Spis treści
Program Ajax, znany również jako Armoured Cavalry Programme, to jeden z najbardziej ambitnych projektów modernizacyjnych brytyjskiej armii. W listopadzie 2025 roku Ministerstwo Obrony Wielkiej Brytanii ogłosiło, że pojazdy te osiągnęły wstępną gotowość operacyjną, co oznacza, że są gotowe do rozmieszczenia w operacjach bojowych przez okres do sześciu miesięcy. Podsekretarz stanu w ministerstwie obrony Luke Pollard powiedział, że pierwsze 50 pojazdów, z których każdy kosztował prawie 10 mln funtów, jest gotowych do rozmieszczenia na wschodniej flance NATO. Jak przekazało Ministerstwo Obrony Wielkiej Brytanii pojazd ten, produkowany w Merthyr Tydfil w Walii, nie tylko znacząco wzmocni możliwości obronne Wielkiej Brytanii, ale także stanowi motor napędowy wzrostu gospodarczego, wspierając ponad 230 firm i generując ponad 4100 miejsc pracy w całym kraju.
To przełomowy moment, ponieważ Ajax to pierwszy nowy pojazd opancerzony w służbie brytyjskiej armii od prawie 30 lat. Ajax zastępuje wysłużone Combat Vehicle Reconnaissance (Tracked) – CVR(T), które weszły do służby w 1971 roku i wielokrotnie przedłużano ich okres eksploatacji z powodu braku następców.
Ajax to rodzina 589 gąsienicowych, terenowych pojazdów opancerzonych, które zostały zaprojektowane, aby zapewnić Armii Brytyjskiej przewagę bojową, a całkowita dostawa ma się zakończyć pod koniec dekady. „Ajax może pochwalić się światowej klasy możliwościami i jest niezwykle ważnym kamieniem milowym, że dostawcy z całej Wielkiej Brytanii dostarczyli pojazd, który jest bezpieczny, skuteczny i naprawdę nowatorski, co zostanie docenione zarówno przez sojuszników, jak i przeciwników” – mówi Luke Pollard.
Zanim Ajax uzyskał wstępną zdolność operacyjną, przeszedł wieloletnie, rygorystyczne testy. Obejmowały one ponad 20 000 strzałów z działa 40 mm, szkolenia w gorącym i zimnym klimacie za granicą, strzelanie w ruchu i przejechanie ponad 42 000 kilometrów w misjach bojowych, co odpowiada obwodowi Ziemi.
Historia programu: Od optymizmu do wyzwania i powrotu na tory
Historia programu Ajax sięga 2010 roku, kiedy to General Dynamics United Kingdom (GDUK) podpisał kontrakt o wartości 5,5 miliarda funtów na dostawę 589 pojazdów w sześciu wariantach. Początkowo planowano dostawy początkowo na 2017 rok, a następnie na 2020 i 2021 rok we wstępnych założeniach osiągnięcie wstępnej gotowości operacyjnej planowano w 2020 roku, ale projekt napotkał liczne przeszkody. Główne problemy dotyczyły hałasu i wibracji w kabinie, które przekraczały dopuszczalne normy i powodowały urazy u załóg podczas testów w 2019-2020 roku. W rezultacie w 2021 roku wstrzymano dostawy i szkolenia, a Ministerstwo Obrony zleciło niezależne dochodzenie w sprawie bezpieczeństwa (Ajax Noise and Vibration Review). Raport z 2021 roku wskazał na potrzebę modyfikacji projektowych, co opóźniło program o kilka lat. Podsekretarz stanu zaznaczył, że nie może ujawnić, ilu żołnierzy nadal ma problemy ze słuchem, ale zapewnił, że „te trudności są już za nami” i że „nie dopuścilibyśmy Ajaxu do służby, gdyby było to niebezpieczne”.
Co ciekawe jak wskazuje The Guardian demonstracje Ajaxa podczas krótkiej jazdy po terenie fabryki w Merthyr Tydfil w południowej Walii ujawniły, że pojazd nadal jest głośny, choć nie aż tak bardzo. Podwójna warstwa ochrony, zatyczki do uszu i ochraniacze, okazały się szczególnie pomocne w poprawie bezpieczeństwa, podały źródła wojskowe gazecie.
W 2023 roku opublikowano Lessons Learned Review pod kierownictwem Clive'a Sheldona KC, który zidentyfikował luki w zarządzaniu i komunikacji w Ministerstwo Obrony, zalecając lepsze mechanizmy zgłaszania problemów. Mimo to, program "zawrócił na właściwą ścieżkę" – w marcu 2023 roku zatwierdzono nowe terminy: wstępnej gotowości operacyjnej między lipcem a grudniem 2025, a pełną zdolnością operacyjną do września 2029. Do kwietnia 2025 roku dostarczono 100 pojazdów w standardzie Capability Drop 3 (gotowym do operacji), a w całym roku planowano 128 jednostek. Łącznie do końca 2025 roku ma być dostępnych ponad 180 pojazdów operacyjnych.
Zamiast Ajaxa trzeba było wybrać CV90?
We wrześniu bieżącego roku były minister obrony Ben Wallace napisał na platformie na X:
„Ajax był absurdalnym projektem. Zbyt drogi i cechujący się najgorszym brakiem zdecydowania i możliwości. Powinniśmy byli kupić CV90 lata temu!”.
Komentarz ten pojawił się w obliczu narastającej frustracji związanej z modernizacją bojowych wozów opancerzonych dla armii. CV90, opracowany przez szwedzkie BAE Systems Hägglunds, jest w służbie od lat 90. XX wieku i jest szeroko eksportowany. Ponad 1200 pojazdów w różnych wariantach jest wykorzystywanych w takich krajach jak Norwegia, Dania, Finlandia, Holandia i Szwajcaria.
Polecany artykuł:
Ajax pojedzie na Ukrainę?
Jak powszechnie wiadomo Wielka Brytania, Francja i jeszcze kilka innych państw zobowiązały się do wysłania wojsk na Ukrainę, aby pomóc w zapewnieniu pokoju, jeśli Kijów i Moskwa zgodzą się na jakieś zawieszenie broni. Mówi się nie tylko siłach powietrznych, ale także i lądowych czy morskich. Podsekretarz stanu w ministerstwie obrony Luke Pollardzasygnalizował, że Ajax może znaleźć się w składzie brytyjskiej misji w przyszłości. Luke Pollard powiedział, że rząd współpracuje z sojusznikami nad tym, jak „skutecznie” zbudować siły pokojowe, które "zostałby rozmieszczone na Ukrainie, by pomóc naszym ukraińskim przyjaciołom i wycofać ich jednostki z linii frontu”. Jak dodał: „W ramach tych działań analizujemy, jaki kształt i możliwości może zapewnić każdy kraj”.
„Nie określamy jeszcze dokładnie, jakie siły wysłalibyśmy na Ukrainę w przypadku zawarcia pokoju, głównie dlatego, że nie wiemy, kiedy ten pokój nadejdzie, a nasze jednostki wojskowe utrzymujemy w stanie gotowości i rotujemy je” – powiedział w wywiadzie dla Sky News. Jak dodał „mamy wyraźną szansę na wzmocnienie zdolności NATO na wschodniej flance i potencjalnie w przyszłości w ramach dowolnej koalicji chętnych do rozmieszczenia sił”.
Starszy kapral Andrew Rawlinson, który jest dowódcą Ajaxu, w rozmowie ze Sky News, stwierdził, że z chęcią wyruszyłby na Ukrainę, gdyby go o to poproszono.
„Wszyscy członkowie drużyny, są gotowi do walki” – powiedział.
„Trenujemy nad tym bez przerwy od prawie dwóch lat, aby osiągnąć poziom wstępnej zdolności operacyjnej. Myślę, że wszyscy są zadowoleni, znają swoje zadania i chętnie przystąpią do działania”. Zapytany, czy Rosja ma się czego obawiać, odpowiedział: „Jasne, że tak”.
Czy Ajax to dobry pojazd?
Ajax to rodzina brytyjskich wozów bojowych opracowana przez General Dynamics Land Systems-UK w ramach programu Scout SV dla British Army, bazująca na platformie ASCOD. Zaprojektowana jako następca pojazdów CVR(T), obejmuje kilka wariantów: rozpoznawczy (Ajax), dowodzenia (Athena), transporter opancerzony (Ares), rozpoznania inżynieryjnego (Argus), pomocy technicznej (Apollo) i ewakuacji technicznej (Atlas).
Pojazd posiada brytyjsko-francuska armata automatyczna CT40 kalibru 40 mm, zasilana amunicją teleskopową. Oznacza to, że cały pocisk jest ukryty wewnątrz łuski i ładunku miotającego, co zmniejsza jego długość i ułatwia składowanie, ale nieco komplikuje konstrukcję. Armata CT40 stosowana jest też np. we francuskich wozach rozpoznawczych Jaguar.
Pojazdy Ajax są w pełni cyfrowe i zintegrowane, co ma umożliwić żołnierzom, aby "widzieli pierwsi, decydowali pierwsi, działali pierwsi" – jak głosi slogan reklamowy. Pojaz posiada zaawansowane czujniki, takie jak dookolne sensory ostrzegające o opromieniowaniu i kamery działające w dzień i w nocy. System zarządzania walką może zbierać i przetwarzać ogromne ilości danych,mowa jest nawet o 6TB, dzieląc się nimi w czasie rzeczywistym pomiędzy pojazdami.
Opancerzenie jest modułowe, a napęd pozwala na przykład na jazdę w trybie „stealth” w którym pojazd porusza się powoli, ale minimalizując nie tylko hałas, ale też sygnaturę termiczną. Ajax ważył około 38 ton, z możliwością zwiększenia do 42 ton np. poprzez dodatkowe opancerzenie i miał 7,62 m długości, 3,35 m szerokości i 3 m wysokości. Napędzający go silnik MTU o mocy 800 KM, umożliwia osiągnięcie prędkość do 70 km/h na drodze i przejechanie 500 km.
