- Niemieckie partie rządzące, CDU/CSU i SPD, porozumiały się w sprawie nowej ustawy o służbie wojskowej.
- Ustawa wprowadzi obowiązkowe badania lekarskie dla mężczyzn i mechanizm losowania do służby w Bundeswehrze.
- Szczegóły reformy zostaną ogłoszone w czwartek, a wejście w życie planowane jest na początek 2026 roku.
Po tygodniach intensywnych dyskusji i sporów, CDU/CSU i SPD w Niemczech osiągnęły zasadnicze porozumienie w kwestii nowej ustawy o służbie wojskowej. Informacje na ten temat, uzyskane przez redakcję WELT, wskazują, że szczegóły zostaną przedstawione frakcjom już w czwartek (13 listopada). Spotkanie kryzysowe, które doprowadziło do tego przełomu, odbyło się w środowy wieczór (12 listopada). Uczestniczyli w nim kluczowi politycy, w tym minister obrony Boris Pistorius (SPD), przewodniczący frakcji CDU/CSU Jens Spahn oraz Matthias Miersch z SPD, a także eksperci ds. obronności z obu frakcji. To porozumienie otwiera drogę do uchwalenia ustawy przez Bundestag jeszcze w grudniu, co było niemożliwe po nieudanej próbie osiągnięcia konsensusu w październiku.
Zgodnie z porozumieniem, koalicja początkowo będzie nadal opierać się na ochotniczej służbie wojskowej, ale zostanie również wprowadzony ogólnokrajowy pobór do wojska i wyznaczone cele dotyczące wzrostu liczebności sił zbrojnych. Jeśli liczba ochotników okaże się zbyt niska, Bundestag będzie mógł również zdecydować o tzw. systemie poboru opartym na zapotrzebowaniu. Na konferencji prasowej CDU/CSU i SPD wyraziły zadowolenie z kompromisu. „Będziemy mieli bardziej wiążące zobowiązania dotyczące służby wolontariackiej” – powiedział przewodniczący klubu parlamentarnego CDU/CSU, Jens Spahn. „Wiążąca ścieżka wzrostu” liczby żołnierzy ma zostać zapisana w ustawie. Spahn potwierdził również, że „każdy zostanie przebadany pod kątem możliwości odbycia służby wojskowej”. „Jeśli służba wolontariacka ostatecznie okaże się niewystarczająca, konieczna będzie również służba obowiązkowa” – dodał polityk CDU.
Przewodniczący klubu parlamentarnego SPD, Matthias Miersch, stwierdził, że negocjacje nie były łatwe, ale zakończyły się sukcesem. Podkreślił priorytet wolontariatu w celu zaspokojenia potrzeb kadrowych Bundeswehry. W przeciwnym razie Bundestag (parlament) będzie musiał ponownie zająć się tą sprawą.
Lider klubu parlamentarnego CSU, Alexander Hoffmann, powiedział, że polegają na „odpowiednim połączeniu dobrowolnego i obowiązkowego uczestnictwa”, z wiążącą ścieżką do konkretnych terminów i celów. Dodał, że w końcu udało im się wprowadzić Bundeswehrę do głównego nurtu społeczeństwa.
Obowiązkowe badania i losowanie: Nowe zasady dla mężczyzn
Zgodnie z informacjami gazety „Bild”, kluczowym elementem nowej ustawy będzie obowiązek stawienia się na badania lekarskie dla wszystkich młodych mężczyzn z danego rocznika. Jeśli po tych badaniach liczba ochotników do służby wojskowej okaże się niewystarczająca, przewidziany jest drugi etap, w którym zastosowane zostanie losowanie. To właśnie losowanie ma zdecydować, kto ostatecznie zostanie powołany do służby w Bundeswehrze. Minister obrony Boris Pistorius konsekwentnie nalegał na wprowadzenie powszechnych badań lekarskich dla całego rocznika, co ma zapewnić kompleksowy przegląd potencjalnych rekrutów.
Według informacji agencji Reuters, pochodzących z kręgów rządowych i parlamentarnych, pierwotny projekt ustawy autorstwa Pistoriusa zakładał, że na początku 2026 roku wszyscy 18-latkowie otrzymają kwestionariusz. Obowiązek odpowiedzi na ten kwestionariusz dotyczyć będzie mężczyzn, natomiast kobiety będą mogły to zrobić dobrowolnie. Kwestionariusz ten stanowi już wstępny etap badań.
Fazy Wprowadzenia Nowej Służby Wojskowej:
- Początek 2026 r.: Wszyscy 18-latkowie otrzymują kwestionariusz. Mężczyźni mają obowiązek na niego odpowiedzieć, kobiety mogą to zrobić dobrowolnie.
- Pierwszy rok: Planowane pozyskanie około 20 000 ochotników z jednego rocznika.
- Od połowy 2027 r.: Cała grupa wiekowa, licząca około 300 000 mężczyzn, zostanie poddana pełnej kontroli w celu określenia zdolności do służby wojskowej. W tym etapie procedura losowania zostanie zniesiona.
Projekt zakłada również zmianę w wynagrodzeniach żołnierzy. Ochotnicy mają otrzymywać około 2600 euro brutto miesięcznie. Po co najmniej roku służby przysługiwać im będzie także dodatek na prawo jazdy samochodem osobowym i ciężarowym. Koalicja rządowa planuje ponadto zmianę statusu żołnierzy. Po 12 miesiącach służby wojskowej - a nie, jak wcześniej zakładano, od razu po jej rozpoczęciu - ochotnicy uzyskają status żołnierzy kontraktowych.
W przypadku braku wystarczającej liczby ochotników, ustawa przewiduje możliwość ponownego wprowadzenia przymusowego poboru. W ustawie ma znaleźć się ogólna formuła dotycząca sprawiedliwej procedury selekcyjnej, a szczegóły zostaną doprecyzowane w osobnej ustawie. Jej uchwalenie będzie konieczne tylko wtedy, gdy rząd stwierdzi niedobór rekrutów, a Bundestag wyrazi na to zgodę. Ta przeszkoda przed wprowadzeniem przymusu była kluczowa dla SPD i została zachowana w pierwotnym projekcie ustawy Pistoriusa.
Oprócz wzmocnienia niemieckich sił zbrojnych, planowane jest również rozszerzenie wolontariatu cywilnego. W przyszłym roku na ten cel zostanie przeznaczone dodatkowe 50 milionów euro, a od 2027 roku kwota ta wzrośnie do 80 milionów euro rocznie. To finansowanie pozwoli na utworzenie ponad 15 000 nowych miejsc pracy, na przykład w żłobkach, szkołach, domach opieki oraz w organizacjach zajmujących się pomocą w sytuacjach kryzysowych i związanych ze zmianami klimatu. Celem jest zaangażowanie ponad 100 000 młodych ludzi rocznie w wolontariat. Dodatkowe fundusze umożliwią również organizacjom zwiększenie wynagrodzeń wolontariuszy.
Cele i wyzwania: Wzrost Bundeswehry w obliczu zagrożeń
Nowa ustawa o służbie wojskowej ma wejść w życie na początku 2026 roku. Głównym celem jest zwiększenie liczebności Bundeswehry do około 260 000 mężczyzn i kobiet w stałych siłach zbrojnych oraz 200 000 rezerwistów. Jest to odpowiedź na zmieniającą się sytuację geopolityczną, zwłaszcza na zagrożenie ze strony Rosji i wynikające z tego zmiany w planach NATO. Dotychczasowy cel 203 000 żołnierzy nigdy nie został osiągnięty, co podkreśla pilną potrzebę reformy.
Minister Pistorius wielokrotnie podkreślał, że celem powszechnych badań nie jest tylko bieżące zwiększenie liczebności wojska, ale również zapewnienie, że w razie potrzeby obrony kraju, Niemcy będą "naprawdę zdolni do działania i naprawdę wiedzą, kto w ogóle może zostać powołany do służby".
Politycy CDU/CSU wielokrotnie wyrażali wątpliwości, czy sama dobrowolność wystarczy do szybkiego i efektywnego zwiększenia liczebności Bundeswehry. Jednak w negocjacjach koalicyjnych SPD przeforsowała wymóg dobrowolności. Wątpliwości co do skuteczności dobrowolnego systemu były główną przyczyną długotrwałych sporów.
Pobór do wojska został zawieszony w Niemczech w 2011 roku, jednak nadal jest zapisany w ustawie zasadniczej. Może on zostać ponownie wprowadzony zwykłą większością głosów w Bundestagu, jeśli parlament stwierdzi stan napięcia lub obrony. Konstytucja Niemiec przewiduje obowiązek służby wojskowej dla mężczyzn. Kwestia włączenia kobiet do obowiązkowej służby jest przedmiotem ciągłych dyskusji, jednak obecnie brakuje większości popierającej zmianę konstytucji w tym zakresie.
