Od Moskita po gogle noktowizyjne. 260 milionów złotych na nowe technologie obronne

• NCBR dofinansuje 10 innowacyjnych projektów dla bezpieczeństwa i obronności Polski kwotą 260 mln zł.
• Projekty obejmują m.in. pociski przeciwpancerne, systemy bezzałogowe i noktowizory, wspierając polską myśl technologiczną.
• Inwestycje mają na celu uniezależnienie od zagranicznych dostawców i rozwój krajowego przemysłu obronnego.

Polska stawia na rozwój własnych technologii obronnych, co potwierdza najnowsza decyzja Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR). W ramach programu PERUN – Nowe technologie w obszarze bezpieczeństwa i obronności państwa, wybrano dziesięć przełomowych projektów, które otrzymają łącznie 260 milionów złotych dofinansowania. Ta znacząca inwestycja, wspierana przez Ministerstwo Obrony Narodowej oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, ma na celu wzmocnienie potencjału obronnego kraju, uniezależnienie się od zagranicznych dostawców oraz stworzenie nowych miejsc pracy w sektorze technologicznym.

Prof. dr hab. inż. Marek Gzik, sekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, podkreśla strategiczne znaczenie tych działań:

„Nauka to podstawa wszelkiego rozwoju. Polskie ośrodki naukowe reprezentują wysoki potencjał zarówno pod względem kompetentnych kadr, jak i zaawansowanej infrastruktury badawczej do tworzenia nowych technologii. Z kolei nasi przedsiębiorcy potrafią ich projekty przekuć w gotowe produkty. Poprzez nabór PERUN inwestujemy w nasze rodzime firmy, w nasze jednostki naukowe, które posiadają wszelkie zasoby, by tworzyć innowacje dla polskiej armii i naszego wspólnego bezpieczeństwa”.

Podobne stanowisko prezentuje Cezary Tomczyk, sekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej, który zaznacza:

„Polska musi inwestować we własne technologie obronne. Niezależność od zagranicznych dostawców, rozwój przemysłu, nowe miejsca pracy, precyzyjne dostosowanie do potrzeb naszej armii – to wszystko możemy osiągnąć poprzez rozważne lokowanie kapitału na innowacje w polskie firmy i ośrodki naukowe. Dziś mówimy o kolejnych 10 projektach z dofinansowaniem. Następne jeszcze przed nami”.

Wybór projektów do dofinansowania odbył się w ramach pierwszego z piętnastu zakresów tematycznych konkursu, koncentrującego się na rozwoju istniejących demonstratorów technologii obronnych w obszarach określonych w Priorytetowych kierunkach badań naukowych w resorcie obrony narodowej w latach 2021-2035. Całkowita kwota dofinansowania dla wszystkich 15 projektów wyłonionych dotychczas w programie PERUN wynosi już 373,5 miliona złotych.

PERUN – innowacje szyte na miarę Wojska Polskiego

Celem programu PERUN jest poszukiwanie i rozwój technologii, które mogą realnie wpłynąć na zdolności obronne Sił Zbrojnych RP. Jak tłumaczy prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR), ocena wniosków odbywa się w ścisłej współpracy z MON, aby jak najlepiej odpowiadać na priorytetowe potrzeby armii.

Zakres poszukiwanych innowacji jest niezwykle szeroki i obejmuje kluczowe dla współczesnego pola walki dziedziny.

Kluczowe obszary tematyczne programu PERUN:

• Rozwój istniejących demonstratorów technologii obronnych (od VI PGT) w obszarach technologicznych określonych w Priorytetowych kierunkach badań naukowych w resorcie obrony narodowej w latach 2021-2035.
• Sztuczna Inteligencja. Wykorzystanie sztucznej inteligencji w procesie automatyzacji testów bezpieczeństwa.
• Sztuczna Inteligencja. Wykorzystanie sztucznej inteligencji w analizie materiału cyfrowego (obrazu/dźwięku) pod kątem użycia technologii Deep Fake.
• Sztuczna Inteligencja. Wykorzystanie sztucznej inteligencji w procesie automatyzacji metod implementacji i weryfikacji ustawień zabezpieczeń elementów systemów teleinformatycznych (urządzeń, oprogramowania).
• Sztuczna Inteligencja. Wykorzystanie sztucznej inteligencji w procesie automatyzacji analiz danych rozpoznawczych.
• Autonomia i automatyzacja. Opracowanie techniki pracy w grupie platform bezzałogowych (tzw. roju) oraz współpracy z załogowymi systemami (Manned-Unmanned Teaming) na bazie ustandaryzowanych protokołów komunikacyjnych wspieranych sztuczną inteligencją.
• Autonomia i automatyzacja. Opracowanie środków przeciwdziałania BSx, w tym na potrzeby ochrony obiektów wojskowych, infrastruktury krytycznej, szlaków morskich i portów.
• Technologie kwantowe. Rozwój technologii w podobszarze systemów komunikacji satelitarnej zapewniających kwantową dystrybucję klucza pomiędzy lokalizacjami naziemnymi.
• Technologie kwantowe. Rozwój technologii w podobszarze metod automatycznej ewaluacji algorytmów postkwantowych.
• Technologie kosmiczne. Nowoczesny terminal komunikacji satelitarnej pracujący w paśmie Ku i Ka z cyfrowym kształtowaniem wiązek, umożliwiający jednoczesną pracę z systemami satelitarnymi umieszczonymi na różnych orbitach (LEO, MEO, GEO).
• Technologie kosmiczne. Aktywne systemy radarowe do monitorowania obiektów w przestrzeni kosmicznej.
• Technologie materiałowe i wytwarzania. Technologie systemów ochrony pasywnej: technologie materiałowe w zakresie ochrony indywidualnej.
• Technologie materiałowe i wytwarzania. Technologie systemów ochrony pasywnej: technologie materiałowe w zakresie osłon balistycznych.
• Sensory. Systemy monitorowania i ostrzegania o zagrożeniach dla morskiej infrastruktury krytycznej.
• Medyczne zabezpieczenie pola walki oraz środki przeciwdziałania skutkom użycia BMR. Medyczne środki przeciwdziałania czynnikom CBRN-E (ang. chemical, biological, radiological, nuclear and explosives) obejmujące diagnostykę, zapobieganie i leczenie następstw użycia oraz innowacyjne środki przeciwdziałania skutkom użycia BMR, w tym: odzież ochronna minimalizująca ryzyko skażenia promieniotwórczego i chemicznego oraz zakażenia biologicznego, dozymetria indywidualna, likwidacja skażeń (sprzętu wrażliwego; fosforoorganicznych środków trujących IV generacji).

Od pocisków po gogle: Przełomowe technologie dla Wojska Polskiego

Wśród dziesięciu najnowszych projektów, które otrzymały dofinansowanie, znajdują się rozwiązania o kluczowym znaczeniu dla nowoczesnego pola walki. Jednym z nich jest kierowany pocisk przeciwpancerny z autonomicznym wsparciem naprowadzania, system startu manewrującego celu powietrznego z wykorzystaniem przyspieszaczy rakietowych oraz automatyzacja systemu do rozminowania dróg w oparciu o elementy sztucznej inteligencji. Pełna lista rankingowa projektów dostępna jest na stronie: gov.pl/ncbr.

Najwyżej ocenionym projektem w pierwszym zakresie tematycznym naboru PERUN został „Kierowany pocisk przeciwpancerny z autonomicznym wsparciem naprowadzania do zwalczania celów na dystansie”, nazwany Moskit. Projekt ten otrzymał imponującą kwotę 120,5 miliona złotych i będzie realizowany przez konsorcjum składające się z Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia (Lider), RADMOR S.A., WB Centrum Kompozytów Sp. z o.o. oraz WB Electronics S.A.

Płk dr inż. Paweł Sweklej, dyrektor Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia, podkreśla znaczenie tego przedsięwzięcia:

„Projekt będzie realizowany w konsorcjum z partnerem przemysłowym, co zapewnia bezpośrednie powiązanie prac badawczych z perspektywą wdrożenia i krajowej produkcji. W kontekście obecnej sytuacji geopolitycznej oraz rosnących wyzwań bezpieczeństwa w regionie, zdolność do samodzielnego rozwoju kluczowych systemów uzbrojenia ma dla Polski znaczenie strategiczne. Nasz projekt odpowiada na potrzebę wzmacniania krajowych kompetencji w obszarze obrony przeciwpancernej i budowy nowoczesnych, wielowarstwowych zdolności obronnych Sił Zbrojnych RP”.

Dodał również, że celem jest rozwój nowej generacji pocisku zdolnego do skutecznego zwalczania celów opancerzonych na znacznym dystansie, z zwiększoną autonomią i wsparciem operatora.

Innym kluczowym projektem jest „Zestaw uniwersalnych narzędzi analityczno-symulacyjnych wspomagających prowadzenie wielodomenowych przygotowań obronnych oraz działań operacyjnych z wykorzystaniem algorytmów sztucznej inteligencji”, znany jako ARES. Ten projekt, prowadzony przez ekspertów z Wydziału Cybernetyki Wojskowej Akademii Technicznej w konsorcjum z ITTI Sp. z o.o., otrzymał 4,3 miliona złotych dofinansowania.

Gen. bryg. prof. dr hab. inż. Przemysław Wachulak, Rektor-Komendant Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosława Dąbrowskiego, wyjaśnia:

„Nowe narzędzia informatyczne opierają się na optymalizacji, symulacji i sztucznej inteligencji. Pomogą w planowaniu przygotowań obronnych polskich Sił Zbrojnych w wielu domenach jednocześnie. Narzędzia te pozwolą nam dobierać najlepszą strukturę i zdolności armii. Wspomogą proces planowania i zaproponują harmonogram, według którego pozyskamy nowe wyposażenie na najwyższym, strategicznym poziomie. A na poziomie operacyjnym umożliwią optymalizowanie składu sił i ich rozmieszczenie podczas planowanej operacji lub bitwy”.

Generał zaznacza, że narzędzia te znajdą zastosowanie nie tylko w klasycznych domenach walki (lądowej, morskiej, powietrznej), ale także w cyberprzestrzeni i przestrzeni kosmicznej, uwzględniając technologie kosmiczne do rozpoznania pola walki (GEOINT). Projekt ARES był już z sukcesem wykorzystywany podczas gier wojennych w ramach programu Innovation Continuum dowództwa NATO Allied Command Transformation.

Robotyka i optoelektronika: Nowoczesne systemy wspierające żołnierzy

Wśród beneficjentów programu PERUN znalazł się również Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP, działający w Sieci Badawczej Łukasiewicz, który jest liderem dwóch zwycięskich konsorcjów. Projekty te to „System bezzałogowego minowania terenu, z funkcją rozpoznania terenu” (AUTOMINA) oraz „System bezzałogowego lądowego uzbrojenia BoHun” (BOHUN). Pierwszy z nich otrzymał 27 milionów złotych dofinansowania i zostanie zrealizowany z 4Experience Sp. z o.o. i Wojskowym Instytutem Techniki Inżynieryjnej im. profesora Józefa Kosackiego. Drugi, z dofinansowaniem w wysokości 26 milionów złotych, powstanie we współpracy z Zakładem Automatyki i Urządzeń Pomiarowych AREX Sp. z o.o.

Dr hab. inż. Piotr Szynkarczyk, dyrektor Sieci Badawczej Łukasiewicz – Przemysłowego Instytutu Automatyki i Pomiarów PIAP, podkreśla:

„Udział Łukasiewicz – PIAP w programie PERUN to realna odpowiedź środowiska naukowo‑przemysłowego na wyzwania bezpieczeństwa, z jakimi mierzy się dziś Polska. W realizowanych projektach skupiamy się na rozwoju interoperacyjnych, bezzałogowych systemów lądowych, które mogą wspierać żołnierzy w zadaniach rozpoznania, ochrony i wsparcia, jednocześnie minimalizując ryzyko dla ludzi. W obecnej sytuacji geopolitycznej i w kontekście konfliktu toczącego się przy granicy Unii Europejskiej rozwój suwerennych, krajowych technologii robotycznych ma znaczenie strategiczne. Program PERUN pozwala nie tylko budować zdolności obronne państwa, ale również wzmacniać polską myśl techniczną i kompetencje przemysłu w obszarze nowoczesnej robotyki”.

Kolejne dwa projekty, tym razem z obszaru optoelektroniki, zostaną zrealizowane przez Centrum Zaawansowanych Materiałów i Technologii CEZAMAT Politechniki Warszawskiej. Są to „System gogli noktowizyjnych o powiększonym kącie obserwacji” (SOWA), dofinansowany kwotą 8,8 miliona złotych, realizowany w konsorcjum z PCO S.A. i Wojskowym Instytutem Techniki Pancernej i Samochodowej, oraz „System gogli noktowizyjnych ze zwiększoną głębią pola widzenia” (NOKTOR), który otrzymał 8,5 miliona złotych i powstanie we współpracy z AZA-Tech Spółka z o.o. oraz Wojskowym Instytutem Techniki Inżynieryjnej im. profesora Józefa Kosackiego.

Prof. dr hab. inż. Adam Woźniak, Prorektor ds. Rozwoju Politechniki Warszawskiej, wskazuje:

„Program PERUN jest dla nas ważnym impulsem do dalszego wzmacniania kompetencji technologicznych. Projekty SOWA i NOKTOR pokazują, że w Polsce możliwe jest skuteczne prowadzenie zaawansowanych prac badawczo-rozwojowych, których efekty realnie wspierają zdolności obronne państwa oraz bezpieczeństwo jego obywateli. Oba projekty łączy wykorzystanie zaawansowanych technologii fotonicznych i struktur dyfrakcyjnych, rozwijanych we współpracy środowiska naukowego z instytutami badawczymi oraz przemysłem obronnym”.

Strategia NCBR: Bezpieczeństwo i innowacje dla Polski

Podpisanie umów na dofinansowanie tych dziesięciu projektów to kolejny krok w realizacji strategii NCBR, która na lata 2025-2030 stawia sobie za priorytet bezpieczeństwo i obronność. Dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Jerzy Małachowski, podczas uroczystości podkreślił, że działalność centrum łączy badania, rozwój, innowacje i wdrożenie technologii w przemyśle, w tym przypadku w sektorze obronnym.

Prof. Małachowski poinformował, że wszystkie dofinansowane projekty przechodzą obecnie z fazy demonstratora do fazy wdrożeniowej, co oznacza, że są już na zaawansowanym etapie rozwoju i niedługo będą mogły zasilić polską armię.

Wiceminister obrony narodowej Cezary Tomczyk zaznaczył, że dofinansowane projekty są kluczowe z punktu widzenia budowania zdolności sił zbrojnych i w przyszłości będą mogły dostarczyć Wojsku Polskiemu całkowicie polskie technologie. Powtórzył również, że niezależność od zagranicznych dostawców, rozwój przemysłu i nowe miejsca pracy to główne cele tych działań.

„Uważam, że zrobiliśmy wielki krok w kierunku budowania polskiej innowacji, polskiej myśli technologicznej w polskich instytutach wojskowych i polskich firmach” – ocenił Tomczyk.

Wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego Marek Gzik zapewnił, że jego resort zamierza dalej współpracować z MON, aby jeszcze bardziej zwiększyć poziom finansowania projektów, które „stanowią o bezpieczeństwie naszego państwa”.

Płk dr inż. Paweł Sweklej, dyrektor Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia, w którym realizowany jest projekt Moskit, przewiduje, że zanim ta technologia będzie mogła być w pełni wykorzystana przez armię, miną jeszcze dwa lata pracy. „Mamy zespół gotowy do realizacji tego projektu, mamy infrastrukturę, mamy wsparcie przemysłowe, mamy wsparcie ministerstwa. (…) Będziemy nadal współpracowali w szerszym gronie firm, w szerszym gronie partnerów, żeby ten projekt szybko „dowieźć” – podsumował płk Sweklej.

NCBR, powołane w 2007 roku, jako agencja wykonawcza, kontynuuje swoją misję wspierania polskich jednostek naukowych i przedsiębiorstw w tworzeniu i wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań, które mają strategiczne znaczenie dla przyszłości Polski.