Spis treści
- Rosyjskie zagrożenie jako priorytet strategiczny
- Destabilizujące działania Iranu i asertywność Chin
- Proliferacja broni jądrowej i upadek ram kontroli zbrojeń
- Wojny hybrydowe i technologie przełomowe
- Europejska autonomia strategiczna
- Mobilizacja narodowa i odporność
- Międzynarodowa współpraca i zaangażowanie w instytucjach
- Konkluzje
Narodowy Przegląd Strategiczny (RNS 2025) to aktualizacja wcześniejszego dokumentu z 2022 roku, opracowana w odpowiedzi na dynamicznie zmieniającą się sytuację geopolityczną. Podpisany przez prezydenta Emmanuela Macrona, dokument odzwierciedla francuską wizję bezpieczeństwa narodowego i europejskiego w obliczu rosnących zagrożeń, takich jak rosyjska agresja, destabilizujące działania Iranu, asertywna polityka Chin oraz wyzwania związane z proliferacją broni jądrowej i technologiami przełomowymi.
Jak napisano:
"Szybkie tempo pogorszenia globalnego środowiska bezpieczeństwa zostało potwierdzone przez jednoczesność, mnożenie, wzajemne przenikanie, konwergencję i intensyfikację konfliktów (Ukraina, Bliski Wschód, Afryka itp.), bezprecedensowy wzrost zagrożeń międzynarodowych (terroryzm, przestępczość zorganizowana, separatyzm itp.) oraz połączenie wyzwań (klimat, migracje, energia, handel itp.)".
RNS 2025 kładzie nacisk na konieczność transformacji militarnej, gospodarczej i społecznej, aby sprostać tym wyzwaniom, a także na potrzebę budowania europejskiej solidarności i autonomii strategicznej. Dokument składa się z trzech głównych części: analizy zmian w środowisku strategicznym od 2022 roku, zaktualizowanej ambicji strategicznej na 2030 rok oraz środków i metod realizacji tych celów.
Rosyjskie zagrożenie jako priorytet strategiczny
Dokument identyfikuje Rosję jako główne i trwałe zagrożenie dla bezpieczeństwa Francji i Europy. Jak możemy przeczytać w dokumencie: "Rosja w szczególności stanowi dziś i w najbliższych latach najbardziej bezpośrednie zagrożenie dla interesów Francji, jej partnerów i sojuszników oraz stabilności kontynentu europejskiego. Rosja wykorzystuje wszystkie dostępne środki, aby podważyć wsparcie dla Ukrainy i kwestionuje międzynarodowy porządek dla własnych korzyści, stosując wrogie działania, takie jak ataki cybernetyczne na szpitale i infrastrukturę energetyczną, zamachy na przeciwników na wygnaniu, manipulacje wyborcze i próby wpływania na opinie społeczne".
Wojna na Ukrainie jest postrzegana jako kluczowy czynnik destabilizujący, z Rosją stosującą pełen wachlarz zdolności konwencjonalnych i hybrydowych, w tym ataki cybernetyczne, sabotaż, dezinformację oraz groźby nuklearne. Rosja intensyfikuje swoje działania, takie jak ingerencja w wybory, ataki na infrastrukturę krytyczną oraz wspieranie reżimów autorytarnych, takich jak Korea Północna i Iran. W odpowiedzi Francja i Europa muszą przygotować się na potencjalny konflikt zbrojny na kontynencie, wzmacniając swoje zdolności obronne i odstraszanie.
"Kluczowe jest przygotowanie na ten scenariusz: Francja i Europejczycy muszą skuteczniej się bronić i odstraszać dalszą rosyjską agresję. Unia Europejska zwiększyła wysiłki w dziedzinie obronności, tworząc nowe instrumenty wsparcia" - czytamy w dokumencie.
Dokument podkreśla konieczność modernizacji sił zbrojnych oraz zwiększenia wydatków na obronność, aby przeciwdziałać rosyjskim ambicjom imperialistycznym.
"Modernizacja sił zbrojnych i bazy przemysłowo-technologicznej obronności musi zostać zakończona na poziomie krajowym i europejskim, wymagając zwiększenia wydatków na obronność i stworzenia zwinnego przemysłu obronnego. Zmiany w sposobie prowadzenia ostatnich wojen muszą zostać uwzględnione przy projektowaniu przyszłych zdolności armii, gotowej do działania w koalicji z sojusznikami. Cały naród musi się zmobilizować, aby poradzić sobie z potencjalnymi skutkami konfliktu na terytorium kraju, co wymaga wzmacniania odporności Francji i angażowania obywateli, szczególnie młodych, w obronność i bezpieczeństwo narodowe".
Jak napisano dalej:
"Do 2030 roku głównym zagrożeniem dla Francji i Europejczyków jest ryzyko otwartej wojny w sercu Europy. Rosja nasiliła wrogie działania wobec Francji i jej partnerów, w tym zastraszanie jądrowe, ingerencję w przestrzeń informacyjną, ataki cybernetyczne, sabotaż, szpiegostwo, arbitralne zatrzymania, naruszanie przestrzeni powietrznej sojuszników i próby ingerencji w procesy wyborcze".
Zwrócono także uwagę na, że Rosja zacieśniła partnerstwa z Chinami, Iranem i Koreą Północną, "konsolidując swoją imperialistyczną postawę, szczególnie w kontekście wojny na Ukrainie. Dąży do powrotu do logiki stref wpływów, atakując zachodnie społeczeństwa i modele, wykorzystując ich wewnętrzne debaty. Rosja kontynuuje przezbrajanie, planując zwiększenie armii o 300 000 żołnierzy, 3 000 czołgów i 300 samolotów bojowych do 2030 roku, z wydatkami na obronność stanowiącymi niemal 20% budżetu".
Destabilizujące działania Iranu i asertywność Chin
RNS 2025 wskazuje na destabilizującą rolę Iranu, który wspiera organizacje takie jak Hamas, Hezbollah i Huti, a także rozwija swój program nuklearny, co zwiększa ryzyko wojny regionalnej na Bliskim Wschodzie. Choć interwencje Izraela i USA ograniczyły krótkoterminowe możliwości Iranu w zakresie broni jądrowej, jego dalsze działania mogą prowadzić do kaskadowej proliferacji. Z kolei Chiny są postrzegane jako rywal strategiczny, dążący do osiągnięcia globalnej dominacji do 2050 roku.
Intensyfikacja chińskich manewrów wojskowych wokół Tajwanu, rozwój zdolności nuklearnych oraz technologie przełomowe, takie jak sztuczna inteligencja i technologie kwantowe, stanowią wyzwanie dla globalnego porządku. Chiny wzmacniają także współpracę z Rosją, co dodatkowo komplikuje sytuację strategiczną.
"W Europie, Afryce, na Bliskim Wschodzie i w Ameryce Łacińskiej Chiny rozmieszczają aktywa wojskowe, budują więzi gospodarcze i promują alternatywne ramy bezpieczeństwa" - napisano.
Proliferacja broni jądrowej i upadek ram kontroli zbrojeń
Centralnym elementem dokumentu jest rola broni jądrowej w relacjach. Rosja wycofała się z kluczowych traktatów, takich jak New START i CTBT, a także modernizuje swoje zdolności nuklearne, co podważa stabilność strategiczną. Chiny zwiększają swój arsenał jądrowy, dążąc do posiadania 1000 głowic do 2030 roku, a Korea Północna rozwija broń taktyczną. Iran, mimo ograniczeń, kontynuuje prace nad programem jądrowym, co zwiększa ryzyko proliferacji. Upadek mechanizmów kontroli zbrojeń, takich jak traktat INF, oraz brak postępu w negocjacjach dotyczących nierozprzestrzeniania broni jądrowej komplikują sytuację. Francja podkreśla konieczność utrzymania wiarygodnego odstraszania jądrowego jako kluczowego elementu swojej strategii bezpieczeństwa.
Wojny hybrydowe i technologie przełomowe
Dokument zwraca uwagę na zmieniającą się naturę konfliktów, w których technologie takie jak drony, sztuczna inteligencja, wojna elektroniczna i komunikacja satelitarna odgrywają kluczową rolę. Wojna na Ukrainie pokazuje, jak technologie te zmieniają pole walki, umożliwiając np. masowe użycie tanich dronów. Jednocześnie media społecznościowe stają się platformą dla operacji propagandowych. Francja planuje inwestycje w rozwój technologii przełomowych, takich jak sztuczna inteligencja i technologie kwantowe, w tym projekt PROQCIMA, który ma na celu stworzenie uniwersalnych komputerów kwantowych do 2032 roku. Wzmacnianie cyberodporności i zdolności do działań w domenie hybrydowej jest również priorytetem.
Europejska autonomia strategiczna
RNS 2025 podkreśla konieczność budowania europejskiej suwerenności w obliczu malejącej pewności co do solidarności transatlantyckiej, szczególnie w kontekście zmieniających się priorytetów polityki zagranicznej USA, które koncentrują się na Chinach. Francja wzywa do zwiększenia odpowiedzialności Europy za własne bezpieczeństwo, wzmocnienia filaru europejskiego w NATO oraz rozwoju europejskiego przemysłu obronnego. Kluczowe jest promowanie podejścia „projektuj w Europie, produkuj w Europie, kupuj w Europie”, a także wspieranie wspólnych inicjatyw, takich jak koalicje zdolnościowe i programy finansowania, np. EDIP i SAFE. Dokument podkreśla konieczność przezwyciężenia fragmentacji, konsolidacji przemysłu oraz inwestycji w kluczowe sektory, takie jak obronność i technologie.
Mobilizacja narodowa i odporność
Francja planuje zwiększyć zaangażowanie społeczeństwa w obronność, w tym poprzez „moralne przezbrojenie” narodu, szczególnie młodych ludzi. Wzmacnianie odporności obejmuje przygotowanie gospodarki na scenariusz wojenny, rozwój zdolności cybernetycznych oraz ochronę infrastruktury krytycznej. W dokumencie podkreślono konieczność modernizacji sił zbrojnych, w tym zwiększenie liczby personelu w terytoriach zamorskich o 1000 osób do 2030 roku, modernizację sprzętu (np. program Scorpion) oraz rozwój zdolności projekcji sił. Ważnym elementem jest także interoperacyjność między siłami zbrojnymi a służbami bezpieczeństwa wewnętrznego.
Międzynarodowa współpraca i zaangażowanie w instytucjach
Francja zamierza kontynuować swoje zaangażowanie w NATO i ONZ, wzmacniając jednocześnie współpracę wywiadowczą na poziomie europejskim, m.in. poprzez Single Intelligence Analysis Capacity (SIAC). Dokument podkreśla znaczenie walki z manipulacją informacyjną, w tym poprzez międzynarodowe partnerstwa i promowanie wspólnej pamięci historycznej. W dziedzinie cyberbezpieczeństwa Francja planuje wspierać tworzenie europejskiej rezerwy cybernetycznej oraz promować swoje podejście do odporności cybernetycznej w Afryce i innych regionach.
Konkluzje
Narodowy Przegląd Strategiczny 2025 (NPS 2025) Francji to dokument o kluczowym znaczeniu, który w sposób kompleksowy analizuje zmieniające się globalne środowisko bezpieczeństwa i definiuje ambitne cele strategiczne do 2030 roku. W obliczu narastających zagrożeń, takich jak agresywne działania Rosji, zwiększenie liczby konfliktów, destabilizujące działania Iranu, asertywna polityka Chin oraz erozja międzynarodowych ram bezpieczeństwa, dokument podkreśla konieczność głębokich zmian w podejściu do obronności. Kluczowym przesłaniem jest potrzeba wzmocnienia europejskiej suwerenności strategicznej, co wymaga zwiększenia nakładów na obronność, modernizacji sił zbrojnych oraz rozwoju przemysłu obronnego zdolnego do szybkiej adaptacji i innowacji.
NPS 2025 trafnie diagnozuje wyzwania, takie jak hybrydowe zagrożenia, rozwój technologii przełomowych (AI, technologie kwantowe) oraz konieczność przeciwdziałania manipulacjom w infosferze. Podkreśla znaczenie utrzymania wiarygodnego odstraszania nuklearnego, wzmocnienia cyberobrony i mobilizacji narodowej, szczególnie wśród młodych ludzi, co jest odpowiedzią na ryzyko konfliktów o wysokiej intensywności. Dokument wskazuje na potrzebę ścisłej współpracy w ramach UE i NATO, promując europejską preferencję w zakupach uzbrojenia i budowie zdolności koalicyjnych. Dokument jednak marginalizuje problem wewnętrznych podziałów politycznych we Francji i UE, które mogą utrudniać realizację celów, np. różnice w podejściu do obronności wśród państw członkowskich UE.
Mocną stroną NPS 2025 jest jego kompleksowość i realistyczne podejście do nowych realiów geopolitycznych, jednak wyzwaniem pozostaje realizacja ambitnych celów w obliczu ograniczeń budżetowych i politycznych. Dokument jest wyraźnym wezwaniem do działania, stawiając Francję jako lidera w budowie silniejszej, bardziej autonomicznej Europy.
Choć dokument wspomina o wpływie zmian klimatycznych na bezpieczeństwo (np. w kontekście terytoriów zamorskich), ten aspekt jest potraktowany powierzchownie. Brakuje szczegółowej strategii dotyczącej adaptacji sił zbrojnych do katastrof naturalnych czy zabezpieczenia infrastruktury krytycznej w obliczu ekstremalnych zjawisk pogodowych. Dokument koncentruje się na twardej sile (obronność, technologie, cyberbezpieczeństwo), ale za mało uwagi poświęca narzędziom soft power, takim jak dyplomacja kulturalna czy budowanie globalnego wizerunku Francji, co mogłoby wspierać przeciwdziałanie manipulacjom informacyjnym.
Warto także zwrócić uwagę, że dokument skupia się na UE i NATO (co jest dobre mimo wszystko) ale stosunkowo mało miejsca poświęca relacjom z kluczowymi partnerami spoza Europy, np. w Indo-Pacyfiku (poza wzmiankami o Chinach i Tajwanie). Głębsza analiza współpracy z państwami takimi jak Indie czy Australia mogłaby wzmocnić globalny wymiar strategii.
