Spis treści
- Karanie przygotowań do ataków – reakcja na nowe zjawiska
- Walka z finansowaniem terroryzmu – wdrożenie europejskich wytycznych
- Nadzór nad szpiegami – zaostrzenie przepisów
- Rosyjskie działania szpiegowskie poważnym zagrożeniem
Minister sprawiedliwości Stefanie Hubig podkreśliła, że planowana ustawa jest odpowiedzią na ataki na wolność ze strony terrorystów, ekstremistów i autorytarnych reżimów. „Terroryści, ekstremiści i autorytarne reżimy atakują naszą wolność” – powiedziała Hubig.
„Będziemy rozwijać prawo karne i dostosowywać je do nowych zagrożeń”.
Nowe przepisy mają umożliwić organom ścigania skuteczniejsze przeciwdziałanie przygotowaniom do terroryzmu i wojnie hybrydowej.
Karanie przygotowań do ataków – reakcja na nowe zjawiska
Projekt ustawy przewiduje rozszerzenie zakresu kar za przygotowania do poważnych przestępstw przeciwko państwu. W przyszłości ma to obejmować również przypadki, w których przygotowywany jest atak z użyciem niebezpiecznego narzędzia, takiego jak pojazd czy nóż.
Jest to reakcja na coraz częstsze ataki lub planowane szaleńcze rajdy z użyciem noży lub innych codziennych przedmiotów. Od 2016 roku odnotowano co najmniej cztery znaczące incydenty z użyciem pojazdu jak w Berlinie w 2016, Magdeburgu w 2024, Monachium w 2025 i Mannheim w 2025. W 2024 roku w Niemczech odnotowano 29 014 przestępstw z użyciem noża, z czego większość to ataki, a nie tylko groźby. Wzrost takich incydentów (np. w Solingen w 2024 roku) skłonił rząd do wprowadzenia zakazu noszenia noży na imprezach publicznych. Tak więc osoby planujące takie ataki będą mogły być pociągnięte do odpowiedzialności.
W 2023 roku w całej Unii Europejskiej odnotowano 120 ataków terrorystycznych, z czego 98 zakończyło się powodzeniem, 9 było nieudanych, a 13 udaremniono. W Niemczech w 2023 roku aresztowano 51 osób w związku z przestępstwami terrorystycznymi, co plasuje kraj wśród czterech państw UE z największą liczbą zatrzymań (obok Hiszpanii, Francji i Belgii). Terroryzm dżihadystyczny był najbardziej śmiercionośny, powodując 6 ofiar śmiertelnych i 12 rannych w całej UE, choć szczegółowe dane dla Niemiec nie zostały wyodrębnione w raporcie Europolu (TE-SAT 2024). Europol podkreśla, że w ponad 70% aresztowań za terroryzm dżihadystyczny w UE sprawcy są obywatelami UE, co komplikuje identyfikację zagrożeń.
Ponadto, przepis ma penalizować ponowny wjazd do Niemiec w celu popełnienia przestępstwa terrorystycznego, co ma na celu ograniczenie zagrożenia ze strony tzw. „Foreign Terrorist Fighters”.
Walka z finansowaniem terroryzmu – wdrożenie europejskich wytycznych
Rozszerzony zostanie także przepis dotyczący finansowania terroryzmu, aby objął nowe formy tego procederu i ograniczył grunt dla zorganizowanych działań terrorystycznych. Wdrożone zostaną wytyczne europejskiej dyrektywy dotyczącej zwalczania terroryzmu.
Dyrektywa (UE) 2017/541 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie zwalczania terroryzmu ustala m.in wspólną definicję aktów terrorystycznych, obejmującą takie czyny jak ataki na życie, infrastrukturę czy porwania, dokonane w celu zastraszenia ludności, destabilizacji struktur państwowych lub wpłynięcia na decyzje polityczne.
Państwa członkowskie są zobowiązane do penalizacji działań przygotowawczych, takich jak szkolenie w celach terrorystycznych, organizowanie lub ułatwianie podróży w celu popełnienia aktów terrorystycznych (np. przez tzw. „foreign terrorist fighters”) oraz publiczne nawoływanie do terroryzmu.
Poza tym dyrektywa wymaga, aby kraje UE uznawały finansowanie terroryzmu za przestępstwo, w tym dostarczanie lub gromadzenie środków na cele terrorystyczne, nawet jeśli nie prowadzą one bezpośrednio do konkretnego ataku. A także uwzględnia współczesne zagrożenia, takie jak ataki z użyciem łatwo dostępnych narzędzi (np. noży, pojazdów) czy działania w cyberprzestrzeni, w tym radykalizacja online.
Nadzór nad szpiegami – zaostrzenie przepisów
W walce ze szpiegostwem zaostrzony zostanie przepis dotyczący działalności agenturalnej. Zmiana ma umożliwić stosowanie określonych tajnych środków dochodzeniowych, takich jak przeszukania online czy akustyczny monitoring pomieszczeń mieszkalnych.
Uwaga skupia się tu przede wszystkim na rosnących zagrożeniach ze strony Rosji, szczególnie od czasu ataku na Ukrainę w lutym 2022 roku. Zmiana ma umożliwić stosowanie określonych tajnych środków dochodzeniowych, niezbędnych przy ściganiu członków obcych służb wywiadowczych.
Rosyjskie działania szpiegowskie poważnym zagrożeniem
Kilka dni temu Wojskowa Służba Kontrwywiadu Niemiec (Militärische Abschirmdienst - MAD) poinformowała, że odnotowała znaczny wzrost działań szpiegowskich rosyjskich służb wywiadowczych w Niemczech. „Mówimy o gwałtownym wzroście liczby przypadków szpiegostwa i działań hybrydowych. Podejście jest bardziej masowe, a zarazem bardziej agresywne” - powiedziała szefowa MAD Martina Rosenberg Niemieckiej Agencji Prasowej (DPA).
Według raportu wywiadu Rosja ucieka się do znanych metod, ale rozszerza je o nowe narzędzia.
„Postępują tak, jak to robiliśmy w czasie zimnej wojny, i poszerzają swój arsenał narzędzi” – powiedziała Rosenberg.
Służba Kontrwywiadu Wojskowego (MAD) donosi o wzmożonej aktywności w zakresie rozpoznania obiektów militarnych, cyberataków, sabotażu linii zaopatrzeniowych oraz operacji z użyciem zaawansowanych dronów odpornych na zakłócenia. W ramach tzw. hybrydowych strategii destabilizacji stosowana jest również celowa dezinformacja.
Jak podaje agencja DPA, liczba podejrzanych przypadków niemal podwoiła się w ciągu roku. Rosyjscy agenci wykorzystywali trasy wjazdu przez kraje trzecie, opierając się na osobistych kontaktach w swoich sieciach, w tym z osobami związanymi z Rosją. „Osoby o rosyjskich korzeniach, etniczni Niemcy powracający z zagranicy lub osoby powiązane z Rosją mogą stać się celem werbunku” – ostrzegł przedstawiciel MAD, Rosenberg. Sytuacja staje się szczególnie problematyczna, gdy niemieccy żołnierze lub osoby z podwójnym obywatelstwem napotykają trudności podczas prywatnych wizyt w Rosji lub krajach z nią sprzymierzonych. W takich przypadkach istnieje ryzyko, że mogą zostać poddani naciskom lub zmuszeni do współpracy z rosyjskimi służbami.
W ostatnich miesiącach niemieckie okręty wojenne kilkakrotnie stawały się celem podejrzewanych aktów sabotażu: czasami chodziło o przecięte wiązki kabli, czasami o opiłki metalu w napędzie, a czasami o olej w systemie wody pitnej. Rosyjskie służby, takie jak FSB, SWR i GRU, coraz częściej werbują osoby do krótkoterminowych zadań, często za pośrednictwem mediów społecznościowych. Są to tzw. „samotni sprawcy”, którzy nie są formalnie związani ze służbami, ale wykonują zadania szpiegowskie lub sabotażowe. Przykładem jest sprawa z maja 2024 roku, gdzie niemiecki żołnierz został skazany na 3,5 roku więzienia za przekazywanie Rosji dokumentów służbowych.
W 2024 roku odnotowano próby sabotażu, takie jak podpalenia czy wysyłanie „niekonwencjonalnych urządzeń zapalających” przez firmy kurierskie, co mogło prowadzić do katastrof, np. lotniczych. Incydenty te przypisuje się rosyjskim służbom, które dążą do destabilizacji Niemiec.
Ministerstwo Sprawiedliwości poinformowało, że projekt ustawy został rozesłany do krajów związkowych, a wersja dokumentu jest dostępna na stronie internetowej Federalnego Ministerstwa Sprawiedliwości i Ochrony Konsumentów.
