F-35 uziemione z powodu TR-3
Lockheed Martin zakończył dostawę wszystkich 72 myśliwców F-35, które na kilka miesięcy zostały uziemione w zakładzie produkcyjnym przedsiębiorstwa w Fort Worth w Teksasie. Ich dostawy zostały wstrzymane z powodu opóźnień w finalizacji kluczowych ulepszeń sprzętowych i programowych, znanych jako Technology Refresh 3 (TR-3). Jest to najnowsza modernizacja awioniki i systemów elektronicznych stosowana w myśliwcach F-35 Lightning II, stanowiąca kluczowy etap rozwoju przed wprowadzeniem pakietu Block 4.
TR-3 ma na celu znaczne zwiększenie mocy obliczeniowej i przepustowości systemów, umożliwiając instalację bardziej zaawansowanego oprogramowania, nowej generacji sensorów oraz przyszłych zdolności bojowych. Modernizacja obejmuje przede wszystkim nowy komputer misji z większą mocą przetwarzania, ulepszone pamięci masowe, bardziej zaawansowane wyświetlacze kokpitowe oraz zmodernizowane systemy zarządzania misją.
TR-3 ma kluczowe znaczenie dla Sił Powietrznych USA, ponieważ stanowi odpowiedź na rosnące wymagania pola walki i potrzebę integracji nowoczesnych systemów uzbrojenia oraz rozbudowanych funkcji wspomagania pilota. Dzięki tej aktualizacji F-35 zyskuje większą elastyczność operacyjną, a także możliwość prowadzenia bardziej złożonych misji oraz lepsze możliwości współpracy z innymi platformami w ramach tzw. sieciocentrycznego pola walki.
Co najważniejsze, TR-3 jest również warunkiem koniecznym dla implementacji aktualizacji Block 4, wprowadzającej m.in. nowe typy uzbrojenia, rozszerzoną bazę danych zagrożeń oraz udoskonalone systemy walki elektronicznej. Elementy niezbędne z punktu widzenia dalszych aspiracji Waszyngtonu do utrzymywania dominacji w powietrzu.
Dostawy F-35 zakończone, ale płatności za nie jeszcze nie
Jak donosi Bloomberg, pomimo zakończenia dostaw 72 myśliwców F-35, Departament Obrony USA wstrzymał do 5 mln dolarów końcowej płatności za każdy egzemplarz, dopóki Lockheed Martin nie udowodni, że system TR-3 umożliwia intensywne szkolenia i pełne zdolności bojowe. Choć w styczniu 2025 r. Pentagon zmniejszył kwotę blokady o około 1,2 mln dolarów na samolot, zasadnicza część środków nadal pozostaje zamrożona i będzie wypłacana stopniowo do 2026 roku, mimo że część kryteriów została już spełniona. Te same zasady dotyczą także nowo produkowanych myśliwców.
Rządowe Biuro Odpowiedzialności GAO stwierdziło, że utrzymanie tej dźwigni finansowej jest zasadne, dopóki każdy egzemplarz nie zostanie dostarczony z kompletną wersją TR-3, przypomina Army Recognition. Dyrektor GAO ds. kontraktów bezpieczeństwa narodowego, Jon Ludwigson, podkreślił, że opóźnienia istotnie skomplikowały zarządzanie programem i spowolniły obiecane modernizacje dla amerykańskich sił zbrojnych. Dodał też, że powrót programu do pierwotnego harmonogramu zajmie jeszcze kilka miesięcy.
TR-3 to nie jedyne wyzwanie dla Lockheed Martin
Presja finansowa związana z zamrożeniem płatności za F-35 to nie jedyne wyzwanie, z jakim musi mierzyć się Lockheed Martin. Departament Obrony USA zmniejszył liczbę zamówionych F-35 na rok budżetowy 2026 z 75 do 47 egzemplarzy wskazując na rosnące koszty utrzymania i dostępności operacyjnej. Decyzja ta ma związek ze zmianami w finansowaniu wydatków na armię w roku budżetowym 2026 i chęcią dostosowania się do wymagań stawianych przez sekretarza obrony Pete’a Hegsetha. Zalecił on opracowanie planów cięć o 8 procent budżetu obronnego w nadchodzących latach.
Warto zwrócić również uwagę, że program F-35, uznawany za najdroższy w historii armii USA, boryka się nie tylko z opóźnieniami technologicznymi, czy kwestiami związanymi z płatnościami. Bloomber przypomniał, że po raz szósty z rzędu Pentagon stwierdził poważne nieprawidłowości w ewidencji części zamiennych do maszyn, co wpływa na problemy z przejrzystością finansową całych sił zbrojnych. W praktyce oznacza to, że przed firmą Lockheed Martin sporo pracy, aby utrzymać harmonogramy dostaw, ale też oczekiwania operacyjne ze strony armii Stanów Zjednoczonych, ale i sojuszników, którzy również zdecydowali się na zakupy tych myśliwców 5. generacji.
