Czym jest klaster technologii obronnych Brave1?
Jak powiedziała w wywiadzie Natalia Kushnerska, kierująca klastrem technologii obronnych Brave1, który jest „jądrem” ukraińskiego systemu pozyskiwania broni, o skali zmian świadczy choćby to, że przed wojną do użytku w ukraińskich siłach zbrojnych dopuszczono 7 konstrukcji systemów bezzałogowych, a teraz w użyciu jest kilkaset rozwiązań w zakresie systemów powietrznych, nie mówiąc o „dronach” lądowych, morskich czy integrujących ich działanie platformach internetowych i rozwiązaniach informatycznych. Sercem tego nowego, zbudowanego w czasie wojny systemu, jest platforma Brave1, uruchomiona przez resort transformacji cyfrowej w kwietniu 2023 roku, dzięki której powstało, jak argumentuje Kushnerska, 80 % rozwiązań - dziś z powodzeniem stosowanych na froncie.
Na platformie zarejestrowanych jest obecnie 1,5 tysiąca firm, które zgłosiły 3,5 tys. rozwiązań. Można mówić o kilku fazach jej rozwoju, które oddają zarówno zmieniające się priorytety ukraińskiej armii, jak i rosnące możliwości rozrastających się start-upów. Jednak punktem wyjścia było przekonanie, że w obliczu ilościowej przewagi przeciwnika, zwłaszcza w zakresie „siły żywej”, Ukraina nie może przyjąć modelu wojny na wyniszczenie, której nie będzie w stanie wygrać i musi większy nacisk położyć na zastosowanie na polu walki systemów autonomicznych.
Aby to osiągnąć, należało - jak relacjonuje Kushnerska - przełamać kilka znaczących barier w systemie pozyskiwania sprzętu przez siły zbrojne. „W związku z tym zaczęliśmy udzielać dotacji producentom – mówi szefowa platformy Brave1 - organizować testy na stanowiskach testowych, towarzyszyć w procesie certyfikowania produktów, organizować dni demonstracyjne dla przedstawicieli Ministerstwa Obrony Narodowej i Sztabu Generalnego, aby mogli oni zobaczyć nowe możliwości zawierania umów itp.”.
Polityka otwartych drzwi w Brave1
Aby zespół konstruktorów czy początkująca firma zakwalifikowała się na platformę Brave1, musi ona przejść podstawowe procedury sprawdzające kontrwywiadu wojskowego, które mają wykluczyć powiązania z Rosjanami. Ale generalnie, jak argumentuje Kushnerska „obowiązuje polityka otwartych drzwi”. Decyzja o dofinansowaniu podejmowana jest w oparciu o opinie zespołu niezależnych ekspertów, a groźba preferencyjnego traktowania aplikujących z koneksjami jest eliminowana tym, że udzielone granty nie są wielkie i mają umożliwić przede wszystkim konstrukcję prototypów, które są następnie poddawane testom. Nie ma mowy o dotacjach liczonych w miliardach - jak na Zachodzie - czy nawet milionach dolarów.
Do tej pory, od początku swej działalności Brave1 udzieliło startującym firmom 500 grantów o łącznej wartości 2,2 mld hrywien (1 hrywna to ok. 9 groszy) przeznaczonych na budowę prototypów. Są one następnie testowane i organizuje się tzw. „dni demonstracyjne”, w czasie których przedstawiciele wojska, oficerowie i żołnierze z oddziałów liniowych mają możliwość oglądania i testowania proponowanych rozwiązań w warunkach najbardziej zbliżonych do bojowych.
Jak nowe konstrukcje działają na froncie?
Kolejna faza to „sprawdzenie”, jak nowe konstrukcje działają na froncie. Informacje zwrotne, przekazywane przez użytkowników nowych rozwiązań, bardzo szybko trafiają do producentów i konstruktorów, co znacznie przyspiesza prace i skraca czas niezbędny na korekty i ulepszenia. Aby usprawnić system wymiany informacji, platforma Brave1 uruchomiła system Delta, który ma chat służący bezpośredniej wymianie informacji i opinii. Jego uruchomienie zostało ogłoszone w mediach społecznościowych i intencją organizatorów jest ułatwienie wymiany informacji i opinii na temat potrzeb, jakości pozyskanego sprzętu i propozycji nowych rozwiązań na łatwo dostępnej, zamkniętej i bezpiecznej platformie wymiany informacji.
Tego rodzaju krok jest elementem większej zmiany. Przy platformie Brave1 resort transformacji cyfrowej uruchomił format Brave1 Market. Ma się ona stać, jak deklarował wicepremier Fiodorow kierujący resortem, ukraińską platformą Amazon dla potrzeb sił zbrojnych i producentów sprzętu. Od tej pory jednostki liniowe będą w stanie samodzielnie, za własne środki, kupować dostępny na platformie sprzęt, ale też komunikując się z firmami, „zamawiać” rozwiązania dostosowane do ich potrzeb, modyfikując istniejące konstrukcje czy kreując zupełnie nowe.
Ukraińska platforma Amazon dla potrzeb sił zbrojnych
Platforma ma funkcjonować na zasadzie sklepu internetowego, ale zamiast zwykłych towarów prezentowane będą na niej produkty militarne. Obecnie na platformie Brave1 Market dostępnych jest już ponad 1000 rozwiązań takich jak: drony, roboty naziemne, sprzęt do walki elektronicznej i rozpoznania, komponenty, rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji, oprogramowanie i amunicja. Wdrażane rozwiązania mają obejmować docelowo nie tylko producentów z Ukrainy, ale również kojarzyć inwestorów finansowych zainteresowanych wejściem na szybko, również w skali globalnej, rozwijający się rynek i skorzystaniem z wiedzy, pomysłów i przetestowanych rozwiązań ukraińskich start-upów.
Platforma Brave1 Market ma też, w zamyśle ukraińskich władz, stać się miejscem, gdzie współpracę nawiązywać będą inwestorzy finansowi z całego świata i ukraińscy producenci sprzętu wojskowego. „W 2023 roku było to 8 milionów dolarów – mówi Kushnerska, opisując zainteresowanie zagranicznych inwestorów - w zeszłym roku już 40 milionów dolarów. W tym roku planujemy przyciągnąć inwestycje o wartości 100 milionów dolarów. Dzięki naszym demo days, dziś w portfolio Brave1 znajduje się ponad 290 inwestorów z 35 krajów, którzy aktywnie inwestują w ukraińskie start upy. Ponad 70 firm otrzymało w ubiegłym roku środki od inwestorów. A jeśli pierwsze inwestycje były na poziomie 20-30 tysięcy dolarów, to dziś są przedsięwzięcia o wartości 3-5 milionów dolarów, a nawet takie, które sięgają ponad 10 milionów dolarów”.
Inwestycje w ukraińskie start-upy
Po to, aby zainteresować międzynarodowych inwestorów ukraińskimi konstrukcjami i rozwiązaniami w ramach działalności platformy Brave1, organizowane są demo-days w europejskich stolicach. Po Berlinie, ukraińskie innowacje obronne zaprezentowano w styczniu 2025 roku Londynie i była to już dwunasta tego typu impreza. W Wielkiej Brytanii swe rozwiązania w zakresie oprogramowania do dronów rozszerzającego do 360° pole widzenia kamery BPLA, bezzałogowych platform morskich, nowych systemów nawigacyjnych, amunicji oraz środków walki radioelektronicznej zaprezentowało 5 najbardziej obiecujących ukraińskich start-upów.
W lutym br. (18-19) w Kijowie zorganizowano Defence Tech Innovations Forum, w którym wzięło udział ponad 3000 uczestników z około 40 krajów: od USA i Europy po Australię, Nową Zelandię, Turcję i kraje Globalnego Południa. W porównaniu do podobnej imprezy – Defense Tech Valley, która odbyła się w październiku 2024 roku i w której wzięło udział 1 300 uczestników - wzrost zainteresowania jest znaczący. Organizatorzy odnotowali jeszcze jedną, korzystną z ich punktu widzenia zmianę. Inwestycjami w ukraińskie start-up zainteresowane są coraz więksi „gracze” z rynku produkcji broni i uzbrojenia. W Kijowie obecni byli przedstawiciele takich firm jak Tekever, Shield.ai, Quantum Systems, ARX Robotics, MyDefence czy Vermeer.
Punkty dla jednostek frontowych za zniszczenie czołgów przeciwnika
Jeszcze jedną wprowadzoną na Ukrainie innowacją jest system punktów, które otrzymują jednostki frontowe w zamian za potwierdzone, co najmniej dwoma nagraniami, zniszczenie wrogiego celu. I tak za 20 punktów uzyskuje się za uszkodzenie, a 40 za zniszczenie czołgu przeciwnika. Lepiej „wyceniane” są mobilne wyrzutnie rakiet, za trafienie których otrzymuje się 50 punktów. Przy użyciu tego systemu dowództwo ma możliwość waluacji celów strategicznych, na zniszczeniu których winny się koncentrować jednostki liniowe.
System ten premiuje też najskuteczniejsze, najbardziej efektywne związki taktyczne, jako że „za punktami idą pieniądze”, bo zwycięzcy rankingu otrzymują dodatkowe środki. I tak brygada systemów bezzałogowych Ptaki Madziara, jedna z najskuteczniejszych w ukraińskich siłach zbrojnych, zgromadziła 16,298 punktów, co skutkowało przydzieleniem dodatkowych środków, za które dowódca mógł kupić 500 dronów FPV, 100 ciężkich dronów bombowych Vampire i 40 systemów rozpoznawczych.
Nowatorski system pozyskiwania sprzętu wojskowego
Na Ukrainie wdrażany jest właśnie nowatorski system pozyskiwania sprzętu wojskowego, jego testowania i udoskonalania w warunkach frontowych. Nie oznacza to wykluczenie z niego dowództwa czy resortu obrony, choć oczywiście mamy do czynienia ze zmianą ról. Jak napisał Henry Campbell z australijskiego ASPI’s Northern Australian Strategic Policy Centre (NASPC), analizujący wprowadzone rozwiązania, mamy do czynienia z trójkątem bezpieczeństwa, w którym wierzchołkami są – jednostki frontowe, resort obrony i platforma Brave1.
„Ukraińskie dowództwo wojskowe dyktuje strategię, kontroluje system e-punktów, ustalając wartości celów, analizuje informacje wywiadowcze i płaci branży za produkty. Żołnierze zdobywają punkty, niszcząc środki walki przeciwnika, przesyłają filmy, aby je zweryfikować (zapewniając również doskonałe informacje wywiadowcze z pola bitwy) i wykorzystują zdobyte w ten sposób punkty, aby zamówić więcej sprzętu. Mogą nawet zostawiać recenzje użytkowników. Branża tworzy technologię i wprowadza innowacje w projektowaniu, integrując nowe pomysły i opinie otrzymywane z frontu. Platforma Brave1 obejmuje cały cykl, od analizowania potrzeb żołnierzy na pierwszej linii, po opracowywanie i wdrażanie rozwiązań na polu bitwy.”
Model jest elastyczny, tani, nastawiony na szybkie zaspokojenie zmieniających się potrzeb i wyzwolenie postępu technologicznego. Jeśli Ukraina ma szansę pokonać rosyjską „masę”, to tylko w ten sposób. Musi być cały czas w ruchu, choć nie chodzi wyłącznie o manewr na polu walki, ale o „ruch umysłowy”, innowacyjność i szybkość implementowania nowych rozwiązań. Witamy w świecie zakupów uzbrojenia dostosowanego do realiów wojen XXI wieku.
