W Niemczech narasta spór polityczny wokół przyszłości służby wojskowej, a w jego centrum znalazł się minister obrony Boris Pistorius. Zaplanowana konferencja prasowa, na której miał zostać ogłoszony kompromis w sprawie nowej ustawy (14 października wieczorem), została odwołana w ostatniej chwili, co wywołało falę oburzenia, szczególnie ze strony Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej (CDU) i Unii Chrześcijańsko-Społecznej (CSU). Politycy CDU/CSU zarzucają ministrowi obrony działania destrukcyjne i torpedowanie procesu legislacyjnego, co ma pogrążać jego własną frakcję w chaosie.
Eskalacja konfliktu: Minister na celowniku Unii
Norbert Röttgen z CDU, zastępca przewodniczącego frakcji CDU, nie szczędził ostrych słów pod adresem Pistoriusa. W wywiadzie dla „Süddeutsche Zeitung” stwierdził, że w swojej ponad 30-letniej karierze parlamentarnej „nigdy nie spotkał się z sytuacją, w której minister federalny w swojej własnej dziedzinie odpowiedzialności frontalnie torpedowałby ważną procedurę legislacyjną i pogrążał własną frakcję w chaosie”. Podobne zarzuty Röttgen skierował do ministra w rozmowie z „Redaktionsnetzwerk Deutschland”, nazywając jego zachowanie „destrukcyjnym”.
Pistorius szybko zareagował na zarzuty, broniąc się przed nimi. W wywiadzie dla „Tagesspiegel” stwierdził: „Nie torpeduję niczego i nie jestem destrukcyjny”. Dodał również w oświadczeniu prasowym: „Nie po raz pierwszy wyraziłem swoje obawy dotyczące niektórych kwestii. We wtorek powiedziałem w frakcji:
„Można to wszystko zrobić, ale jako minister obrony odpowiedzialny za tę dziedzinę chcę tylko jasno powiedzieć, że mam poważne obawy dotyczące niektórych kwestii. Kropka”.
Podkreślił, że uważa całą sytuację za „znacznie mniej dramatyczną, niż się obecnie przedstawia”. Minister wskazał, że jego zastrzeżenia dotyczyły „dwóch podstawowych punktów mojego projektu ustawy, które zostały zmienione, zanim został on oficjalnie przedłożony Bundestagowi”.
Dziś 15 października pomimo sporu koalicyjnego dotyczącego ustawy o służbie wojskowej, minister obrony Pistorius obstaje przy jej wejściu w życie w 2026 roku – i nie widzi zagrożenia dla klimatu w koalicji. „Celem pozostaje wejście ustawy w życie 1 stycznia” – powiedział polityk na marginesie posiedzenia Komisji Obrony. „Myślę, że to o wiele mniej dramatyczne, niż się obecnie przedstawia” – dodał. Stracili tylko tydzień czasu, a ustawa będzie teraz omawiana normalnie - powiedział. Według agencji AFP, minister obrony przyznał, że wyraził „poważne obawy” co do niektórych aspektów zmian podczas posiedzenia klubu parlamentarnego SPD. „Tak, mówiłem o złym kompromisie” – powiedział Pistorius.
Jednak jego krytyka nie była skierowana bezpośrednio do systemu loterii zaproponowanego przez CDU/CSU, ale raczej do faktu, że zmiany nie prowadzą już do kompleksowej kontroli.
Konflikt od dłuższego czasu
Konflikt narastał od dłuższego czasu. Projekt ustawy przygotowany przez Ministerstwo Obrony zakładał początkowo dobrowolność w rekrutacji do służby wojskowej. Jednak CDU/CSU, niezadowolona z tego rozwiązania, naciskała na wprowadzenie automatycznego obowiązku służby wojskowej, jeśli nie uda się znaleźć wystarczającej liczby ochotników w określonym terminie. Negocjatorzy obu stron, w tym Röttgen, Siemtje Möller i Falko Droßmann z SPD oraz Thomas Erndl z CSU, wypracowali kompromis, który miał zostać przedstawiony publicznie o czym pisaliśmy. Porozumienie to uzyskało poparcie przewodniczących frakcji Jensa Spahna (CDU/CSU) i Matthiasa Mierscha (SPD).
Kluczowym elementem kompromisu był plan losowego wybierania młodych mężczyzn do badania lekarskiego i, w razie potrzeby, losowego określania, kto musi odbyć służbę wojskową, jeśli nie zgłosi się wystarczająca liczba ochotników. Ten punkt spotkał się jednak z dużym sprzeciwem wewnątrz frakcji SPD, a Boris Pistorius miał odegrać kluczową rolę w podburzaniu posłów przeciwko temu rozwiązaniu.
Model stopniowej służby wojskowej: Cele i kontrowersje
Parlamentarzyści z CDU/CSU i SPD, uznali pierwotny projekt ustawy Pistoriusa za niewystarczający i dążyli do silniejszej kontroli nad działaniami ministra. Opracowany przez nich czterostopniowy model służby wojskowej opierał się na zasadzie dobrowolności, ale jednocześnie przewidywał obowiązkową służbę wojskową w razie potrzeby, jeśli dobrowolność okazałaby się niewystarczająca.
Główne założenia kompromisowego modelu to:
- Etap pierwszy: Zwiększenie atrakcyjności służby wojskowej na zasadzie dobrowolności. Wprowadzenie rejestracji wszystkich młodych mężczyzn za pomocą kwestionariusza dotyczącego motywacji i predyspozycji.
- Etap drugi: W przypadku słabych wyników rekrutacji, uruchomienie mechanizmu losowego postępowania, które określa, kto musi stawić się na obowiązkowe badania.
- Etap trzeci: Jeśli mimo działań z etapu drugiego nie uda się pozyskać wystarczającej liczby ochotników, wprowadzenie „konstytucyjnie zagwarantowanego obowiązku służby wojskowej w razie potrzeby”. Wówczas mężczyźni wybrani w drodze losowania byliby zobowiązani do służby wojskowej, z możliwością odmowy i odbycia służby zastępczej.
- Etap czwarty: Uruchomienie powszechnego obowiązku służby wojskowej w przypadku ogłoszenia stanu napięcia lub obrony większością dwóch trzecich głosów Bundestagu.
To właśnie brak konkretnych celów dotyczących liczby rekrutowanych żołnierzy i rezerwistów w projekcie Pistoriusa wzbudził niezadowolenie parlamentarzystów. Bundestag chciał wprowadzić „ścieżkę, która określa jasne cele” i której przestrzeganie miałoby być „sprawdzane przez federalnego ministra obrony w półrocznych sprawozdaniach przedkładanych parlamentowi”. To rozwiązanie, które czyniłoby wyniki Pistoriusa mierzalnymi, najwyraźniej nie przypadło mu do gustu.
Przyszłość ustawy i perspektywy koalicji
Mimo eskalacji sporu, sekretarz generalny CDU Carsten Linnemann wyraził nadzieję na szybkie rozwiązanie konfliktu. W programie ZDF „Markus Lanz” stwierdził, że liczy na to, że pierwsze czytanie ustawy odbędzie się zgodnie z planem w czwartek. „Chcemy koniecznie przeprowadzić pierwsze czytanie w tym tygodniu” – podkreślił. Linnemann zasugerował, że frakcja SPD mogła zbyt mało zaangażować Pistoriusa w poszukiwanie kompromisu, ale jednocześnie wyraził przekonanie, że „można to naprawić w ciągu 24 godzin”.
Konflikt ten stanowi kolejny kryzys w koalicji rządzącej, a politycy Zielonych, tacy jak Sara Nanni, rzeczniczka frakcji, z konsternacją komentują sytuację, porównując ją do sporów z Christianem Lindnerem, które wydają się być „czystą harmonią” w porównaniu z obecną sytuacją.
Potrzeba reformy służby wojskowej jest pilna. Bundeswehrze potrzeba 80 000 dodatkowych żołnierzy, a do początku lat 30. XXI wieku liczba aktywnych żołnierzy ma wzrosnąć z obecnych 183 000 do około 260 000. Wzrosnąć ma również liczba rezerwistów.
