Unia Europejska stoi przed wyzwaniem stworzenia spójnego i skutecznego systemu obronnego. Jak wynika z projektu planu, do 2030 roku Europa musi osiągnąć „wystarczająco silną postawę obronną, aby skutecznie odstraszać swoich przeciwników oraz reagować na wszelkie akty agresji”. Jest to bezpośrednia konsekwencja wojny Rosji przeciwko Ukrainie oraz rosnących obaw o bezpieczeństwo kontynentu.
Głównym problemem, który Komisja Europejska chce rozwiązać, jest fragmentacja wydatków na obronność wśród państw członkowskich. Mimo zwiększania budżetów obronnych, „znaczna część tych wydatków pozostaje w przeważającej mierze narodowa, co prowadzi do fragmentacji, inflacji kosztów i braku interoperacyjności” – czytamy w 16-stronicowym dokumencie, o którym jako pierwszy poinformował Bloomberg.
Komisja naciska na wspólne zakupy uzbrojenia, stawiając sobie ambitne cele:
- Do końca 2027 roku co najmniej 40 procent zakupów obronnych ma stanowić wspólne kontrakty (obecnie mniej niż jedna piąta).
- Do 2028 roku co najmniej 55 procent zakupów uzbrojenia ma pochodzić od firm z UE i Ukrainy.
- Do 2030 roku ten odsetek ma wzrosnąć do 60 procent.
Kluczowe projekty i obszary priorytetowe
Dokument „Mapa Drogowa Gotowości Obronnej 2030” szczegółowo określa dziewięć priorytetowych obszarów, w których UE musi wypełnić luki w swoich zdolnościach:
- Obrona powietrzna i przeciwrakietowa;
- Środki wspomagające;
- Mobilność wojskowa;
- Systemy artyleryjskie;
- Sztuczna inteligencja i cyberbezpieczeństwo;
- Rakiety i amunicja;
- Drony i systemy antydronowe;
- Walka lądowa;
- Walka morska;
Plan wspomina również o kluczowej roli Ukrainy, która ma być „silnie uzbrojona i wspierana, aby stać się „stalowym jeżem” zdolnym odstraszyć rosyjską agresję”.
Wśród kluczowych projektów, które mają zostać zatwierdzone przez przywódców UE do końca roku, znajdują się:
- Wschodnia Flanka Strażnicza: integracja systemów obrony naziemnej z obroną powietrzną i systemami antydronowymi.
- Europejski Mur Dronowy: propozycja Komisji mająca na celu lepszą ochronę krajów wschodnich.
- Europejska Tarcza Powietrzna: stworzenie wielowarstwowego systemu obrony powietrznej.
- Tarcza Kosmiczna Obrony: ochrona unijnych aktywów kosmicznych.
Aby osiągnąć gotowość do 2030 roku, projekty we wszystkich priorytetowych obszarach powinny zostać uruchomione w pierwszej połowie 2026 roku. Do końca 2028 roku projekty, kontrakty i finansowanie mają być gotowe, aby zaradzić najbardziej pilnym lukom.
Finansowanie obronności i współpraca z NATO
Unia Europejska planuje zmobilizować do 800 miliardów euro na wydatki obronne. Wśród źródeł finansowania wymienia się program SAFE na pożyczki na broń o wartości 150 miliardów euro, Europejski Program Przemysłu Obronnego o wartości 1,5 miliarda euro (nadal negocjowany), Europejski Fundusz Obronny oraz kolejny wieloletni budżet UE po jego przyjęciu w 2027 roku.
Dokument podkreśla, że „państwa członkowskie są i pozostaną suwerenne w kwestii swojej obrony narodowej”, co ma rozwiać obawy niektórych krajów, które sprzeciwiają się większej roli UE w obronności.
Plan wojskowy uwzględnia również obawy krajów południowoeuropejskich, takich jak Włochy i Hiszpania, stwierdzając, że „Europa nie może pozwolić sobie na ślepotę wobec zagrożeń płynących z innych części świata”, wspominając Bliski Wschód i Afrykę.
Komisja Europejska zapewnia, że będzie ściśle koordynować działania z NATO, aby uniknąć tworzenia równoległych struktur obronnych, które mogłyby skomplikować plany wojenne. Celem jest umożliwienie UE większej niezależności w „znacznie bardziej niebezpiecznym świecie”.
„Państwa autorytarne coraz częściej próbują ingerować w nasze społeczeństwa i gospodarki” – czytamy w projekcie. „Tradycyjni sojusznicy i partnerzy również zmieniają swoje zainteresowanie na inne regiony świata (...) Postawa obronna i zdolności Europy muszą być gotowe na pola bitewne jutra”.
