W nocy z wtorku na środę (29-30 lipca) minął tak zwany miękki termin na składanie przez kraje członkowskie wniosków dotyczących udziału w programie SAFE. Kraje muszą formalnie złożyć wniosek o pożyczkę i projekty obronne, które zamierzają zrealizować w ramach SAFE, przed upływem terminu 30 listopada. Zainteresowanie programem jest spore, a deklarowane kwoty robią wrażenie.
Wicepremier i minister obrony Władysław Kosiniak-Kamysz poinformował, że Polska złożyła „wstępną deklarację” na sumę 45 mld euro. Zastrzegł jednak, że ostateczny podział środków zależy od KE i liczby wniosków.
Poza Polską, chęć ubiegania się o pożyczki zadeklarowały:
- Belgia
- Bułgaria
- Czechy
- Estonia
- Francja
- Finlandia
- Grecja
- Hiszpania
- Chorwacja
- Włochy
- Cypr
- Łotwa
- Litwa
- Węgry
- Portugalia
- Rumunia
- Słowacja
Kubilius: SAFE symbolem europejskiego zaangażowania
Komisarz ds. obrony Andrius Kubilius, cytowany w komunikacie KE, podkreślił, że „Silne zainteresowanie programem SAFE, z co najmniej 127 mld euro na potencjalne zamówienia obronne, świadczy o jedności i ambicji UE w zakresie bezpieczeństwa i obrony”. Dodał również, że KE jest zaangażowana we wspieranie państw UE w ich wysiłkach na rzecz wzmocnienia bezpieczeństwa europejskiego.
Kubilius uważa, że SAFE jest symbolem europejskiego zaangażowania we wzmacnianie gotowości obronnej Europy.
Ukraina skorzysta z programu SAFE
Minister spraw zagranicznych Ukrainy Andrij Sybiha powiedział, że Kijów oczekuje, iż państwa członkowskie UE wykorzystają fundusz obronny SAFE (Security Action for Europe) do inwestowania w bezpieczeństwo Ukrainy. Minister na platformie X z zadowoleniem przyjął mobilizację europejskiego finansowania obronności za pośrednictwem nowo utworzonego mechanizmu SAFE, podkreślając kluczową rolę Ukrainy we wspólnych wysiłkach na rzecz wzmocnienia potencjału obronnego Europy.
Według Sybihy Europa „jest na dobrej drodze do znaczącego wzmocnienia swojego przemysłu obronnego, a Ukraina stanowi istotny element tych wysiłków”.
„Oczekujemy również, że państwa członkowskie UE wykorzystają fundusze SAFE do zainwestowania w obronność Ukrainy, co jest opłacalną inwestycją w długoterminowy pokój i bezpieczeństwo Europy” – dodał minister.
W programie pożyczkowym będzie mogła brać udział także Ukraina, co ma dodatkowo wzmocnić potencjał jej przemysłu zbrojeniowego i wspomóc ją w wojnie z Rosją. Kijów będzie jednak uczestniczyć w programie we współpracy z co najmniej jednym krajem członkowskim. Program zostanie też udostępniony Norwegii i Szwajcarii jako krajom stowarzyszonym oraz państwom, które zawrą z UE porozumienie o partnerstwie obronnym. Taką umowę przyjęła już Wielka Brytania.
Jak działa program SAFE?
Program preferencyjnych pożyczek SAFE został ustanowiony w czasie polskiego przewodnictwa w Radzie UE. Pożyczki udzielane krajom członkowskim UE, a zaciągane przez KE, będą gwarantowane unijnym budżetem. Bruksela zaoferowała 45-letni okres spłaty pożyczek i zaliczek w wysokości do 15%. Tanie, długoterminowe pożyczki byłyby finansowane z długu UE, wykorzystując unijny rating kredytowy na poziomie AAA. Środki będzie można przeznaczać zarówno na sprzęt wojskowy, jak i amunicję. Pieniądze zostaną przyznane chętnym krajom członkowskim na podstawie ich planów obronnych.
Co do zasady, SAFE ma przyczynić się do rozwoju współpracy w obszarze zamówień obronnych między krajami UE. Pieniądze z pożyczek będą przekazywane na projekty zgłaszane przez co najmniej dwa państwa. W pierwszym roku będzie jednak wyjątek od tej reguły - możliwe stanie się składanie wniosków na kontrakty już zawarte przez jedno państwo.
Kraje o wysokim zadłużeniu i deficycie, takie jak Austria i Włochy, są mniej chętne do zaciągania pożyczek, ponieważ obawiają się zwiększenia swojego istniejącego długu. Mogłoby to opóźnić wyjście z unijnej procedury zadłużenia wobec osób przekraczających budżet – poinformowali urzędnicy Politico.
