Wydawanie kart mobilizacyjnych w Polsce reguluje Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, a także Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 22 maja 2024 r. w sprawie przydziałów organizacyjno-mobilizacyjnych i kart mobilizacyjnych. W tych dokumentach jasno określono zasady przyznawania kart mobilizacyjnych, a także procedury z tym związane.
Czym są karty mobilizacyjne?
Karta mobilizacyjna, zgodnie z zapisami wspomnianego rozporządzenia, to: „dokument potwierdzający nadanie w czasie pokoju, na określone w etacie jednostki wojskowej stanowiska służbowe (pracownicze) lub do pełnienia określonej funkcji”. Wyróżnia się następujące rodzaje kart mobilizacyjnych:
- karta mobilizacyjna z czerwonym paskiem, której wzór jest określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia - przeznaczona dla żołnierza PR, który jest obowiązany stawić się do czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;
- karta mobilizacyjna z zielonym paskiem, której wzór jest określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia - przeznaczona dla żołnierza PR powołanego do czynnej służby wojskowej za pomocą karty powołania lub w drodze obwieszczenia;
- karta mobilizacyjna z niebieskim paskiem, której wzór jest określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia - przeznaczona dla pracowników resortu obrony narodowej lub innych osób niebędących pracownikami resortu obrony narodowej.
Polecany artykuł:
Kto dostanie karty mobilizacyjne i do kogo trafią w pierwszej kolejności?
Z pytaniem o to, kto dostanie karty mobilizacyjne i kto może spodziewać się ich otrzymania w pierwszej kolejności Portal Obronny zwrócił się do Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji. W przekazanej redakcji odpowiedzi zaznaczono: „Nadanie przydziału mobilizacyjnego oraz pracowniczego przydziału mobilizacyjnego jest czynnością administracyjno-prawną i wobec tego organ realizujący tę czynność opiera się wprost na przepisach prawnych dających podstawę jej realizacji”.
Jak wyjaśniono, podstawę prawną do nadania przydziału mobilizacyjnego stanowi art. 531 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny. „W myśl tego przepisu żołnierzy rezerwy, których w pierwszej kolejności przewiduje się powołać do służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, przeznacza się do tej służby przez nadanie w czasie pokoju przydziału mobilizacyjnego na stanowiska służbowe lub do pełnienia funkcji wojskowych, które są określone w etacie jednostki wojskowej i występują w czasie wojny”.
Kto może otrzymać kartę mobilizacyjną? Taka karta może zostać przyznana:
- żołnierzom rezerwy z konkretnymi kwalifikacjami wojskowymi,
- osobom o specjalistycznych umiejętnościach (np. medycyna, logistyka, IT, łączność),
- funkcjonariuszom służb mundurowych i osobom posiadającym doświadczenie w strukturach państwowych,
- cywilom przypisanym do zadań na rzecz obronności (np. administracja, energetyka, transport).
Jakie są warunki nadania przydziału mobilizacyjnego żołnierzom rezerwy?
Przydziały mobilizacyjne nadaje się żołnierzom rezerwy, którzy spełniają łącznie następujące warunki:
- posiadają odpowiednie wyszkolenie wojskowe lub kwalifikacje lub wykształcenie dla zajmowanego stanowiska służbowego w danej specjalności wojskowej lub dla pełnionej funkcji,
- posiadają odpowiednią kategorię zdolności do czynnej służby wojskowej,
- nie mieszkają stale za granicą,
- nie osiągnęli ustalonej górnej granicy wieku, określonej w art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, zwanej dalej "ustawą",
- posiadają obywatelstwo polskie,
- nie zostali skazani prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.
Co w przypadku nie stawienia się na wezwanie?
Zgodnie z art. 687. Ustawy o obronie Ojczyzny z 2022 r. [Uchylanie się od zgłoszenia do służby wojskowej w czasie mobilizacji lub wojny], kto w czasie mobilizacji lub wojny będąc powołany do czynnej służby wojskowej nie zgłasza się do tej służby w określonym terminie i miejscu, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
Jakie ćwiczenia będą realizowane przez powołane osoby i jak długo będą trwały?
Kwestie rodzaju ćwiczeń wojskowych reguluje art. 249. Ustawy o obronie Ojczyzny [Rodzaje ćwiczeń wojskowych]. Wynika z niego, że ćwiczenia wojskowe mogą być odbywane jako:
- jednodniowe,
- krótkotrwałe - trwające nieprzerwanie do 30 dni,
- długotrwałe - trwające nieprzerwanie do 90 dni,
- rotacyjne - trwające łącznie do 30 dni i odbywane z przerwami w określonych dniach w ciągu danego roku kalendarzowego.
Z kolei art. 250. Ustawy o obronie Ojczyzny [Miejsce odbywania ćwiczeń wojskowych] wskazuje, że żołnierze PR odbywają ćwiczenia wojskowe w jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych albo jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowanych oraz w innych podmiotach wskazanych przez Ministra Obrony Narodowej. Art. 251. tej ustawy mówi natomiast, że czas trwania ćwiczeń wojskowych w odniesieniu do żołnierza PR nie może przekraczać łącznie 90 dni w ciągu roku, przy czym żołnierz PR może odbywać ćwiczenia wojskowe trwające do 24 godzin nie więcej niż 3 razy w roku, a pozostałe ćwiczenia raz w roku.
Kto może uchylić się od przydziału mobilizacyjnego?
W Rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 22 maja 2024 r.wskazano warunki uchylania przydziału mobilizacyjnego. Jak wskazano w dokumencie, warunkiem uchylenia przydziału mobilizacyjnego jest:
- osiągnięcie przez żołnierza rezerwy górnej granicy wieku, określonego w art. 5 ustawy,
- zgon żołnierza rezerwy,
- utrata przez żołnierza rezerwy obywatelstwa polskiego,
- uznanie żołnierza rezerwy za trwale niezdolnego do czynnej służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny,
- wyłączenie żołnierza rezerwy od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny,
- powołanie żołnierza rezerwy do czynnej służby wojskowej, z wyjątkiem ćwiczeń wojskowych żołnierzy oraz pełnienia służby w aktywnej rezerwie,
- stwierdzenie nieprzydatności żołnierza rezerwy na określonym stanowisku służbowym lub do pełnienia określonej funkcji wojskowej - w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny,
- skreślenie stanowiska służbowego lub funkcji wojskowej w etacie jednostki wojskowej i występujących w czasie wojny,
- wyjazd żołnierza rezerwy na stałe za granicę,
- zmiana miejsca zamieszkania żołnierza rezerwy poza obszar będący we właściwości miejscowej szefa WCR, z wyjątkiem sytuacji, które mają negatywny wpływ na zapewnienie mobilizacyjnego rozwinięcia jednostki wojskowej, zaistnienie możliwości uzupełnienia jednostki wojskowej żołnierzami rezerwy, którzy mają wyższe kwalifikacje lub predyspozycje do zajmowania określonego stanowiska służbowego lub do pełnienia określonej funkcji wojskowej,
- skazanie żołnierza rezerwy prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania,
- posiadanie przez małżonka żołnierza rezerwy przydziału mobilizacyjnego, pracowniczego przydziału mobilizacyjnego lub przydziału organizacyjno-mobilizacyjnego, o ile małżonkowie wspólnie sprawują bezpośrednią opiekę nad członkiem rodziny, który nie ukończył 18 roku życia lub który został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy i do samodzielnej egzystencji, przy czym okoliczności te muszą zostać udokumentowane.
W rozporządzeniu dodano też, że: „Szef WCR, działając w porozumieniu z dowódcą jednostki wojskowej albo kierownikiem komórki organizacyjnej, a w przypadku stanowisk określonych w etacie komórek organizacyjnych w porozumieniu z Dyrektorem Generalnym urzędu obsługującego Ministra Obrony Narodowej, na jego wniosek albo wniosek żołnierza rezerwy może w uzasadnionych przypadkach uchylić przydział mobilizacyjny, jeżeli nie ma to negatywnego wpływu na zapewnienie mobilizacyjnego uzupełnienia jednostki wojskowej”.
Jak sprawdzić, czy mam kartę mobilizacyjną?
Nie ma publicznego rejestru dostępnego online. Informacja jest przekazywana imiennie, najczęściej poprzez wojskowe centra rekrutacji. Jeśli odbywałeś szkolenie wojskowe lub uczestniczyłeś w ćwiczeniach rezerwy, istnieje jednak wysokie prawdopodobieństwo, że posiadasz już przydział mobilizacyjny.
