Strony nadały tej umowie nazwę „Geelong Treaty” – od miasta Geelong w stanie Wiktoria (Australia), gdzie dokument został podpisany. Choć AUKUS ma charakter trójstronny, USA prowadzą wewnętrzny przegląd swojego zaangażowania w ten sojusz. Dlatego Australia i Wielka Brytania postanowiły zabezpieczyć swoje interesy we własnym zakresie, nie czekając na decyzje Waszyngtonu.
AUKUS – dla okrętów o napędzie jądrowym bez broni jądrowej
Nazwa sojuszu (zawartego w 2021 r.) to akronim utworzony od pierwszych liter angielskich nazw państw: Australia, United Kingdom, United States. W założeniu ma on wzmacniać bezpieczeństwo w regionie Indo-Pacyfiku i przeciwdziałać rosnącym wpływom Chin. Zakłada współpracę w zakresie zaawansowanych technologii wojskowych, takich jak:
• okręty podwodne o napędzie atomowym,
• cyberbezpieczeństwo,
• sztuczna inteligencja,
• systemy sonarowe i podwodne,
• technologie kwantowe.
Najważniejszym elementem tej współpracy jest zobowiązanie USA i Wielkiej Brytanii do pomocy Australii w pozyskaniu okrętów podwodnych z napędem atomowym (ale bez broni jądrowej). To historyczny precedens – wcześniej Stany Zjednoczone przekazały taką technologię jedynie Wielkiej Brytanii (w 1958 r.).
Powstanie AUKUS wywołało krytykę ze strony Francji, ponieważ Australia zerwała wart wiele miliardów kontrakt na zakup francuskich okrętów podwodnych, wybierając technologię amerykańsko-brytyjską. Chiny uznały AUKUS za próbę stworzenia „azjatyckiego NATO” i za eskalację napięć w regionie.
Australia przeznaczy na wsparcie brytyjskiego przemysłu 4,6 mld dolarów
Traktat podpisali w porcie Geelong: australijski minister obrony Richard Marles oraz jego brytyjski odpowiednik John Healey.
„Traktat z Geelong umożliwi kompleksową współpracę w zakresie projektowania, budowy, eksploatacji, utrzymania i utylizacji okrętów podwodnych SSN-AUKUS” – poinformowała strona australijska. Podkreślono, że zobowiązanie to opiera się na „solidnych fundamentach” trójstronnego sojuszu.
Resort obrony Wielkiej Brytanii ogłosił, że dzięki podpisaniu traktatu z Canberrą wartość brytyjskiego eksportu do Australii może wzrosnąć do 20 mld funtów w ciągu kolejnych 25 lat.
Australia zobowiązała się przeznaczyć ok. 4,6 mld dolarów na wsparcie brytyjskiego przemysłu w zakresie projektowania i produkcji reaktorów jądrowych dla przyszłych okrętów podwodnych klasy Aukus. Podobną kwotę przekazano na wsparcie przemysłu stoczniowego w USA.
W ramach programu AUKUS (ocenianego na 368 mld dolarów) Australia planuje zakupić od USA co najmniej trzy okręty podwodne z napędem atomowym klasy Virginia do początku lat 30. XXI wieku. W sumie do australijskiej marynarki wojennej trafi 8 jednostek, w tym od trzech do pięciu używanych.
Nowe jednostki klasy AUKUS mają być w pierwszej kolejności budowane w Wielkiej Brytanii. Oczekuje się, że pierwszy australijski okręt tej klasy, konstruowany w Adelajdzie, zostanie zwodowany na początku lat 40.
Możliwe opóźnienia w realizacji trójstronnych ustaleń
Obecnie USA prowadzą formalny przegląd porozumienia AUKUS. Pojawiają się obawy, że nie dostarczą Australii pierwszego okrętu klasy Virginia na początku lat 30. XXI wieku, jak wcześniej planowano, ponieważ realizacja tego projektu już teraz jest opóźniona.
Rząd Australii potwierdził w tym tygodniu, że przelał na konto USA drugą ratę w wysokości 500 mln dolarów w ramach umowy AUKUS. Pierwsza transza, również w wysokości 500 mln USD, została przekazana w lutym.
Jak przypomina PAP, zgodnie z amerykańskim prawem sprzedaż okrętu podwodnego Australii wymaga zatwierdzenia przez prezydenta Stanów Zjednoczonych, który musi wcześniej potwierdzić, że taka transakcja nie wpłynie negatywnie na potencjał bojowy amerykańskiej marynarki wojennej.
Spotkanie przedstawicieli Australii i Wielkiej Brytanii - podkreśla PAP - odbywa się w czasie, gdy 3 tys. brytyjskich żołnierzy bierze udział w największych manewrach wojskowych, jakie kiedykolwiek przeprowadzono na terytorium Australii. W ćwiczeniach Talisman Sabre, które trwają od 13 lipca do 4 sierpnia, uczestniczy łącznie około 40 tys. wojskowych z 19 państw.
Polecany artykuł:
