Instrument SAFE to kluczowy program Unii Europejskiej, który ma za zadanie wzmocnić obronność państw członkowskich. Całkowita pula środków w ramach tego programu wynosi 150 mld euro, a wsparcie udzielane jest głównie w formie niskooprocentowanych pożyczek. Środki te są przeznaczone przede wszystkim na zakupy sprzętu wojskowego, ze szczególnym uwzględnieniem produkcji europejskiej. Jak podkreśla Władysław Kosiniak-Kamysz, „Polska uzyskała zapewnienie o możliwości skorzystania w ramach programu z 43,7 mld euro. To jest pula pieniędzy przeznaczonych, które Polska może wykorzystać, jeżeli przedstawi dobrą propozycję, dobrą ofertę”. Program premiuje projekty realizowane wspólnie przez kilka państw, jednak istnieje możliwość finansowania zakupów dla pojedynczych krajów, pod warunkiem podpisania umowy do końca maja przyszłego roku.
Priorytety Polski w ramach programu SAFE
Podczas posiedzenia rządu, Władysław Kosiniak-Kamysz wraz z pełnomocniczką rządu ds. programu SAFE, Magdaleną Sobkowiak-Czarnecką, przedstawili polskie priorytety. Zidentyfikowano około 140 zadań, które obejmują szeroki zakres działań. Wicepremier zaznaczył, że pakiet projektów ma przyczynić się nie tylko do rozwoju sił zbrojnych, ale także do znaczącego wzrostu przemysłu zbrojeniowego. Wśród kluczowych obszarów finansowania znalazły się:
- Tarcza Wschód: program obrony antydronowej San, doposażenie Straży Granicznej i policji.
- Bezpieczeństwo Bałtyku.
- Sztuczna inteligencja, kryptologia, cyberprzestrzeń.
- Ochrona infrastruktury krytycznej.
- Inwestycje w polski przemysł zbrojeniowy.
- Zdolność do tankowania w powietrzu.
W celu realizacji tak szerokiego spektrum zadań, w program włączono inne resorty, takie jak Ministerstwo Infrastruktury (w zakresie budowy dróg i tras kolejowych), Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (Policja, Straż Graniczna) oraz Ministerstwo Cyfryzacji.
Inwestycje w polski przemysł i współpraca międzynarodowa
Istotnym elementem polskiego planu jest zmiana sposobu finansowania niektórych już prowadzonych inwestycji na bardziej korzystny, z wykorzystaniem instrumentu SAFE. Dotyczyć to będzie między innymi programu Wisła. Władysław Kosiniak-Kamysz podkreślił, że około 20 zadań będzie realizowanych w ramach wspólnych zakupów z innymi krajami. Co więcej, według szacunków, około 89 procent wydatków na uzbrojenie dla Ministerstwa Obrony Narodowej i Wojska Polskiego ma zostać zainwestowanych w polski przemysł zbrojeniowy. To ogromna szansa na rozwój krajowych firm i tworzenie nowych miejsc pracy.
Pytany o szczegóły finansowania obrony przeciwdronowej, szef MON sprecyzował, że kwota ta będzie oscylować „między 6 a 8 miliardów, a jak dołożymy do tego Tarczę Wschód to będzie jeszcze więcej”. Dodał, że może to być „kilkanaście miliardów złotych, może być kilkanaście miliardów euro”. Po złożeniu wniosku do KE, rozpoczną się trzymiesięczne negocjacje. Polska ma również „pulę rezerwową na około 20 miliardów euro, żeby żadne euro z przekazanych czy zagwarantowanych dla Polski nie zostało zmarnowane” – zaznaczył Kosiniak-Kamysz. Program SAFE oferuje Polsce największą część puli, co świadczy o strategicznym znaczeniu kraju w kontekście wzmacniania europejskiej obronności.
Jak mówił premier Donald Tusk przed posiedzeniem rządu, dzięki wielomiesięcznym wysiłkom rządu Polska będzie największym beneficjentem tego projektu.
"Pracowaliśmy nad tym od dłuższego czasu, podczas naszej prezydencji doprowadziliśmy do tego, że powstał projekt SAFE, czyli wielki europejski projekt, bardzo tanich, praktycznie darmowych, kredytów" - mówił Premier Donald Tusk.
Prawie 44 miliardy euro zostaną przeznaczone m.in. na Tarczę Wschód. Ważnym elementem będzie także możliwość sfinansowania inwestycji w drogi czy kolej, które mają bezpośredni związek z bezpieczeństwem państwa.
"W końcu uzyskaliśmy jednoznaczną akceptację całej Europy, że Tarcza Wschód, tak jak nasza wschodnia granica, to wspólny obowiązek całej Unii Europejskiej. Europa wreszcie zaczęła to traktować jako miejsce, gdzie inwestujemy europejskie pieniądze, a nie tylko nasze polskie - powiedział szef rządu.
