– Tylko przez pierwsze sześć miesięcy 2024 r. mieliśmy blisko pół tysiąca wniosków o produkty Copernicus od krajów członkowskich, które dotyczyły sytuacji na granicach – wylicza Marta Krywanis, senior research officer w Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej.
Jak podkreśla, najskuteczniejsza dla monitoringu granic jest integracja różnych technologii i łączenie danych pozyskanych z różnych źródeł.
– Dane satelitarne są ważnym źródłem informacji i wykorzystywane są w ochronie granic zewnętrznych Unii Europejskiej. Techniki satelitarne wykorzystywane przez Straż Graniczną i Przybrzeżną służą do nawigacji, komunikacji, jak również obserwacji Ziemi. Przykładowo Copernicus, czyli europejski system obserwacji Ziemi, służy nam do tego, by monitorować oraz docelowo zwalczać nielegalną migrację oraz różne działania kryminalne na obszarze granicznym – wskazuje Marta Krywanis.
Frontex od 2015 r. wykorzystuje dane programu Copernicus. Zgodnie z umową z Komisją Europejską agencja działa jako centralny punkt kontaktowy w zakresie dostarczania serwisu Copernicus do nadzoru granic (Copernicus Border Surveillance Service).
Dane z satelitów pozwalają obserwować sytuację na zewnętrznych granicach UE i zapewnić ocenę ryzyka. We współpracy z Dyrekcją Generalną ds. Przemysłu Obronnego i Przestrzeni Kosmicznej agencja wspiera poszczególne kraje w lepszym wykrywaniu nielegalnej migracji na zewnętrznych granicach czy zwalczaniu przestępczości transgranicznej.
Frontex, jako agencja jest delegowana przez Komisję Europejską do dostarczania serwisu Copernicus do krajów członkowskich, by miały one informacje o tym, co się dzieje na granicach, czy są jakieś podejrzane działalności. Dane te pozwalają analizować czynniki wpływające na migrację, monitorować zachowania nieresponsywnych łodzi. W gruncie rzeczy są to informacje, które pozwalają na analizę obrazową i dostarczanie ważnych informacji również w operacjach.
– Obserwujemy coraz częściej zapotrzebowanie na dane satelitarne. We Fronteksie mamy nasze centrum monitorowania sytuacji na granicach, ale oprócz tego kraje członkowskie wnioskują do nas o produkty/raporty. Frontex obecnie dostarcza 17 różnych produktów, jeżeli chodzi o zobrazowania Copernicus, i widzimy wzrost zapotrzebowania na te produkty z roku na rok. Jest to związane oczywiście z sytuacją geopolityczną, z tym, co się dzieje obecnie na granicach.
Frontex szacuje, że w 2023 r., kiedy odnotowano najwyższy poziom nielegalnej migracji od 2016 r., udało się uratować 43 tys. osób na morzu i odesłać 39 tys. migrantów do ich krajów pochodzenia w ramach 24 operacji.
– Dane satelitarne są bardzo użyteczne jako dane bazowe, ale powinniśmy myśleć o tym, z czym można je jeszcze zintegrować, by obraz sytuacji na granicach był jeszcze bardziej dokładny, dostarczany jeszcze szybciej, żeby reakcja na granicach była szybsza. Mówię tutaj o zastosowaniu m.in. bezzałogowych statków powietrznych, sensorów naziemnych. Dopiero ta integracja różnych technologii daje nam informację, która służy podczas operacji zapewniania ochrony granic zewnętrznych Unii Europejskiej – uważa Marta Krywanis.
Serwis Copernicus to unijny program obserwacji Ziemi, którego celem jest przede wszystkim dostarczanie dokładnych i aktualnych danych na temat stanu środowiska naturalnego, zmian klimatycznych oraz różnych zjawisk na Ziemi. Jest to jeden z największych w świecie programów tego typu, realizowany wspólnie przez Komisję Europejską, Europejską Agencję Kosmiczną (ESA), Europejską Organizację Eksploatacji Satelitów Meteorologicznych (EUMETSAT) oraz inne instytucje.
Program wykorzystuje specjalnie zaprojektowane satelity (Sentinel), które zbierają dane w wysokiej rozdzielczości, m.in. obrazy radarowe i optyczne Ziemi. Elementem Copernicusa jest monitoring granic UE (Copernicus Border Surveillance Service) realizowany przez EUROSUR Fusion Services (EFS). Obserwację prowadzi się wykorzystując do tego celu wspomniane satelity, drony, samoloty obserwacyjne, radary itd.
Frontex jest unijną agencją powstałą w 2004 r. Nie wszyscy wiedzą, że jej siedziba znajduje się w… Warszawie. Obecnie agencją kieruje Holender Hans Leijtens.
Polska dotąd nie zwracała się o bezpośrednią pomoc Frontexu w związku z sytuacją, kryzysem migracyjnym, na granicy z Białorusią. Straż Graniczna współpracuje jednak z agencją w wymianie danych i informacji. Wspieramy za to działania Frontexu w innych krajach. Wysyłamy (m.in. Litwie) sprzęt i funkcjonariuszy do wsparcia operacji przeciwko nielegalnym migracjom i hybrydowym działaniom Białorusi...
