Czym jest projekt wysokiego ryzyka, kim są jego dostawcy
„Projekty wysokiego ryzyka” (High‑Risk Vendor projects) to elementy systemu bezpieczeństwa sieci telekomunikacyjnych (a szerzej – infrastruktury krytycznej). W ramach dyrektyw UE 5G Toolbox i NIS 2 państwa stosują mechanizmy oceny dostawców sprzętu według kryteriów bezpieczeństwa. Ocenia się m.in.:
• możliwość wpływu rządu państwa trzeciego na producenta (poprzez własność lub przepisy),
• powiązania firmy z instytucjami w kraju trzecim,
• podatność na presję (np. legislacyjną),
• standardy praworządności i bezpieczeństwa w kraju pochodzenia.Za dostawcę wysokiego ryzyka uznaje się dostawcę zewnętrznego, który ma dostęp do poufnych informacji korporacyjnych firmy, obsługuje jej transakcje finansowe i jest narażony na wysokie ryzyko utraty danych. Dostawca wysokiego ryzyka to również dostawca, od którego organizacja zależy w prowadzeniu swojej działalności.
Chińskie firmy, takie jak Huawei czy ZTE, często są objęte podejrzeniami ze względu na przepisy w ChRL (np. Cybersecurity Law lub National Intelligence Law), które mogą obligować je do współpracy z władzami chińskimi w sprawach bezpieczeństwa – nawet w kontekście wywiadowczym wykorzystującym sprzęt telekomunikacyjny.
Zmiany w prawie mają na celu wdrożenie do polskiego systemu unijnych przepisów, w tym wymienionych wyżej dyrektyw – zestawu wytycznych opracowanych przez Unię Europejską w celu ochrony sieci nowej generacji. Na ich podstawie państwa członkowskie mogą ograniczać lub zakazywać stosowania sprzętu i oprogramowania od firm, które uznają za potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego.
Państwo nie zapłaci operatorom ani grosza za wymianę sprzętu
Wicepremier Gawkowski wykluczył możliwość wypłaty odszkodowań za sprzęt podlegający wymianie. Jak wyjaśnił, operatorzy i tak wymieniają swoje systemy co kilka lat, a bezpieczeństwo państwa nie może podlegać negocjacjom finansowym.
„Ktoś dziś zakłada, że za 10 lat będzie musiał wycofać sprzęt zagrażający bezpieczeństwu państwa i jeszcze chce, żeby państwo mu za to zapłaciło? To się nie wydarzy” – oświadczył Gawkowski.
Zaznaczył, że decyzja przyjdzie po analizach technicznych i nietechnicznych, przez co cała procedura – od rozpoczęcia do zakończenia – może trwać nawet 9–10 lat. Lista „wysokiego ryzyka” będzie oparta na analizach wykonanych przez: CSIRT-y, służby specjalne i inne państwa UE.
Szwecja już w 2020 r. zakazała wykorzystania sprzętu Huawei i ZTE w budowie sieci 5G.
Niemcy w lipcu 2024 r. ogłosiły plan całkowitego wycofania sprzętu tych firm do 2029 roku, a już teraz ograniczają jego stosowanie w newralgicznych segmentach sieci. Podobne decyzje podjęły m.in. Francja, Portugalia, Estonia i Rumunia.
Są państwa, które nie zdecydowały się na takie działania. Hiszpania nie wprowadziła dotąd formalnego zakazu, choć Komisja Europejska ostrzegła ją po przyznaniu Huawei kontraktu na przechowywanie wrażliwych danych. Węgry i Austria, mimo członkostwa w UE, nie wdrożyły dotychczas żadnych ograniczeń.
Są też państwa, które nie wprowadziły zakazów, ale stosują stosowne regulacje w zależności od potrzeb. We Francji operatorzy nie mogą odnawiać licencji na sprzęt Huawei po 2028 r. Włoski rząd zablokował umowę Fastweb–Huawei. We Włoszech nie ma zakazu ogólnego, ale stosuje się ścisłe kryteria bezpieczeństwa.
Według stanu na grudzień 2024 tylko 11 z 27 państw UE wprowadziło prawnie wiążące ograniczenia wobec dostawców wysokiego ryzyka. Dodać należy, że termin implementacji dyrektywy NIS 2 minął w październiku 2024 r.
System 5 G a modernizacja współczesnych sił zbrojnych
System 5G ma kluczowe znaczenie dla UE z perspektywy: bezpieczeństwa, ekonomicznej i geopolitycznej, co wyjaśnia zdecydowane działania UE w ograniczaniu dostępu chińskich dostawców do tej infrastruktury.
Sieć 5G stanowi kręgosłup cyfrowej przyszłości Europy. Technologia ta jest nieodzowna nie tylko dla komunikacji cyfrowej, ale także dla funkcjonowania sektorów krytycznych, takich jak energetyka, transport, bankowość i zdrowie. Chińskich dostawców mogą zastąpić europejscy. Fińska Nokia ma obecnie ok. 32 proc. udziałów w europejskim rynku 5G. Szwedzki Ericsson ma 42-proc. udział. Chińskich dostawców może zastąpić Samsung, a także amerykańskie firmy: Intel, Cisco, Qualcomm.
Technologia 5G odgrywa fundamentalną rolę w modernizacji współczesnych sił zbrojnych, przekształcając sposób prowadzenia działań militarnych na wielu płaszczyznach. Umożliwia uzyskanie nowych zdolności operacyjnych i strategicznych, które będą determinować przewagę na przyszłym polu walki. To już jest temat na tyle szeroki, że wymaga osobnego materiału.
