Irańskie śmigłowce w ogniu. Izrael niszczy amerykańskie AH-1 Cobra

Według podanych informacji operacja została przeprowadzona za pomocą precyzyjnych nalotów, zanim śmigłowce mogły zostać wykorzystane do walki.

„W ramach akcji prewencyjnej Siły Powietrzne zidentyfikowały i uderzyły w pięć irańskich śmigłowców szturmowych AH-1 Cobra znajdujących się w bazie wojskowej w regionie Kermanszah. Śmigłowce te miały na celu zaszkodzenie izraelskim samolotom operującym nad Iranem”.

Potem poinformowano także, że samoloty sił powietrznych zaatakowały i zniszczyły trzy kolejne śmigłowce bojowe w bazie wojskowej w rejonie Ramanshah.

Jakie śmigłowce posiada Iran?

Iran jeśli chodzi o śmigłowce wojskowe, to posiada także:

• Boeing CH-47C Chinook: Przed rewolucją Iran nabył ponad 100 ciężkich śmigłowców transportowych;
• Bell 214A/C Isfahan (Shabaviz 2-75): Iran zakupił 287 egzemplarzy Bell 214, które służą jako lekkie śmigłowce transportowe i szturmowe;

• Bell 206 JetRanger (Shabaviz 2061): Iran nabył ponad 100 Agusta-Bell 206 w latach 70. Reverse-engineered jako Shabaviz 2061, służą do szkolenia, rozpoznania i lekkich misji transportowych;

• Bell 212: Iran posiada ok. 32 egzemplarze Bell 212, używane przez armię i marynarkę do transportu VIP, misji ratowniczych i wsparcia;

• Mil Mi-17/171: Iran otrzymał od Rosji w latach 2000–2006 ok. 36 śmigłowców Mi-17 i Mi-171, używanych przez marynarkę (IRIN) w roli przeciw okrętom podwodnym (ASW) oraz przez armię do transportu i misji uzbrojonych;

• Sikorsky SH-3 Sea King: Iran operuje 8 egzemplarzami SH-3, pierwotnie przeznaczonymi do zwalczania okrętów podwodnych, ale obecnie używanymi głównie do transportu VIP i misji morskich;

• Sikorsky RH-53D Sea Stallion: Kilka egzemplarzy używanych przez marynarkę do misji trałowania min i transportu;

• HESA Shahed 278: Lekki śmigłowiec oparty na Bell 206, opracowany lokalnie przez IRGC. Używany do patrolowania, rozpoznania i szkolenia;

• HESA Saba-248: Śmigłowiec wielozadaniowy z 2016 roku, podobny do AgustaWestland AW119

• Mil Mi-28 (potencjalne): W 2023 roku Iran potwierdził zainteresowanie zakupem rosyjskich śmigłowców szturmowych Mi-28NE Night Hunter (ok. 18 egzemplarzy). Nie potwierdzono dostaw do 2025 roku.

Kilka dni wcześniej izraelskiej armii udał się zniszczyć legendarne samoloty F-14 Tomcat, które są ostatnimi wykorzystywanymi samolotami bojowymi zakupionymi jeszcze przed rewolucją islamską 1979 roku z USA, kiedy zakupiono ich 79 egzemplarzy. Szacuje się, że w 2025 roku pozostaje ok. 20–25 sprawnych.

Jakie samoloty bojowe ma Iran?

• McDonnell Douglas F-4D/E Phantom II - zakupiono 209 sztuk (32 F-4D, 177 F-4E) w latach 1968–1979, plus 8 RF-4E rozpoznawczych. Obecnie szacuje się ok. 40–60 sprawnych;

• Northrop F-5A/B/E/F Tiger II: Iran otrzymał 127 F-5A/B w latach 1965–1972 i 169 F-5E/F w 1973–1977. Szacunkowo 50–70 pozostaje w służbie;

• MiG-29/UB: Zakupiono 25 sztuk od ZSRR w latach 1989–1991, plus 4 przechwycone z Iraku w 1991 roku. Szacunkowo 15–20 sprawnych;

• Su-22M4: Około 15 egzemplarzy przejętych z Iraku w 1991 roku podczas operacji „Pustynna Burza”. Szacunkowo kilka pozostaje sprawnych;

• Su-24MK: Zakupiono 12 sztuk od ZSRR w latach 1990–1991, plus ok. 7 przejętych z Iraku. Szacunkowo 10–15 sprawnych;

• Chengdu J-7M/FT-7 (F-7 Airguard): Iran zakupił ok. 40–50 egzemplarzy od Chin w latach 80. i 90., będących kopiami MiG-21. Szacunkowo 20–30 sprawnych.

• Dassault Mirage F1: Przejęto ok. 24 egzemplarze z Iraku w 1991 roku. Szacunkowo 5–10 pozostaje sprawnych;

• HESA Azarakhsh: Lokalna modyfikacja F-5, wprowadzona w latach 90. Liczba w służbie nieznana, prawdopodobnie kilka egzemplarzy;

• HESA Qaher-313: Prezentowany od 2013 roku jako „myśliwiec stealth 5. generacji”. Uważany jest za makietę lub propagandową mistyfikację, z uwagi na brak dowodów na zdolność do lotu prawdopodobnie nie jest w służbie operacyjnej.

• W 2025 roku Iran potwierdził zakup 24 egzemplarzy Su-35 od Rosji, pierwotnie przeznaczonych dla Egiptu. Nie potwierdzono oficjalnie jeszcze dostaw chociaż spekuluje się, że jakieś pierwsze sztuki dotarły.

Śmigłowiec AH-1J Cobra w służbie Iranu

Śmigłowce Bell AH-1J Cobra zostały nabyte przed rewolucją islamską w 1979 roku, i mimo upływu dekad pozostają istotnym elementem irańskiej armii lotniczej (IRIAA). Iran zakupił w 1971 roku 202 egzemplarze wersji AH-1J International, z czego 62 były zdolne do przenoszenia pocisków przeciwpancernych TOW.

Iran intensywnie wykorzystywał Cobry podczas wojny z Irakiem (1980–1988), gdzie okazały się skuteczne w walce z czołgami i śmigłowcami przeciwnika, osiągając m.in. potwierdzone zestrzelenia irackich Mi-24 i MiG-21. Piloci, tacy jak Ali Akbar Shiroodi i Ahmad Keshvari, zyskali status bohaterów wojennych. Około połowy floty (ok. 100 maszyn) została utracona z powodu walk, wypadków i zużycia. Sankcje uniemożliwiły dostęp do części zamiennych, co zmusiło Iran do rozwinięcia własnego programu modernizacji.

W ramach projektu Panha 2091 Toufan, prowadzonego przez Irańską Organizację Przemysłu Lotniczego (IAIO) i firmę Panha, śmigłowce zostały gruntownie zmodernizowane. Warianty Toufan I (2010) i Toufan II (2013) otrzymały węższy kadłub dla lepszej manewrowości, pancerne szkło w kokpicie, nową awionikę z GPS, radar ostrzegawczy (RWR) z 360-stopniowym pokryciem oraz nosową kamerę FLIR do celowania. Uzbrojenie obejmuje działko M197 20 mm, rakiety 70 mm i 127 mm, pociski przeciwpancerne Toufan (odpowiednik TOW) oraz potencjalnie rakiety powietrze-powietrze Misagh-2. Flota IRIAA liczy obecnie kilkadziesiąt maszyn, choć dokładna liczba sprawnych śmigłowców jest niejasna – szacuje się, że ok. 20–30, z czego niektóre służą jako źródło części.

Śmigłowce są używane głównie przez Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej (IRGCAA) do misji rozpoznawczych, zwalczania powstańców i wsparcia lądowego. Iran rozważa zastąpienie Cobr rosyjskimi Mi-28, ale sankcje i wiek maszyn ograniczają ich zdolności bojowe w starciu z nowoczesnymi siłami, np. izraelskimi.

Mimo modernizacji, Toufan pozostaje reliktem, utrzymywanym dzięki irańskiej pomysłowości, ale niewystarczającym wobec współczesnych zagrożeń, takich jak zaawansowane systemy obrony powietrznej Izraela.

AH-1J Cobra

Bell AH-1J Cobra to dwumiejscowy, dwusilnikowy śmigłowiec szturmowy, będący wersją eksportową serii AH-1 Cobra, opracowaną przez amerykańską firmę Bell Helicopter dla marynarki wojennej USA i międzynarodowych odbiorców, takich jak Iran. Wprowadzony w latach 70., AH-1J International był przeznaczony głównie do zwalczania celów opancerzonych, wsparcia wojsk lądowych oraz misji rozpoznawczych. Poniżej przedstawiam zwięzły opis jego konstrukcji, możliwości i specyfiki.

Śmigłowiec ma wąski kadłub o długości 13,6 m i masie startowej do 4536 kg, z tandemowym układem kokpitu (pilot z tyłu, strzelec z przodu). Napędzany jest dwoma silnikami turbinowymi Pratt & Whitney T400-CP-400 o łącznej mocy 1800 KM, co zapewnia prędkość maksymalną 333 km/h, zasięg ok. 507 km i pułap 3500 m. Wyposażony w dwułopatowy wirnik główny i ogonowy, charakteryzuje się wysoką manewrowością, idealną do działań na niskich wysokościach.

Uzbrojenie obejmuje trójlufowe działko M197 kal. 20 mm (750 pocisków) w ruchomej wieżyczce pod nosem, a na bocznych wysięgnikach może przenosić do 8 pocisków przeciwpancernych BGM-71 TOW (w wersji TOW-capable), rakiety niekierowane Hydra 70 mm (do 76 sztuk) lub zasobniki z działkami. Systemy celownicze, oparte na optyce i noktowizji, były zaawansowane jak na lata 70., choć dziś считаются przestarzałymi. Wyposażenie obejmuje podstawową awionikę, radiostacje i systemy samoobrony, takie jak flary.

AH-1J wyróżniał się prostą, wytrzymałą konstrukcją, łatwością obsługi i skutecznością w walce z pojazdami opancernymi, co sprawiło, że był ceniony w konfliktach takich jak wojna iracko-irańska (1980–1988). Jednak brak nowoczesnych systemów obronnych, np. przeciw rakietom MANPADS, oraz ograniczone możliwości w walce nocnej czynią go podatnym na współczesne zagrożenia. W służbie Iranu, zmodernizowany jako Panha 2091 Toufan, pozostaje w użyciu dzięki lokalnym ulepszeniom, choć jego efektywność jest ograniczona przez sankcje i wiek konstrukcji.