Spis treści
- Vernon Coaker: Heroiczna walka nigdy nie zostanie zapomniana
- Symboliczny sztandar – Dar od Brytyjczyków
- Dopełnienie przyjaźni polsko-brytyjskiej
- Generał Stanisław Sosabowski - niesłusznie obarczony winą
Władysław Kosiniak-Kamysz, wicepremier i minister obrony narodowej, podkreślił, że rehabilitacja gen. Sosabowskiego to moment, na który Polska czekała.
„Bardzo dziękuję za to, że prawda ujrzała światło ziemi. Polska na to czekała” – mówił Kosiniak-Kamysz.
Minister zaznaczył, że generał Sosabowski, mimo wielu zasług i odznaczeń, nie doczekał się za życia powszechnego uznania i został niesprawiedliwie potraktowany.
„Za swojego życia nie dostał powszechnego uznania. Wybrano sobie go na kozła ofiarnego. Ale dzisiaj ta prawda ujrzała światło dzienne w szerszym niż kiedykolwiek stopniu” – dodał Kosiniak-Kamysz.
Vernon Coaker: Heroiczna walka nigdy nie zostanie zapomniana
Vernon Coaker, wiceminister obrony Wielkiej Brytanii, wyraził uznanie dla żołnierzy 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej i podkreślił, że ich heroiczna walka nigdy nie zostanie zapomniana.
„Jest to właściwy czas, aby przypomnieć o wielkich żołnierzach 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Pragnę wyrazić wielkie uznanie dla tych żołnierzy. Ich heroiczna walka nigdy nie zostanie zapomniana. Składamy cześć generałowi Sosabowskiemu i tym, którzy chcieli zapewnić nam pokój” – mówił Coaker.
Symboliczny sztandar – Dar od Brytyjczyków
Podczas uroczystości zaprezentowano historyczny sztandar 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, na którym znajduje się symbol brytyjskich wojsk powietrznodesantowych – jeździec na pegazie. Był to prezent dla polskiej brygady od Brytyjczyków, symbolizujący braterstwo broni i wspólną walkę.
„Generał Stanisław Sosabowski i jego żołnierze walcząc ramię w ramię ze spadochroniarzami brytyjskimi kładli fundament pod dzisiejszą współpracę, także wojskową oraz silne więzi między Polską, a Wielką Brytanią”.
Dopełnienie przyjaźni polsko-brytyjskiej
Rehabilitacja gen. Sosabowskiego to ważny krok w relacjach polsko-brytyjskich. Kosiniak-Kamysz podkreślił, że przyjaźń opiera się na szczerości i otwartej rozmowie o trudnych sprawach.
„Z przyjaciółmi rozmawia się szczerze również o sprawach trudnych, również o problemach, również o tym, co trzeba wyjaśnić. Tylko wtedy ta przyjaźń jest prawdziwa” – mówił wicepremier.
Generał Stanisław Sosabowski - niesłusznie obarczony winą
Generał brygady Stanisław Franciszek Sosabowski (1892–1967) to jedna z najbardziej charyzmatycznych i tragicznych postaci polskiego wojska w okresie II wojny światowej. Był wybitnym dowódcą, twórcą i pierwszym dowódcą 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, która wzięła udział w operacji „Market Garden” w 1944 roku. Jego życie, naznaczone patriotyzmem, odwagą i niezłomnością, odzwierciedla dramat losów polskich żołnierzy na emigracji.
Podczas niemieckiej inwazji na Polskę w 1939 roku Sosabowski dowodził 21. Pułkiem Piechoty, wchodzącym w skład 8. Dywizji Piechoty. Jego jednostka walczyła w bitwie pod Mławą, gdzie uchroniła dywizję przed rozbiciem. Następnie, przez Modlin, wycofała się do Warszawy, gdzie Sosabowski dowodził obroną odcinka Grochów na Pradze. Pomimo przewagi Niemców, jego pułk skutecznie odpierał ataki, a 16 września rozbił niemiecki 23. Pułk Piechoty. Za odwagę i skuteczność generał Juliusz Rómmel odznaczył Sosabowskiego i jego pułk Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.
Po kapitulacji Warszawy Sosabowski trafił do niewoli w Żyrardowie, ale szybko uciekł, symulując chorobę. Wstąpił do Służby Zwycięstwu Polski, działając w konspiracji, a następnie, na polecenie dowództwa, przedostał się przez Węgry do Francji, by przekazać meldunki rządowi na uchodźstwie.
We Francji Sosabowski objął dowództwo piechoty w 4. Dywizji Piechoty, ale z powodu braku uzbrojenia jednostka nie wzięła udziału w walkach w 1940 roku. Po klęsce Francji ewakuował się z 6000 żołnierzy do Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymał zadanie sformowania 4. Brygady Kadrowej Strzelców.
W 1941 roku Sosabowski podjął ambitny projekt stworzenia pierwszej polskiej jednostki spadochronowej – 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Brygada, której hasłem było „Najkrótszą drogą!”, miała być zrzucona do okupowanej Polski, by wspierać powstanie. Sosabowski osobiście nadzorował szkolenie w ośrodku w Largo House w Szkocji, zwanym „Małpim Gajem”. Jego wymagający, ale sprawiedliwy styl dowodzenia zyskał mu szacunek podwładnych, którzy nazywali go „Sosab”.
Największym wyzwaniem w karierze Sosabowskiego była operacja „Market Garden” we wrześniu 1944 roku, największa aliancka operacja powietrznodesantowa II wojny światowej. 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa, dowodzona przez Sosabowskiego (awansowanego w czerwcu 1944 na generała brygady), została zrzucona w rejonie Driel i Arnhem w Holandii, by wspierać brytyjskie siły w zdobyciu mostów na Renie.
Sosabowski od początku krytykował plan operacji, wskazując na jego nierealistyczne założenia i niedoszacowanie sił niemieckich. Jego obawy okazały się słuszne: z powodu złej pogody, problemów z zaopatrzeniem i silnego oporu Niemców brygada poniosła ciężkie straty (ok. 40% stanu osobowego). Mimo to Polacy wykazali się niezwykłą odwagą, umożliwiając ewakuację części brytyjskich sił spod Arnhem.
Niestety, brytyjskie dowództwo, w tym marszałek Bernard Montgomery, obarczyło Sosabowskiego winą za niepowodzenie operacji, ignorując jego wcześniejsze ostrzeżenia. Pod naciskiem Brytyjczyków, 27 grudnia 1944 roku, Sosabowski został pozbawiony dowództwa brygady i przeniesiony na drugorzędne stanowisko inspektora jednostek etapowych. Był to cios dla generała, który czuł, że jego honor został naruszony.
Po demobilizacji w 1948 roku Sosabowski pozostał w Wielkiej Brytanii, nie mogąc wrócić do komunistycznej Polski, gdzie został pozbawiony obywatelstwa. Pracował jako magazynier w fabryce CAV Electrics w Londynie, utrzymując żonę Marię i syna Stanisława Janusza, który stracił wzrok w Powstaniu Warszawskim. Mimo skromnych warunków, aktywnie działał w polskich organizacjach kombatanckich.
Sosabowski zmarł 25 września 1967 roku w Hillingdon z powodu choroby serca. Zgodnie z jego wolą, w 1969 roku jego zwłoki zostały sprowadzone do Polski i pochowane z honorami na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
