• Izrael utrzymuje kontrolę nad około połową Strefy, w tym nad granicami z Egiptem i północą.
• W Tel Awiwie pół miliona Izraelczyków manifestowało poparcie dla rozejmu i uwolnienia zakładników.
• W poniedziałek w Szarm el-Szejk odbędzie się szczyt pokojowy z udziałem Trumpa, el-Sisiego, Macrona, Starmera i Guterresa.
• Plan Trumpa zakłada rozbrojenie Hamasu, administrację międzynarodową, odbudowę Gazy i powołanie sił stabilizacyjnych ISF.
• Wojna rozpoczęta 7 października 2023 r. pochłonęła dotąd ponad 67 tys. palestyńskich ofiar; 83 proc. zabudowy Gazy zostało zniszczone.
Gaza pod kontrolą połowiczną: rozejm według planu Trumpa
Trump ogłosił w środę wieczorem, że Izrael i Hamas zaakceptowały pierwszą fazę jego planu pokojowego dla Strefy Gazy. Zawieszenie broni weszło w życie w piątek w południe, po wycofaniu się izraelskich wojsk z części terytorium. Obecnie izraelska armia kontroluje około połowy Strefy Gazy, wcześniej było to ok. 75 proc. jej terytorium...
Hamas ma uwolnić 20 zakładników i przekazać ciał kolejnych 28. W zamian Izrael ma zwolnić 250 Palestyńczyków skazanych na dożywotnie pozbawienie wolności oraz około 1700 mieszkańców Strefy Gazy zatrzymanych po wybuchu wojny dwa lata temu.
Obecnie izraelska armia nadal obsadza cały pas przygraniczny, także na granicy z Egiptem, oraz północne obszary Strefy – miasta Bajt Lahija i Bajt Hanoun. Wycofali się jednak z większości obleganego miasta Gazy i jego okolic, a także z części Rafah i Chan Junus na południu.
Palestyńczycy wracają do Gazy, Izraelczycy dziękują Trumpowi
W sobotę Palestyńczycy zaczęli wracać do zrujnowanego miasta Gazy, które od połowy września było celem izraelskiej ofensywy lądowej. Przed rozpoczęciem inwazji mieszkało tam ok. miliona osób. Po apelu armii o ewakuację z miasta wyjechało 700–800 tys. ludzi. Według kontrolowanych przez Hamas władz lokalnych, do soboty powróciło ok. 500 tys. mieszkańców.
W Izraelu w sobotę wieczorem miały miejsce masowe demonstracje wzywające do uwolnienia zakładników. W Tel Awiwie zgromadziło się ponad pół miliona osób, dziękujących Trumpowi za doprowadzenie do rozejmu.
Na wiecu przemawiali wysłannicy amerykańskiego prezydenta – Steve Witkoff i Jared Kushner – uznawani za autorów porozumienia. Wcześniej tego dnia odwiedzili Strefę Gazy w towarzystwie admirała Bradleya Coopera, dowódcy amerykańskiego Centralnego Dowództwa (CENTCOM). Według mediów do Izraela zaczyna docierać kontyngent ok. 200 amerykańskich żołnierzy, którzy mają tworzyć międzynarodowe siły nadzorujące przestrzeganie rozejmu.
Szczyt pokojowy w Egipcie bez udziału Izraela i Hamasu
W poniedziałek w egipskim kurorcie Szarm el-Szejk zaplanowano szczyt pokojowy poświęcony zakończeniu wojny w Strefie Gazy. W spotkaniu wezmą udział przywódcy ponad 20 państw. Obradom przewodniczyć będą prezydenci Egiptu i USA – Abdel Fatah el-Sisi oraz Donald Trump.
Swój udział potwierdzili także prezydent Francji Emmanuel Macron, premier Wielkiej Brytanii Keir Starmer i sekretarz generalny ONZ Antonio Guterres. Uwaga: przedstawiciele Izraela i Hamasu nie zostali zaproszeni.
Przed przylotem do Egiptu Trump odwiedzi Izrael. Wizyta potrwa około czterech godzin i obejmie m.in. przemówienie przed izraelskim parlamentem – Knesetem.
Plan pokojowy Donalda Trumpa dla Strefy Gazy
20-punktowy plan amerykańskiego prezydenta zakłada m.in. rozbrojenie Hamasu, utworzenie tymczasowej administracji palestyńskiej pod nadzorem międzynarodowym oraz odbudowę Strefy Gazy. A oto wszystkie punkty planu, do który realizowany jest dopiero w tzw. pierwszym etapie:
1. Gaza stanie się strefą wolną od terroryzmu, nie stanowiącą zagrożenia dla sąsiadów.
2. Zostanie odbudowana dla dobra mieszkańców, którzy „wystarczająco już ucierpieli”.
3. Po zaakceptowaniu propozycji wojna natychmiast się zakończy, a izraelskie siły wycofają się na uzgodnione linie. W tym czasie wszystkie operacje wojskowe zostaną zawieszone.
4. W ciągu 72 godzin od zatwierdzenia umowy wszyscy zakładnicy – żywi i zmarli – zostaną zwróceni.
5. Po uwolnieniu zakładników Izrael zwolni 250 więźniów skazanych na dożywocie oraz 1700 mieszkańców Gazy zatrzymanych po 7 października 2023 r., w tym kobiety i dzieci. Za każdego zwróconego izraelskiego zakładnika Izrael odda szczątki 15 zmarłych Palestyńczyków.
6. Członkowie Hamasu, którzy złożą broń i zadeklarują pokojowe współistnienie, otrzymają amnestię. Ci, którzy zdecydują się opuścić Gazę, będą mieli zapewniony bezpieczny przejazd.
7. Po zaakceptowaniu porozumienia natychmiast zostanie wznowiona pełna pomoc humanitarna, w tym odbudowa infrastruktury, szpitali i piekarni.
8. Pomoc będzie dystrybuowana przez ONZ, Czerwony Półksiężyc i inne instytucje międzynarodowe bez ingerencji stron. Przejście w Rafah zostanie otwarte w obu kierunkach.
9. Gazą będzie tymczasowo zarządzać technokratyczny komitet palestyński, wspierany przez międzynarodowych ekspertów.
10. Nad komitetem czuwać będzie międzynarodowa Rada Pokoju pod przewodnictwem Donalda Trumpa, z udziałem m.in. Tony’ego Blaira.
11. Plan rozwoju gospodarczego dla odbudowy Gazy opracuje panel ekspertów, którzy uczestniczyli w tworzeniu nowoczesnych miast na Bliskim Wschodzie.
12. Powstanie specjalna strefa ekonomiczna z preferencyjnymi stawkami celnymi i dostępem do rynków.
13. Nikt nie będzie zmuszony do opuszczenia Gazy; plan zachęca do pozostania i odbudowy regionu.
14. Hamas i inne frakcje nie będą uczestniczyć w rządzeniu. Cała infrastruktura wojskowa zostanie zniszczona, a demilitaryzacja odbędzie się pod nadzorem niezależnych obserwatorów.
15. Partnerzy regionalni mają zagwarantować, że Gaza nie będzie stanowiła zagrożenia.
16. Stany Zjednoczone wraz z partnerami arabskimi i międzynarodowymi utworzą Międzynarodowe Siły Stabilizacyjne (ISF).
17. ISF będą szkolić palestyńską policję i współpracować z Egiptem oraz Jordanią w kontroli granic i zapobieganiu przemytu.
18. Izrael nie będzie okupował ani anektował Gazy. W miarę przejmowania kontroli przez ISF wojska izraelskie będą się stopniowo wycofywać.
19. W przypadku odrzucenia planu przez Hamas działania będą kontynuowane w obszarach wolnych od terroryzmu przekazanych ISF (International Stabilization Force to nowa jednostka wojskowa planowana przez Stany Zjednoczone wraz z partnerami arabskimi i międzynarodowymi, mająca wspierać bezpieczeństwo, szkolenie palestyńskiej policji i demilitaryzację w Gazie – Portal Obronny).
20. Zostanie uruchomiony proces dialogu międzywyznaniowego i politycznego między Izraelem a Palestyńczykami w celu wypracowania perspektywy pokojowego współistnienia i palestyńskiej państwowości.
Oczywiście to są programowe założenia. Szczegóły nie zostały jeszcze uzgodnione i mają być negocjowane.
Plan Trumpa nie jest w pełni akceptowany przez Hamas
Członek biura politycznego Hamasu Hossam Badran, powiedział agencji AFP, że rozmowy będą trudne, ponieważ tekst planu „zawiera wiele zawiłości i trudności”.
Wśród kwestii spornych wymienia się m.in. brak precyzyjnego harmonogramu wycofania wojsk izraelskich i rozbrojenia Hamasu, niejasną obietnicę utworzenia niepodległej Palestyny oraz wątpliwości co do podziału kompetencji między administracją palestyńską a nadzorującą ją Radą Pokoju kierowaną przez Trumpa.
Przedstawiciele Hamasu już wcześniej deklarowali, że nie zgodzą się na rozbrojenie. Hamas, Palestyński Islamski Dżihad i Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny ogłosiły, że nie zaakceptują żadnej formy „zagranicznej kurateli” nad Gazą.
Według analizy ONZ, na podstawie zdjęć satelitarnych, w trakcie dwuletniej wojny uszkodzonych zostało 83 proc. budynków w Strefie Gazy, z czego ponad połowa została zniszczona całkowicie lub poważnie. Większość mieszkańców stała się uchodźcami wewnętrznymi, żyjącymi w miasteczkach namiotowych, wielu wielokrotnie zmieniając miejsce schronienia przed atakami izraelskimi.
Organizacje pomocowe alarmują o kryzysie humanitarnym, w tym zagrożeniu głodem. Zgodnie z porozumieniem pomoc humanitarna ma zostać zwiększona. Izrael informuje, że w ostatnich dniach przepuszczano ok. 500 ciężarówek dziennie, co zbliża się do bezpiecznego minimum uznawanego przez ONZ – 600 transportów dziennie. Wcześniej Izrael był oskarżany o ograniczanie dostaw pomocy, a przez ponad dwa i pół miesiąca wiosną całkowicie je blokował.
Tytułem przypomnienia: wojna rozpoczęła się 7 października 2023 r. Wówczas Hamas przeprowadził atak na południe Izraela, zabijając ok. 1200 osób i porywając 251. Według władz kontrolowanych przez Hamas, izraelskie działania odwetowe spowodowały śmierć ponad 67,6 tys. Palestyńczyków.
Od 2005 r. i jednostronnego wycofania się Izraela ze Strefy Gazy doszło do pięciu głównych konfliktów zbrojnych między Izraelem a Hamasem. Obecny, szósty wygaszany konflikt jest największym. W szerszym ujęciu historycznym konflikt izraelsko-palestyński trwa nieprzerwanie od ponad 75 lat.
