Spis treści
- Przyczyny opóźnień w programie SSN(X)
- Konsekwencje opóźnienia dla amerykańskiej floty podwodnej
- Jak USA zamierza zaradzić opóźnieniom?
- Znaczenie geopolityczne programu SSN(X)
Program SSN(X) miał być odpowiedzią amerykańskiej marynarki wojennej na rosnące zagrożenia ze strony Chin i Rosji, których floty podwodne, w tym rosyjskie okręty typu Yasen-M i chińskie typu 095, zyskują na znaczeniu. SSN(X), projektowany jako następca okrętów typu Virginia, ma oferować zdolności stealth, większą siłę ognia i zdolność do operacji w Arktyce. Jednak opóźnienie programu o niemal dekadę, spowodowane problemami finansowymi i produkcyjnymi, stawia pod znakiem zapytania zdolność USA do utrzymania przewagi morskiej w obliczu dynamicznej modernizacji flot rywali.
Według informacji podanych przez Fox News okręt podwodny nowej generacji nie będzie gotowy do służby przez co najmniej 15 lat. Pierwotnie produkcja SSN(X) Marynarki Wojennej planowana była na rok 2031. Jednak ze względu na rosnące koszty i ograniczenia budżetowe termin ten został przesunięty na rok 2035, a obecnie na rok 2040.
Marynarka Wojenna wnioskowała o przyznanie kwoty 623 milionów dolarów w budżecie na rok fiskalny 2026 na realizację programu. Jak przypomina stacja przewidywany koszt jednostkowy SSN(X) wyniesie od 6,7 do 8 miliardów dolarów, co czyni go znacznie droższym od okrętów podwodnych typu Virginia, które ma zastąpić. Koszt okrętów typu Virginia wynosi około 4 miliardów dolarów za sztukę, a jednostki te pozostają w służbie od 1998 roku. Marynarka Wojenna zazwyczaj kupuje dwa okręty rocznie, ale jak zauważa Fox News, faktyczna produkcja spadła do zaledwie 1,2–1,4 okrętu rocznie, co skutkuje rosnącą liczbą zaległości w finansowaniu i niezbudowanych okrętów.
Na rok 2025 Marynarka Wojenna zamówiła tylko jeden okręt podwodny typu Virginia ze względu na ograniczenia produkcyjne. Tylko dwie amerykańskie stocznie – Electric Boat i Newport News są przygotowane do budowy okrętów podwodnych o napędzie atomowym.
Przyczyny opóźnień w programie SSN(X)
Amerykańskie stocznie, takie jak General Dynamics Electric Boat i HII Newport News, borykają się z niedoborami siły roboczej, opóźnieniami w dostawach komponentów i rosnącymi kosztami, co wpływa na harmonogram produkcji. Budżet Pentagonu na 2025 rok, wynoszący 849,8 miliarda dolarów, jest ograniczony przez inflację i priorytetowe programy, takie jak modernizacja triady jądrowej, co zmniejsza środki na SSN(X).
Konsekwencje opóźnienia dla amerykańskiej floty podwodnej
Raport Congressional Research Service wśród kwestii poruszanych przez Kongres wymienia potencjalny wpływ, jaki to opóźnienie może mieć na globalną potęgę morską i zdolności bojowe Stanów Zjednoczonych, a w szczególności „na przyszłą zdolność Stanów Zjednoczonych do utrzymania przewagi podmorskiej i wypełniania misji Marynarki Wojennej USA”.
W ostatnich siedmiu miesiącach pojawiły się dodatkowe doniesienia, które pogłębiają problem. W styczniu 2025 roku USNI News poinformował, że marynarka wojenna USA zmaga się z opóźnieniami w budowie okrętów typu Virginia, co dodatkowo obciąża stocznie i odciąga zasoby od SSN(X). W marcu 2025 roku media donosiły o niedoborach wykwalifikowanych pracowników w stoczniach Electric Boat (zatrudnienie spadło o 10% od 2020 roku) a braki nowoczesnych linii produkcyjnych powodują dalsze opóźnienia.
W maju 2025 roku raport Congressional Budget Office (CBO) ostrzegł, że opóźnienia w SSN(X) mogą stworzyć lukę w zdolnościach bojowych, zwłaszcza że Chiny planują wprowadzić do 2030 roku 12 nowych okrętów typu 095 i 096, wyposażonych w pociski hipersoniczne i zaawansowane sonary. Rosja, mimo sankcji, kontynuuje rozwój okrętów Yasen-M i Borej-A, co zwiększa presję na USA.
Amerykańska marynarka wojenna obecnie operuje 66 okrętami podwodnymi, w tym 14 strategicznymi typu Ohio, 32 typu Virginia i 20 starszymi typu Los Angeles. Jednak do 2030 roku liczba ta może spaść do 50 z powodu wycofywania jednostek Los Angeles, jeśli produkcja Virginii nie przyspieszy. SSN(X) miał wypełnić tę lukę, oferując większą wszechstronność i zdolność do zwalczania nowoczesnych zagrożeń, takich jak drony morskie czy pociski hipersoniczne. Opóźnienie programu budzi obawy o utrzymanie przewagi technologicznej, szczególnie w kontekście chińskiej floty, która do 2035 roku może osiągnąć 70 okrętów podwodnych, według Naval Intelligence.
W trakcie przesłuchania przed senacką Komisją Sił Zbrojnych Brett A. Seidle, pełniący obowiązki zastępcy sekretarza marynarki wojennej ds. badań, rozwoju i zakupów, podkreślił, że koszty programów morskich rosną szybciej niż inflacja, a realizacja wielu projektów jest opóźniona od jednego do trzech lat. Zaznaczył, że marynarka boryka się z problemami w dostarczaniu okrętów mimo założonych harmonogramów i budżetu.
Fox Nows przypomina, że senatorowie zostali zachęceni do przeanalizowania wpływu tych opóźnień na sektor stoczniowy oraz do rozważenia, czy zastosowanie alternatywnych technologii, takich jak reaktory wykorzystujące nisko wzbogacony uran, mogłoby przynieść korzyści w zakresie obniżenia kosztów lub poprawy bezpieczeństwa.
Jak USA zamierza zaradzić opóźnieniom?
W czerwcu 2025 roku, podczas konferencji Naval Submarine League, admirał Lisa Franchetti, szef operacji morskich, podkreśliła, że SSN(X) pozostaje priorytetem, ale wymaga „innowacyjnych rozwiązań” w zarządzaniu łańcuchem dostaw i szkoleniu kadr. Departament Obrony rozważa przyspieszenie współpracy z sojusznikami AUKUS (Australią i Wielką Brytanią), aby dzielić technologie i zasoby, co może wesprzeć program. USA rozważają również zwiększenie finansowania dla stoczni, ale decyzje te zależą od budżetu na 2026 rok.
Jednak jak zauważa Fox News, pomimo niemal podwojenia budżetu na budowę okrętów w ciągu ostatnich dwóch dekad, marynarka wojenna USA nieustannie nie osiąga swoich celów dotyczących liczby okrętów. Government Accountability Office zauważyło, że programy budowy okrętów i stocznie marynarki działają w stanie „ciągłego zarządzania kryzysowego”. W zeszłym miesiącu kongresmenka Rosa DeLauro, demokratka z Connecticut i czołowa członkini Komisji Budżetowej, naciskała na sekretarza obrony Pete’a Hegsetha, pytając o jego plan rozbudowy zdolności stoczniowych.
Znaczenie geopolityczne programu SSN(X)
Geopolityczne znaczenie programu SSN(X) jest ogromne. Chiny intensyfikują działania w Indo-Pacyfiku, a Rosja wzmacnia obecność w Arktyce, co wymaga od USA floty zdolnej do operacji w zróżnicowanych środowiskach. Opóźnienie SSN(X) może osłabić pozycję USA w potencjalnych konfliktach, szczególnie w regionach strategicznych, takich jak Morze Południowochińskie czy Cieśnina Tajwańska. W międzyczasie marynarka planuje modernizację istniejących okrętów Virginia Block VI i VII, aby przedłużyć ich służbę do czasu wprowadzenia SSN(X).
Opóźnienie programu SSN(X) do 2040 roku to poważne wyzwanie dla amerykańskiej marynarki wojennej, wynikające z problemów budżetowych, technicznych i produkcyjnych. USA muszą znaleźć równowagę między kosztami a potrzebą utrzymania przewagi morskiej, co wymaga inwestycji w infrastrukturę, współpracę międzynarodową i przyspieszenie produkcji istniejących okrętów. W przeciwnym razie luka w zdolnościach bojowych może zagrozić strategicznym interesom Ameryki na globalnej arenie.
Mimo tych trudności amerykańska marynarka wojenna planuje zwiększyć swoją flotę z obecnych 296 do 381 okrętów w ciągu najbliższych dekad, co wymagałoby znacznego rozbudowania zdolności produkcyjnych stoczni.
