Spis treści
- Ponad 20 delegacji w Warszawie
- O czym będzie się dyskutować?
- Biznesowe i oficjalne spotkania
- Forum Biznesu i sesja plenarna
- Inicjatywa Trójmorza obchodzi w tym roku dziesiątą rocznicę powstania
- Priorytety Trójmorza
- Bezpieczeństwo infrastrukturalne i militarne
- Cyberbezpieczeństwo i infrastruktura cyfrowa:
- Bezpieczeństwo energetyczne
- Wśród sukcesów Inicjatywy Trójmorza można wymienić m.in.:
- Powołanie Inicjatywy Trójmorza
Ponad 20 delegacji w Warszawie
„Do Warszawy przybędą łącznie 23 delegacje, w tym 12 prezydentów” – poinformowała PAP rzeczniczka prezydenta Diana Głownia. Wśród gości znajdą się przedstawiciele USA, Japonii i innych krajów pozaeuropejskich. Jak dowiedziała się „Rzeczpospolita”, większość państw należących do Inicjatywy Trójmorza będą reprezentowali prezydenci, i jeden premier (Chorwat Andrej Plenković). Według gazety ma się pojawić przedstawiciel Litwy Gitanasa Nausėdy oraz prezydenci pozostałych państw bałtyckich - Łotysz Edgars Rinkēvičs i Estończyk Alar Karis. Swoją obecność mieli także potwierdzić prezydenci Czech, Słowacji i Węgier – Petra Pavla, Petera Pellegriniego i Tamása Sulyoka. Bułgarię ma reprezentować prezydent Rumen Radew, a Rumunię - p.o. prezydenta Ilie Bolojan. Według Rzeczpospolitej trzy państwa z 13 tworzących Inicjatywę nie będą reprezentowane ani przez prezydenta, ani przez premiera. Z Austrii przylatuje wiceszef MSZ, ze Słowenii najprawdopodobniej szefowa resortu infrastruktury, a z Grecji - najpewniej minister spraw zagranicznych. Oczekiwany jest także wysokiej rangi przedstawiciel Ukrainy.
W poniedziałek o godz. 14.30 w Belwederze prezydent Duda wraz z premierem Chorwacji Andrejem Plenkoviciem, który - jak przekazała rzecznika prezydenta Dudy - będzie przewodniczyć chorwackiej delegacji - oraz z sekretarzem ds. energii USA Chrisem Wrightem wezmą udział w wydarzeniu biznesowym wysokiego szczebla w ramach szczytu.
Wieczorem w poniedziałek w Pałacu Prezydenckim odbędzie się oficjalny obiad wydawany przez prezydenta Dudę i jego małżonkę Agatę Kornahuser-Dudę dla uczestników szczytu. Także w poniedziałek - o czym w sobotę przypomniał prezydent - ma zostać podpisana tzw. umowa pomostowa między Polskimi Elektrowniami Jądrowymi a konsorcjum wykonawców Westinghouse-Bechtel.
O czym będzie się dyskutować?
Według informacji podanych przez Pałac Prezydencki uczestnicy Szczytu mają dyskutować o dekadzie funkcjonowania formatu trójmorskiego, podsumować mijające dziesięciolecie i wyznaczyć kierunki rozwoju Inicjatywy na kolejne 10 lat.
Biznesowe i oficjalne spotkania
W poniedziałek prezydent Duda wraz z premierem Chorwacji Andrejem Plenkoviciem i sekretarzem Wrightem wezmą udział w wydarzeniu biznesowym. Wieczorem w Pałacu Prezydenckim odbędzie się oficjalny obiad dla uczestników szczytu. Planowane jest również podpisanie umowy między Polskimi Elektrowniami Jądrowymi a konsorcjum Westinghouse-Bechtel.
Forum Biznesu i sesja plenarna
We wtorek (29 kwietnia) odbędzie się Forum Biznesu z udziałem głów państw i szefów rządów. Forum Biznesu, organizowane przy szczytach, przyciąga coraz więcej przedsiębiorców (ponad 900 w Wilnie w 2024, 1200 w Rumunii w 2022), wspierając synergie gospodarcze
Po południu na Zamku Królewskim prezydent Duda powita szefów delegacji. Następnie odbędzie się sesja plenarna i konferencja prasowa. Po godz. 16.30 prezydent Polski, prezydent Litwy Gitanas Nauseda i premier Chorwacji - spotkają się w Arkadach Kubickiego z przedstawicielami mediów.
Szczyt zakończy obiad roboczy wydawany na Zamku Królewskim przez prezydenta dla szefów delegacji uczestniczących.
Inicjatywa Trójmorza obchodzi w tym roku dziesiątą rocznicę powstania
Inicjatywa Trójmorza obchodzi w tym roku dziesiątą rocznicę powstania. Jubileuszowy szczyt ma nie tylko symbolicznie domknąć dekadę regionalnej współpracy, ale też wyznaczyć kierunki jej dalszego rozwoju. Jak podkreśla KPRP, podczas tegorocznego szczytu prezydenci mają dyskutować przede wszystkim o dekadzie funkcjonowania formatu trójmorskiego.
W ubiegły czwartek (24 kwietnia) prezydent wyraził "żal i wielkie rozczarowanie", że szef MSZ Radosław Sikorski w wygłoszonej w Sejmie informacji o kierunkach polityki zagranicznej na 2025 r. nie wspomniał o Inicjatywie Trójmorza.
"Nie wspomniałem, bo jest to inicjatywa prezydencka, pan prezydent wystosował zaproszenia bez uzgodnienia z rządem i rząd nie wie, jak ma być agenda i jaki cel tego spotkania" - powiedział Sikorski. Zaznaczył, że prezydent jest zadowolony, że na szczyt Trójmorza przyjedzie sekretarz USA ds. energii. "Ale jednak zaprosił prezydenta Stanów Zjednoczonych, więc do nie jest do końca sukces" - powiedział szef MSZ. Sikorski także, że prezydent Andrzej Duda wystosował zaproszenia na szczyt Trójmorza w Warszawie bez uzgodnienia z rządem. Według niego rząd nie wiedział, jaka ma być agenda i cel spotkania, a sam szczyt, jak zaznaczył szef polskiej dyplomacji, "to inicjatywa prezydencka".
Ocenił, że prezydent myli się mówiąc, że Trójmorze ma coś wspólnego z inwestycją Baltic Pipe czy z gazoportem. Szef MSZ powiedział, że gazoport został zbudowany w czasie poprzednich rządów Donalda Tuska. "Od pierwszej łopaty do ostatniego kurka zrobił to rząd PO-PSL i to, że następny rząd nazwał go imieniem Lecha Kaczyńskiego to nie znaczy, że go zbudował" - powiedział.
Priorytety Trójmorza
Obecnie na liście Projektów Priorytetowych Trójmorza znajdują się 143 przedsięwzięcia realizowane w ramach trzech kategorii infrastrukturalnych: transportowej, energetycznej i cyfrowej. Część z nich została już wdrożona w całości. Do najistotniejszych z perspektywy strategicznych interesów Rzeczypospolitej należą: interkonektory gazowe z Litwą i Słowacją, droga ekspresowa Via Carpatia, kolejowy korytarz sieci bazowej TEN–T Bałtyk–Adriatyk, Rail–2–Sea – połączenie kolejowe pomiędzy portami w Gdańsku i Konstancy. Potrzeby infrastrukturalne regionu szacuje się na 650 mld euro do 2030 roku, co przekracza możliwości unijnego finansowania.
Bezpieczeństwo infrastrukturalne i militarne
Projekty takie jak Via Carpatia, Rail Baltica czy Amber Rail Freight Corridor nie tylko ułatwiają handel, ale także poprawiają mobilność wojskową w regionie, co jest istotne w kontekście NATO, a zwłaszcza wschodniej flanki NATO. Szybkie połączenia drogowe i kolejowe na osi Północ-Południe umożliwiają efektywniejsze rozmieszczenie sił Sojuszu w razie zagrożenia.
Cyberbezpieczeństwo i infrastruktura cyfrowa:
Inicjatywa promuje rozwój „Cyfrowej Autostrady Trójmorza” opartej na technologii 5G i światłowodach, co zwiększa odporność regionu na cyberataki i zapewnia bezpieczny przesył danych. W dobie wojny hybrydowej (np. rosyjskich ataków cybernetycznych na Ukrainę) jest to kluczowe dla bezpieczeństwa państw 3SI.
Bezpieczeństwo energetyczne
Inicjatywa Trójmorza znacząco przyczyniła się do uniezależnienia regionu od rosyjskich surowców energetycznych, co stało się priorytetem po inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku. Kluczowe projekty, takie jak Baltic Pipe (Polska-Dania-Norwegia), terminal LNG w Świnoujściu, interkonektory gazowe (np. Polska-Litwa, Polska-Słowacja) oraz planowany terminal FSRU w Zatoce Gdańskiej, umożliwiły zastąpienie gazu rosyjskiego dostawami z Norwegii, USA i Kataru. W efekcie region stał się bardziej odporny na szantaż energetyczny Moskwy.
Poza tym projekty takie jak gazociąg GIPL (Polska-Litwa, uruchomiony w 2022) czy korytarz gazowy Północ-Południe (od Świnoujścia do Chorwacji) stworzyły zintegrowaną sieć przesyłową, która pozwala na elastyczne reagowanie na kryzysy energetyczne.
Inicjatywa wspiera również rozwój zielonej energii i technologii niskoemisyjnych, np. poprzez projekty wodorowe i elektromobilność, co zmniejsza zależność od paliw kopalnych i wpisuje się w unijne cele klimatyczne. Przykładem jest współpraca w ramach „Smart Connectivity” promowana przez Estonię.
Wśród sukcesów Inicjatywy Trójmorza można wymienić m.in.:
- Pozyskanie tzw. partnerów strategicznych Trójmorza: USA, Niemiec, Komisji Europejskiej oraz Japonii,
- Stworzenie wspólnego indeksu giełdowego zrzeszającego ponad 100 największych spółek z 7 państw regionu (Chorwacji, Czech, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii i Węgier) pod nazwą CEEplus,
- Utworzenie Funduszu Inwestycyjnego Inicjatywy Trójmorza,
- Utworzenie Funduszu Innowacji Inicjatywy Trójmorza,
- Rozpoczęcie prac nad powołaniem następcy Funduszu Inwestycyjnego Inicjatywy Trójmorza.
Powołanie Inicjatywy Trójmorza
Powołanie Inicjatywy Trójmorza zainicjowali prezydenci Polski Andrzej Duda i Chorwacji Kolinda Grabar–Kitarović podczas spotkania przywódców państw regionu na marginesie Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Nowym Jorku w 2015 roku. Rok ten jest uznawany za początek współpracy trójmorskiej, natomiast inauguracyjny szczyt Inicjatywy odbył się w Dubrowniku w 2016 r. Gospodarzami szczytów były dotychczas Chorwacja (2016), Polska (2017), Rumunia (2019 i 2023), Słowenia (2019), Estonia (2020), Bułgaria (2021), Łotwa (2022) i Litwa (2024). Chorwacja będzie gospodarzem wydarzenia w 2026 roku.
Inicjatywa początkowo skupiała 12 państw członkowskich UE: Austrię, Bułgarię, Chorwację, Czechy, Estonię, Łotwę, Litwę, Polskę, Rumunię, Słowację, Słowenię i Węgry. W 2023 r. grono to powiększyło się o Grecję i liczy obecnie 13 państw uczestniczących oraz 2 stowarzyszone państwa uczestniczące – Ukrainę i Mołdawię. Zainteresowanie współpracą wyraziły kraje spoza UE, takie jak Turcja, Hiszpania, Wielka Brytania, Izrael, oraz państwa Zatoki Perskiej, co podkreśla globalną atrakcyjność formatu. Partnerami strategicznymi Inicjatywy Trójmorza są: Stany Zjednoczone, Japonia, Komisja Europejska i Niemcy.
Obecnie Region Trójmorza jest jednym z najszybciej rozwijających się regionów na świecie, z prognozowanym wzrostem PKB na poziomie 35% do 2030 roku. Jednym z kamieni milowych na drodze ewolucji formatu trójmorskiego było powołanie Funduszu Inwestycyjnego Inicjatywy Trójmorza o wartości ok. 1 mld EUR. Fundusz zainwestował w 5 znaczących projektów obejmujących wszystkie kluczowe sektory inicjatywy. W Polsce krytykowano Inicjatywę jako kosztowną lub zbyt ambitną, a w 2025 roku pojawiły się kontrowersje wokół decyzji MSZ o likwidacji pełnomocnika ds. Trójmorza, co niektórzy uznali za osłabienie polskiej roli w regionie.
Podcasty
Playlisty tematyczne
