Rumunia wzmacnia swoje siły powietrzne. Trzy nowe F-16 z Norwegii docierają do kraju

Rumuńskie siły powietrzne (Forțele Aeriene Române, FAR) otrzymały kolejny ważny zastrzyk nowoczesnego sprzętu wojskowego. Trzy myśliwce F-16 Fighting Falcon, przekazane przez Norwegię, wylądowały na terenie 86. Bazy Lotniczej w Borcea, skąd trafią do 571. Eskadry Myśliwskiej stacjonującej w bazie 57 do Mihail Kogălniceanu – strategicznie położonej bazy nad Morzem Czarnym, blisko granicy z Ukrainą. Do tej pory dostarczono 21 samolotów. 16 sztuk jest już w służbie 48. Eskadry Myśliwskiej w bazie Câmpia Turzii, a pięć jest przydzielonych do 571. Eskadry Myśliwskiej w bazie Mihail Kogălniceanu. Te maszyny, w pełni operacyjne, mają pozostać w służbie co najmniej przez 10 lat, co pokrywa się z okresem przejściowym do wprowadzenia myśliwców F-35.

Dostawa ta jest częścią kontraktu wspieranego przez USA, co obejmuje nie tylko samoloty, ale także pakiety szkoleniowe dla pilotów i personelu naziemnego. Rumuńscy lotnicy przechodzili treningi w Norwegii i USA, a dodatkowo korzystają z Europejskiego Centrum Szkolenia F-16 (European F-16 Training Center, EFTC) w Fetești, założonego w 2023 roku we współpracy z Holandią i Lockheed Martin. Centrum to, wyposażone w 18 holenderskich F-16, służy nie tylko Rumunii, ale także Ukrainie i innym sojusznikom NATO. W kwietniu 2025 roku Holandia przekazała F-16 na stałe Rumunii, tworząc czwartą eskadrę szkoleniową.

Integracja nowych F-16 z istniejącą flotą wymaga modernizacji infrastruktury, w tym hangarów i systemów radarowych. Rumuńskie firmy, takie jak Aerostar Bacău, biorą udział w pracach konserwacyjnych i ulepszeniach, co wspiera lokalny przemysł obronny. Samoloty są uzbrojone w standardowe uzbrojenie NATO, w tym pociski powietrze-powietrze AIM-120 AMRAAM i AIM-9 Sidewinder, a także bomby kierowane JDAM, co znacząco podnosi zdolności obronne Rumunii.

Historia pozyskania samolotów F-16 z Norwegii

Proces pozyskania norweskich F-16 przez Rumunię ma swoje korzenie w 2021 roku, kiedy rumuńskie Ministerstwo Obrony Narodowej rozpoczęło poszukiwania nowych myśliwców w celu zastąpienia wysłużonych MiG-21 LanceR. Te radzieckie maszyny, modernizowane w latach 90. we współpracy z izraelską firmą Elbit Systems, osiągnęły kres swoich możliwości operacyjnych. W maju 2023 roku MiG-21 zostały ostatecznie wycofane ze służby po serii incydentów, w tym awarii, które podważyły ich niezawodność.

Rumunia, jako członek NATO od 2004 roku, skierowała wzrok na amerykańskie samoloty. W grudniu 2021 roku rząd w Bukareszcie zatwierdził plan zakupu 32 używanych F-16 z Norwegii, szacowany na około 454 miliony euro. Z tej kwoty 354 miliony euro przeznaczono na same samoloty, a reszta na wsparcie logistyczne, części zamienne i usługi modernizacyjne zapewniane przez Stany Zjednoczone. Norwegia, która w 2022 roku zakończyła wycofywanie swojej floty 64 F-16 (zastępowanych przez zaawansowane F-35), stała się naturalnym dostawcą. Te norweskie maszyny, służące od lat 80., były w doskonałym stanie technicznym dzięki regularnym przeglądom i modernizacjom.

Oficjalna umowa między rządami Rumunii i Norwegii została podpisana 4 listopada 2022 roku, z wartością 388 milionów euro. Transakcja wymagała aprobaty USA, jako producenta F-16, co zostało udzielone pod koniec 2022 roku. Samoloty w konfiguracji M6.5.2 (Mid-Life Upgrade Block 20) przeszły remonty i dostosowania w norweskich zakładach Kongsberg Aviation Maintenance Services (KAMS) w Kjeller. Obejmowały one aktualizację oprogramowania, awioniki i systemów uzbrojenia, aby dopasować je do standardów rumuńskiej floty. Pierwsze trzy F-16 wylądowały w Rumunii 28 listopada 2023 roku na bazie w Fetești, pilotowane przez rumuńskich lotników prosto z norweskiej bazy Rygge.

Dostawy odbywają się partiami, co pozwala na stopniową integrację z siłami powietrznymi. Do sierpnia 2025 roku dostarczono 21 samolotów: 16 do 48. Eskadry Myśliwskiej w bazie 71. „General Emanoil Ionescu” w Câmpia Turzii oraz 5 do wspomnianej 571. Eskadry w Mihail Kogălniceanu. Pozostałe 11 maszyn ma dotrzeć do końca 2025 roku, tworząc dwie pełne eskadry (po 16 samolotów każda). 

Siły powietrzne Rumunii

Rumuńskie siły powietrzne przeszły długą drogę od czasów komunizmu, kiedy opierały się głównie na radzieckich MiG-ach i Ił-ach. Dziś, w 2025 roku, Rumuńskie Siły Powietrzne liczą około 147 jednostek lotniczych, w tym transportowce C-130 Hercules i C-27J Spartan, śmigłowce IAR 330 Puma oraz szkolne IAR 99 Șoim. Kluczowym elementem jest flota F-16, która do sierpnia 2025 roku obejmuje 38 maszyn: 17 z Portugalii (dostarczone w latach 2016-2021 w ramach programu Peace Carpathian) oraz 21 z Norwegii.

Portugalskie F-16 (Block 15 MLU w konfiguracji M5.2R) tworzą pierwszą eskadrę w Fetești, podczas gdy norweskie (Block 20 MLU) budują drugą i trzecią w Câmpia Turzii oraz Mihail Kogălniceanu. Do końca roku flota wzrośnie do 49 F-16, co pozwoli na pełne operacje trzech eskadr.

Modernizacja sił powietrznych jest ściśle związana z obowiązkami NATO. Rumunia uczestniczy w misjach Air Policing, w tym na Bałtyku (detaszment Carpathian Vipers w 2023 i 2025 roku, gdzie rumuńskie F-16 przechwyciły ponad 60 rosyjskich maszyn). W 2025 roku cztery F-16 zostały wysłane do Litwy na rotację NATO. Budżet obronny Rumunii na poziomie 2,5% PKB (ok. 3,2% w latach 2024-2028) wspiera te wysiłki, w tym zakup 32 F-35A za 7,2 miliarda dolarów (podpisany w listopadzie 2024 roku, dostawy od 2030). 

Proces pozyskania F-35 przez Rumunię odbywa się w ramach Foreign Military Sales (FMS) – rządowego programu sprzedaży uzbrojenia USA sojusznikom. Jest to transakcja rząd-rząd (government-to-government). Cały program podzielono na dwie fazy, z opcją na 48 samolotów (trzy eskadry po 16 maszyn każda), choć początkowo skupiono się na pierwszej fazie – 32 F-35A (wersja konwencjonalnego startu i lądowania).