Kluczowy krok w zdolnościach Paryża
Francja wykonała ważny krok w kierunku odbudowy i unowocześnienia swoich strategicznych zdolności wywiadowczych, ogłaszając pierwszy lot nowej generacji samolotu rozpoznawczego ARCHANGE (Avion de Renseignement à CHArge utile de Nouvelle GEnération). Maszyna ta bazuje na sprawdzonej platformie odrzutowca biznesowego Dassault Falcon 8X, która została głęboko zmodyfikowana i przekształcona w jeden z najbardziej zaawansowanych na świecie samolotów do misji SIGINT i ELINT, czyli przechwytywania i analizy sygnałów elektromagnetycznych pochodzących z radarów, systemów komunikacji oraz innych źródeł emisji.
Do lotu doszło 25 lipca 2025 roku z zakładów Dassault Aviation w Bordeaux‑Mérignac. Był to efekt wieloletnich prac badawczo-rozwojowych realizowanych przez francuską agencję ds. uzbrojenia DGA we współpracy z Dassault Aviation oraz firmą Thales, odpowiedzialną za integrację kluczowego wyposażenia – systemu CUGE (Capacité Universelle de Guerre Électronique).
CUGE to nowoczesna architektura elektroniczna, która czyni z ARCHANGE coś znacznie więcej niż klasyczny samolot rozpoznawczy – jest to mobilne laboratorium do prowadzenia zaawansowanego wywiadu elektronicznego, które potrafi nie tylko pasywnie przechwytywać sygnały, ale również aktywnie je analizować i jeśli zajdzie taka potrzeba prowadzić działania zakłócające.
Czym jest ARCHANGE?
ARCHANGE jest odpowiedzią na poważną lukę, która powstała w zdolnościach francuskich sił powietrznych po wycofaniu z eksploatacji dwóch wysłużonych samolotów Transall C-160G Gabriel. Maszyny te zakończyły swoją służbę w maju 2022 roku, a ich odejście odsłoniło strategiczną słabość Francji w zakresie samodzielnego zbierania informacji wywiadowczych na poziomie ponadregionalnym.
Do czasu wdrożenia ARCHANGE, Francuzi opierali się na tymczasowych, mniej skutecznych rozwiązaniach – takich jak zawieszane zasobniki wywiadowcze na myśliwcach Mirage 2000 czy leasingowane Beechcrafty ALSR. Żadne z tych rozwiązań nie mogło w pełni zastąpić dedykowanych platform SIGINT dalekiego zasięgu.
Sam Dassault Falcon 8X to konstrukcja, która dysponuje trzema silnikami o zasięgu ponad 11 000 kilometrów i bardzo nowoczesnym systemem awioniki. Wersja ARCHANGE została dodatkowo wzmocniona specjalistycznym wyposażeniem. Na jej kadłubie umieszczono masywne, aerodynamicznie zoptymalizowane zasobniki mieszczące anteny i sensory, a wnętrze przekształcono w centrum analizy danych i pracy operatorów. Szczególnie istotna jest możliwość prowadzenia misji z dużych wysokości i na bardzo dalekim dystansie, co pozwala nie tylko na obserwację szerokiego obszaru, ale również na pozostawanie poza zasięgiem wielu środków przeciwdziałania.
i
Kluczowym elementem jest wspomniany system CUGE opracowany przez Thalesa – zespół czujników i analizatorów sygnałowych, który może jednocześnie prowadzić działania wobec różnych typów emisji elektromagnetycznej. CUGE ma możliwość wykrywania i klasyfikowania źródeł sygnału w czasie rzeczywistym, lokalizowania ich pochodzenia geograficznego, a także w trybie aktywnym prowadzenia działań zakłócających.
System ten wykorzystuje również algorytmy sztucznej inteligencji oraz analitykę big data do automatycznego rozpoznawania wzorców sygnałów, co znacznie przyspiesza proces decyzyjny i podnosi jego precyzję. To oznacza, że ARCHANGE nie tylko zbiera dane, ale również je filtruje, interpretuje i udostępnia dowództwu niemal natychmiastowo.
Francuskie siły powietrzne planują wprowadzenie trzech samolotów ARCHANGE do eksploatacji do roku 2030, zgodnie z założeniami obecnej ustawy programowania obronnego (LPM). Za ich obsługę i wykorzystanie operacyjne odpowiadać będzie 54. eskadra rozpoznania elektronicznego (EEA 01.054 „Dunkerque”), która stacjonuje w bazie lotniczej BA 105 w Évreux. Inwestycja obejmuje nie tylko zakup maszyn i systemów, ale również modernizację infrastruktury, przeszkolenie załóg, stworzenie zaplecza serwisowego oraz zapewnienie pełnego cyklu wsparcia logistycznego.
Ostatecznie ARCHANGE ma nie tylko wypełnić lukę po Gabrielu, ale także wynieść francuskie zdolności wywiadowcze na zupełnie nowy poziom. Dzięki zaawansowanej architekturze, interoperacyjności z innymi systemami NATO i możliwości działania w środowisku wielodomenowym (powietrze, przestrzeń kosmiczna, cyber), maszyny te będą jednym ze strategicznych fundamentów w Siłach Zbrojnych Francji.
