Jakie nowoczesne śmigłowce zastąpią (pół)wiekowe Mi-2? Ruszyła procedura

Spis treści

1. Nowoczesny system szkolenia
2. Jakie maszyny i systemy mogą być brane pod uwagę?
3. Europejski śmigłowiec, na którym szkolą się piloci Apache
4. Polsko-włoska oferta PZL-Świdnik

Musi być to dla młodych pilotów w Dęblińskiej Lotniczej Akadami Wojskowej doświadczenie zadziwiające. Z lekkich, wyposażonych w cyfrowo-analogową awionikę śmigłowców jednosilnikowych Cabri G2 przesiadają się na niezbyt udane jednosilnikowe SW-4 Puszczyk i dwusilnikowe Mi-2, które są często starsze od rodziców pilotów którzy w nich zasiadają. Śmigłowce Mi-2 były produkowane w zakładach PZL-Świdnik i był to najliczniejszy typ w polskim lotnictwie przez całe dekady. Tylko dlatego jest jeszcze na czym szkolić pilotów, którzy przed trafieniem za stery dwusilnikowej maszyny bojowej muszą uzyskać odpowiednie uprawnienia na śmigłowcu szkolnym, dwusilnikowym.

Obecnie do szkolenia ściągane są z jednostek lotniczych w całym kraju śmigłowce Mi-2. Sprawne, do lotów, niesprawne na części. Proces ten jednak nie zapewni długo możliwości eksploatacji tych maszyn, a zakres możliwego szkolenia jest ograniczonych. Mi-2 brakuje nie tylko nowoczesnej awioniki, czyli wyposażenia pilotażowo-nawigacyjnego, ale też możliwości szkolenia w zakresie uzbrojenia. Nie powinno to dziwić w przypadku śmigłowca, który już w 2017 roku obchodził rocznicę pięćdziesięciu lat służby w polskim lotnictwie wojskowym.

Nowoczesny system szkolenia

Początkowo śmigłowce do szkolenia zaawansowanego i w zakresie użycia uzbrojenia planowano pozyskać w ramach programu śmigłowca wielozadaniowego Perkoz. Jednak tego typu unifikacja nie jest najlepszą opcją. Wymagania wobec innych wariantów programu Perkoz wymuszałyby zakup do szkolenia maszyny znacznie większej i kosztowniejszej w eksploatacji niż jest to potrzebne. Dlatego dobrze się stało, że z tego programu wydzielone zostały 24 śmigłowce o szkolenia pilotów bojowych wraz z całym systemem Powinien on obejmować symulatory i trenażery, pozwalające na szybkie i ekonomicznie wydajne przeszkolenie pilotów zanim zasiądą za sterami prawdziwej maszyny.

Symulator to ostatni krok przed śmigłowcem i zapewnia bardzo wysoki stopień odwzorowania rzeczywistości. Nie tylko jeśli chodzi o to co widzi i obsługuje załoga w kabinie, ale też w ograniczonym zakresie ruchy maszyny. Symulator pozwala też w bezpieczny sposób przeszkolić pilotów w procedurach awaryjnych. Od niegroźnych sytuacji, po poważne awarie napędu czy inne ekstremalne zdarzenia. Wyrabia to nawyki i umiejętności które ratują życie w realnej sytuacji zagrożenia.

Śmigłowiec stanowi zwieńczenie całego systemu szkolenia i zapewnia możliwość nie tylko potwierdzenia umiejętności zdobytych w symulatorze, ale też rozwój w warunkach realnego lotu. Celem programu jet szkolenie pilotów maszyn bojowych, dlatego istotnym elementem jest tutaj użycie uzbrojenia. Oznacza to, odpowiednia maszyna powinna przenosić uzbrojenie takie jak śmigłowce bojowe, lub też pozwalające na odpowiednie szkolenie w zakresie techniki i taktyki oraz procedur podczas jego użycia. W tym przypadku oznacza to nie tylko pociski niekierowane czy broń lufową, ale również uzbrojenie kierowane. Oznacza to dość wysoki „próg wejścia” do tego programu.

Jakie maszyny i systemy mogą być brane pod uwagę?

W obecnej chwili procedura tak naprawdę dotyczy ustalenia, jakie śmigłowce i systemy szkolenia są dostępne na rynku. W tym celu Agencja Uzbrojenia uruchomiła „wstępne konsultacje rynkowe”, w ramach których zainteresowane podmioty złożą propozycje wraz z informacjami do 29 stycznia 2024 roku. W okresie od 14 lutego do 15 marca mają być prowadzone konsultacje z przedstawicielami wybranych oferentów. Na tej podstawie Agencja Uzbrojenia będzie mogła określić to, co znajdzie się w wymaganiach przetargu lub innej procedury zakupowej.

Obecnie konsultacje dotyczą następujących elementów systemu szkolenia:

• 24 śmigłowców w konfiguracji do prowadzenie szkolenia z użyciem lotniczych środków bojowych;
• systemu szkoleniowego (symulatory i trenażery);
• pakietu logistycznego;
• usługi wsparcia materiałowego;
• pakietu szkoleniowego;
• przystosowania bądź budowy odpowiedniej infrastruktury dla wyżej wymienionych środków.

Oznacza to utworzenie we wskazanej przez wojsko lokalizacji, którą niemal z pewnością jest Lotnicza Akademia Wojskowa w Dęblinie, pełnego zaplecza do realizacji procesu szkolenia, o którym wcześniej pisałem. Co ciekawe, podczas ostatniego, ubiegłorocznego Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego w Kielcach zaprezentowano dwie kompleksowe oferty tego typu systemów szkolenia.

Europejski śmigłowiec, na którym szkolą się piloci Apache

Koncern Airbus Helicopters przedstawił system szkolenia wykorzystywany m.in. we Francji, ale również przez Armię Brytyjską, która posiada na uzbrojeniu śmigłowce uderzeniowe Apache. Oprócz symulatorów i trenażerów w skład tego rozwiązania wchodzą śmigłowce H135 i H145M. Oba typy są maszynami dwusilnikowymi o ujednoliconym systemie awioniki. H135/EC135 są wykorzystywane w Polsce przez Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. H145/EC145 jest jego większym krewniakiem. H145M to najnowszy wariatn tej maszyny, opracowany jako lekki wojskowy śmigłowiec wielozadaniowy, który od starszych wariantów różni się m.in. zastosowaniem fenestronu (wentylatora ogonowego), nowej przekładni i mocniejszych silników Arriel 2E (667 kW każdy) sterowanych układem elektronicznym FADEC i modułowej awioniki Helionix.

Warto też powiedzieć, że wariant maszyny H145M, dostosowany do wymagań amerykańskich sił zbrojnych służy w US Army pod oznaczeniem UH-72 Lakota. Jest to obecnie podstawowy typ lekkich maszyn, wykorzystywanych zarówno w zadaniach szkoleniowych jak też misjach związanych z bezpieczeństwem i sytuacjami kryzysowymi.

Dużym atutem maszyny Airbus Helicopters H145M jest modułowy system HForce, pozwalający na wykorzystanie głowicy optoelektronicznej, systemów samoobrony oraz uzbrojenia różnego typu. W najprostszej wersji są to rakiety niekierowane i broń lufowa. W wariancie zaawansowanym są to rakiety kierowane laserowo oraz przeciwpancerne pociski kierowane Spike ER2, pozwalające na atakowanie celów spoza pola widzenia (NLOS), czyli gdy śmigłowiec kryje się za przeszkodami terenowymi.

Polsko-włoska oferta PZL-Świdnik

Konkurencyjną propozycję w ubiegłym roku zaprezentowały zakłady PZL-Świdnik, należące do koncernu Leonardo Helicopters. Obejmuje ona zarówno symulatory i program szkolenia stosowany m.in. przez włoskie siły zbrojne, którego kluczowym elementem jest śmigłowiec lekki AW109 lub jego wersja wojskowa AW109M. Jest to popularna maszyna w służbach porządku publicznego, ale spełniająca też wymagania jeśli chodzi o szkolenie pilotów. Trzytonowy AW109 jest napędzany dwoma silnikami P&W PW-206C i jego istotną zaletą jest awionika zunifikowana z systemami stosowanymi na wprowadzonych w ubiegłym roku do służby w Lotnictwie Wojsk Lądowych średnich maszyn wielozadaniowych AW149.

AW109M może być wyposażony w optoelektroniczną głowicę obserwacyjną i przenosić uzbrojenie niekierowane. W obecnej chwili maszyny nie przenoszą uzbrojenia kierowanego, ale w roli śmigłowca szkolnego lub wielozadaniowego są wykorzystywane szeroko na całym świecie.

Oczywiście lista potencjalnych uczestników postępowania jest znacznie szersza. Obejmując m.in. koncern Bell który dostarcza śmigłowce dla polskiej policji i od wielu lat dostarcza śmigłowce wojskowe oraz specjalistyczne dla sił zbrojnych oraz służb mundurowych na całym świecie. Istotne jest, aby wybrane zostało rozwiązanie nowoczesne, mające perspektywy rozwojowe i możliwie optymalne ekonomicznie. Czego sobie i państwu życzę.