliwca 5. generacji KAI Kaan czy bojowy bezzałogowej platformy bojowej Bayraktar Kizilelma. Prace nad Gökbora rozpoczęły się w połowie 2024 roku, a Roketsan dąży do jak najszybszego rozpoczęcia prób prototypów.
Gökhan: Elastyczność w prędkości i manewrowaniu
Drugi z pocisków, Gökhan, rozwijany przez Tübitak SAGE, był trzymany w tajemnicy do czwartego dnia targów IDEF. Jak wynika z ujawnionych wówczas informacji program Gökhan rozpoczął się w maju 2021 roku w ramach projektu „Narodowy Projekt Rozwoju Pocisku Powietrze-Powietrze Napędzanego Silnikiem Strumieniowym”. Tübitak SAGE rozwija cała rodzinę pocisków rakietowych powietrze-powietrze w ramach programu GÖKTUĞ co jest zbitka słów GÖK (tur. Niebo) i TUĞ (tur. Sztandar). Na uzbrojenie tureckiego lotnictwa weszły już rakiety krótkiego zasięgu Bozdogan (odpowiednik Sidewindera) i średniego zasięgu Gökdoğan (porównywalne z AMRAAM)
Tübitak nie ujawnił jak dotąd dokładnych danych rakiety Gökhan (tur. Władca [han] nieba), jednak podano, że pocisk osiąga prędkość przekraczającą Mach 3. Jego kluczową cechą jest napęd strumieniowy, zasilany paliwem ciekłym, który umożliwia aktywną kontrolę ciągu, co przekłada się na szeroki zakres operacyjny i większą elastyczność w zakresie prędkości i zasięgu eliminacji celów. Gökhan jest wyposażony w system nawigacji GPS/INS oraz zaawansowany radiolokacyjny system naprowadzania z aktywnym skanowaniem elektronicznym AESA.
Podobnie jak Gökbora, Gökhan wykorzystuje dwukierunkowe, szyfrowane łącze danych, umożliwiające zmianę celu i przekazanie kontroli w locie. W przeciwieństwie do Gökbora, modele i zdjęcia Gökhan sugerują, że pocisk ten nie ma składanych stateczników. Mimo to pocisk będzie kompatybilny zarówno z wewnętrznymi komorami i zewnętrznymi pylonami samolotu KAI Kaana, jak i z zewnętrznymi pylonami myśliwców F-16. Tübitak SAGE informuje, że fazy projektu koncepcyjnego i wstępnego zostały już zakończone. Obecnie trwają próby naziemne, a wkrótce spodziewane są testy w locie i strzelania. Oznacza to, że projekt jest znacznie bardziej zaawansowany niż konkurencyjna konstrukcja firm Roketsan i Aselsan.
Patrząc z perspektywy możliwości przemysłowych, dobrze o stanie przemysłu oraz obszaru badań i rozwoju świadczy to, że Turcja jest w stanie jednocześnie rozwijać i finansować dwa konkurencyjne projekty. Wybór w tym zakresie określi w najbliższych latach możliwości lotnictwa w zakresie zwalczania celów powietrznych. Turcja uzyska w tej kwestii pełną autonomię w kategoriach pocisków krótkiego, średniego i dalekiego zasięgu, czy w zakresie do około 200 km. Nowy pocisk BVRAAM będzie też poważną konkurencją na wielu rynkach dla europejskiej rakiety Meteor, która obecnie jest uważana przez wielu za najlepszą w tej klasie.
